Ảnh: REUTERS/Khaled Abdullah.
Một nguồn tin là quan chức cấp cao của Iran cho biết, ngay sau khi diễn ra vụ tấn công nhằm vào các máy nhắn tin của Hezbollah ngày 17/9, Khamenei đã gửi thông điệp cùng một phái đoàn tới hối thúc Tổng thư ký của Hezbollah rời khỏi Lebanon tới Iran, trích một số thông tin tình báo cho rằng Israel đã cài đặt một số đặc vụ trong nội bộ Hezbollah và đang có kế hoạch sát hại ông.
Quan chức này cho biết, phái viên trên là một chỉ huy cấp cao của Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC), Chuẩn tướng Abbas Nilforoushan, người đã có mặt trong hầm trú bom cùng với ông Nasrallah và thiệt mạng trong cùng vụ không kích.
Tại địa điểm bí mật ở Iran từ ngày thứ Bảy tới nay, ông Khamenei đã trực tiếp đưa ra mệnh lệnh phóng 200 tên lửa nhằm vào Israel trong ngày thứ Ba. Trong một tuyên bố, Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran cho biết vụ tấn công này được thực hiện nhằm đáp trả cho vụ ám sát ông Nasrallah và ông Nilforoushan.
Tuyên bố này cũng đề cập tới vụ ám sát lãnh đạo Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran trong tháng 7, và các vụ tấn công Lebanon của Israel. Israel chưa tuyên bố chịu trách nhiệm cho vụ Haniyeh thiệt mạng.
Trong ngày thứ Ba, Israel đã tiến hành chiến dịch trên bộ "có quy mô giới hạn" nhằm vào Hezbollah tại miền Nam Lebanon.
Bộ ngoại giao Iran, phòng truyền thông Hezbollah và văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu – người điều hành cơ quan tình báo Mossad – đều đã không phản hồi các yêu cầu bình luận.
Vụ ám sát ông Nasrallah đã được thực hiện sau 2 tuần Israel tổ chức không kích nhằm phá hủy các cơ sở dự trữ vũ khí, tiêu diệt một nửa hội đồng lãnh đạo Hezbollah và phá vỡ chuỗi chỉ huy cấp cao của quân đội Hezbollah.
10 nguồn tin trong bài báo này đã đề cập tới những lo ngại của Iran về sự an toàn của ông Khamenei cũng như tổn thất về lòng tin từ Hezbollah cũng như từ nội bộ chính quyền Iran và giữa hai chính quyền này, và mô tả về một tình hình có thể gây phức tạp cho khả năng hoạt động của Trục Kháng Chiến, liên minh các tổ chức vũ trang không chính quy chống Israel của Iran.
Được thành lập với sự hậu thuẫn từ Iran vào những năm thập kỷ 1980, Hezbollah từ lâu đã là thế lực đáng gờm nhất trong liên minh của Iran.
Các nguồn tin Lebanon cho biết, bầu không khí hỗn loạn cũng khiến Hezbollah khó có thể chọn được một lãnh đạo mới, lo ngại tình hình nội bộ bị xâm nhập hiện tại có thể gây rủi ro cho tính mạng của người kế nhiệm.
Magnus Ranstorp, chuyên gia về Hezbollah tại Đại học Quốc phòng Thụy Điển đã bình luận về những tổn thất mà Hezbollah gánh chịu mà theo ông đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng tấn công biên giới Israel của Iran: "Về cơ bản, Iran đã mất đi khoản đầu tư lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua của họ".
"Vụ việc này đã rung chuyển Iran. Nó đã cho thấy mức độ nội bộ Iran đã bị xâm nhập: Israel đã không chỉ tiêu diệt ông Nasrallah, họ còn tiêu diệt cả ông Nilforoushan".
Ranstorp cho rằng việc Hezbollah bị tổn hại về khả năng quân sự và cán bộ lãnh đạo có thể buộc Iran phải chuyển sang thực hiện các vụ tấn công nhằm vào đại sứ quán và nhân viên tại nước ngoài của Israel.
Iran tổ chức bắt giữ
Vụ ám sát ông Nasrallah đã thúc đẩy chính quyền Iran điều tra kỹ lưỡng về các xâm nhập nội bộ ngay trong Iran, từ Đoàn Vệ binh Cách mạng tới các quan chức an ninh cấp cao. Iran đặc biệt tập trung vào những cá nhân thường xuyên di chuyển tới nước ngoài hoặc có người thân sinh sống ngoài Iran.
