Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/10 đã có bước đi đáng chú ý khi chính thức tuyên bố hủy bỏ cuộc họp dự kiến với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Budapest, đồng thời có những động thái kiên quyết với cả Moscow và Kiev.
"Cần hai người để nhảy tango"
Phát biểu với các phóng viên tại Phòng Bầu dục sau cuộc gặp đã được lên lịch với Tổng thư ký NATO Mark Rutte, người đứng đầu Nhà Trắng công bố quyết định hủy Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Nga, giải thích lý do cho "cú quay xe" này.
"Tôi cảm thấy không ổn. Tôi cảm thấy chúng tôi sẽ không đạt được mục tiêu cần đạt được, vì vậy tôi đã hủy bỏ cuộc họp. Nhưng chúng tôi sẽ làm điều đó trong tương lai", ông Trump nói.
Tổng thống Mỹ thừa nhận sự thất vọng sâu sắc với tốc độ đối thoại chậm chạp, ngay cả khi ông vẫn duy trì mối quan hệ cá nhân khá tốt với ông Putin.
"Điều duy nhất tôi có thể nói là, mỗi lần tôi nói chuyện với ông Vladimir Putin, tôi đều có những cuộc trò chuyện tốt đẹp, nhưng rồi chúng chẳng đi đến đâu cả", ông Trump thừa nhận và nói thêm, "Chúng chẳng đi đến đâu cả".
Bất chấp bế tắc ngoại giao, ông Trump vẫn khẳng định niềm tin rằng cả hai bên đều mong muốn một giải pháp.
"Tôi nghĩ họ muốn hòa bình, tôi nghĩ cả hai đều muốn hòa bình", ông nói. "Đã đến lúc đạt được một thỏa thuận. Rất nhiều người đang chết". Ông lặp lại tuyên bố quen thuộc rằng nếu ông làm Tổng thống sớm hơn, xung đột "sẽ không bao giờ bắt đầu".
Nhà lãnh đạo Mỹ cũng nhấn mạnh hy vọng ông Putin sẽ "trở nên hợp lý hơn", và cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng vậy. "Cần hai người để nhảy tango, như người ta vẫn nói".
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thư ký NATO Mark Rutte tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng, ngày 22/10/2025. Ảnh: Getty
Về phần mình, Tổng thư ký NATO Mark Rutte tận dụng cơ hội để dành nhiều lời khen ngợi ông Trump, cảm ơn ông vì "thành công to lớn" trong việc mang lại hòa bình cho Trung Đông, khẳng định rằng NATO đã được "làm mới, tiếp thêm sức mạnh" dưới sự lãnh đạo của vị Tổng thống Mỹ thứ 47.
Điều quan trọng là, người đứng đầu NATO đã định vị ông Trump là cầu nối thiết yếu với Moscow.
"Vào tháng Hai, ông Trump bắt đầu đối thoại với Tổng thống Putin. Và tôi nghĩ ông Trump là người duy nhất thực sự có thể mở kênh giao tiếp đó".
Về vấn đề hòa bình, ông Rutte xác nhận không có đề xuất phức tạp nào trên bàn, mà chỉ là một mục tiêu đơn giản, trước mắt được ông Trump nêu ra sau cuộc gặp với ông Zelensky tuần trước.
"Không có kế hoạch hòa bình nào trên bàn. Nếu có, đó là những gì Tổng thống Mỹ nói vào thứ Sáu hoặc Chủ Nhật tuần trước: Dừng lại ở đó, dừng chiến đấu", ông Rutte nhấn mạnh.
"Lằn ranh đỏ" Tomahawk
Trong cuộc hội đàm giữa ông Trump và ông Zelensky hôm 17/10, tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk là tâm điểm. Nhưng ông Trump đã kiên quyết bác bỏ ý tưởng bán tên lửa này cho Kiev, viện dẫn độ phức tạp và thời gian huấn luyện.
"Vấn đề với Tomahawk mà nhiều người không biết, sẽ mất ít nhất 6 tháng, thường là một năm, đào tạo chuyên sâu để học cách sử dụng chúng. Chúng rất phức tạp".
"Chúng tôi biết cách sử dụng chúng, nhưng chúng tôi sẽ không dạy người khác. Điều đó còn quá xa vời trong tương lai".
Tổng thống Nga Vladimir Putin thị sát tập trận quân sự qua đường truyền video từ