Tehran đã bắt đầu nghi ngờ một số thành viên Đoàn Vệ binh đã thường xuyên di chuyển tới Lebanon. Một số lo ngại đã được đặt ra khi một trong những cá nhân này đã bắt đầu chất vấn về vị trí của ông Nasrallah, và đặc biệt là chất vấn về thời gianông Nasrallah sẽ có mặt tại một số địa điểm.
Cá nhân này đã bị bắt giữ cùng một số người khác, sau khi tình trạng báo động được đặt ra trong cộng đồng tình báo Iran. Một nguồn tin cho biết gia đình của cá nhân này đã rời khỏi Iran và không cho biết thêm về danh tính của cá nhân này hay người thân.
Một quan chức khác cho biết vụ ám sát đã gieo rắc sự ngờ vực giữa Tehran và Hezbollah, và trong nội bộ Hezbollah.
"Lòng tin gắn liền mọi thứ đã bị hủy hoại".
Một nguồn tin khác cho biết Lãnh tụ Iran "không còn tin tưởng một ai".
Tiếng chuông báo động trong Tehran và Hezbollah đã được đánh động kể từ khi có thông tin về khả năng Mossad đã xâm nhập các chính quyền này sau khi xảy ra vụ ám sát chỉ huy Hezbollah Fuad Shukr trong tháng 7 sau khi Israel không kích một địa điểm bí mật tại Beirut khi Shukr gặp mặt một chỉ huy của IRGC. Chỉ vài giờ sau khi xảy ra vụ ám sát Fuad Shukr, lãnh đạo Hamas Haniyeh cũng đã bị ám sát tại Tehran.
Khác với vụ ám sát Haniyeh, Israel đã công khai chịu trách nhiệm cho vụ ám sát Fuad Shukr, một cá nhân không nổi trội, nhưng vẫn được ông Nasrallah nhận định là một yếu tố trung tâm trong lịch sử của Hezbollah, đã góp phần củng cố những khả năng chiến đấu quan trọng nhất của tổ chức này.
Quân đội Israel đã cho biết, Shukr đã góp vai trò chủ chốt cho quá trình phát triển những vũ khí tiên tiến nhất của Hezbollah, bao gồm các tên lửa dẫn đường chính xác cao, và đã được trao trọng trách điều hành các chiến dịch của tổ chức này nhằm vào Israel trong năm vừa qua.
Những lo ngại về khả năng Israel đã xâm nhập nội bộ cấp cao từ phía Iran đã bắt đầu từ nhiều năm trước. Vào năm 2021, cựu tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad đã cho biết lãnh đạo một đơn vị tình báo Iran có nhiệm vụ đặt mục tiêu nhằm vào các đặc vụ của Mossad thực chất đã là một đặc vụ của cơ quan tình báo Israel này. Ông cho biết thêm, Israel đã chiếm đoạt được một số tài liệu nhạy cảm về chương trình hạt nhân của Iran, ám chỉ cuộc đột kích năm 2018 mà trong đó Israel đã chiếm được một số lượng khổng lồ các tài liệu tối mật về chương trình này.
Cũng trong năm 2021, lãnh đạo bộ phận tình báo ngoại quốc của Israel Yossi Cohen đã cung cấp thông tin chi tiết về cuộc đột kích, cho biết khoảng 20 đặc vụ Mossad không mang quốc tịch Israel đã có liên quan tới hoạt động chiếm đoạt các tài liệu từ một nhà kho.
Cảnh báo về máy nhắn tin
Lời mời ông Nasrallah tới Iran của ông Khamenei đã được đưa ra sau khi hàng ngàn máy nhắn tin và bộ đàm mà Hezbollah sử dụng đã phát nổ trong vụ tấn công hàng loạt ngày 17 và 18/9. Những vụ tấn công này nhìn chung được cho là đã được thực hiện bởi Israel, tuy nhiên chính quyền này chưa công khai tuyên bố chịu trách nhiệm cho vụ tấn công.
Tuy nhiên, ông Nasrallah đã tự tin vào mức độ an ninh của tổ chức Hezbollah và hoàn toàn tin tưởng nội các của mình, mặc cho những lo ngại sâu sắc của Tehran về khả năng Hezbollah đã bị xâm nhập.
Ông Khamenei đã gửi lời mời lần thứ hai, gửi thông điệp thông qua Nilforoushan tới Nasrallah trong tuần vừa rồi, hối thúc ông rời khỏi Lebanon và tới địa điểm an toàn hơn tại Iran. Tuy nhiên, ông Nasrallah nhất quyết ở lại Lebanon.
Nhiều cuộc họp cấp cao đã được tổ chức tại Tehran sau vụ tấn công máy nhắn tin để thảo luận về Hezbollah và sự an toàn của ông Nasrallah.
Đồng thời tại Lebanon, Hezbollah đã bắt đầu tổ chức điều tra diện rộng để phát hiện gián điệp của Israel, chất vấn hàng trăm thành viên sau khi các máy nhắn tin phát nổ.
Một nguồn tin Hezbollah cho biết Sheikh Nabil Kaouk, một quan chức cấp cao của Hezbollah, đã dẫn đầu cuộc điều tra. Cuộc điều tra đã tiến triển nhanh chóng, trước khi Israel tổ chức đột kích và tiêu diệt ông một ngày sau vụ ám sát ông Nasrallah. Một vụ đột kích khác trong tuần vừa rồi đã được thực hiện nhằm vào các chỉ huy của Hezbollah, một số người trong đó đã có liên quan tới hoạt động chất vấn.
Kaouk đã triệu hồi một số quan chức Hezbollah có liên quan tới hoạt động hậu cần và những cá nhân "đã tham gia, hỗ trợ cung cấp và nhận được lời mời mua máy nhắn tin và các bộ đàm".
Nguồn tin này cho biết một "cuộc điều tra kỹ lưỡng và toàn diện hơn" cũng như hoạt động thanh lọc nội bộ cần được thực hiện sau khi ông Nasrallah và các chỉ huy khác bị sát hại.
Ali al-Amin, tổng biên tập trang Janoubia, một trang tin tập trung vào cộng đồng Hồi Giáo Shia và Hezbollah cho biết, các báo cáo cho thấy Hezbollah đã bắt giữ hàng trăm người để chất vấn về vụ kích nổ máy nhắn tin.
7 nguồn tin cho biết Hezbollah đang chao đảo sau khi ông Nasrallah bị sát hại khi đang trú ẩn trong hầm trú bom tại một trụ sở chỉ huy, và vô cùng sốc về mức độ xâm nhập tổ chức này từ phía Israel.
Mohanad Hage Ali, phó giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Trung Đông Carnegie tại Beirut tập trung vào Iran và Hezbollah, đã mô tả vụ tấn công là vụ xâm nhập tình báo lớn nhất từ phía Israel kể từ khi Hezbollah thành lập tới nay.
Tổn thất về lòng tin
Chiến dịch của Israel và lo ngại xảy ra thêm các vụ tấn công mới nhằm vào Hezbollah đã ngăn tổ chức chức này khỏi tổ chức lễ quốc tang với quy mô phản ánh vai trò về tôn giáo và tư cách của ông Nasrallah.
Một nguồn tin Hezbollah cho biết "không ai có thể thông qua lễ quốc tang trong những trường hợp này".
Nhiều chỉ huy Hezbollah cũng đã thiệt mạng trong tuần vừa rồi cũng đã được bí mật chôn cất trong ngày thứ Hai, và Hezbollah đã có kế hoạch tổ chức nghi thức tôn giáo tưởng niệm một cách đầy đủ sau khi cuộc xung đột chấm dứt.
Hezbollah đã trì hoãn việc tìm kiếm người kế nhiệm ông Nasrallah, có thể nhằm tránh để người kế nhiệm bị coi là đối tượng ám sát của Israel.
Amin cho biết:" Việc đề bạt một Tổng Thư ký mới cho thể sẽ nguy hiểm nếu Israel ám sát ông ngay sau khi nhậm chức". Tổ chức không thể bỏ qua rủi ro xảy ra hỗn loạn nếu như người kế nhiệm bị áp sát ngay sau đó.
Nguyễn Quang Minh (Theo Reuters)
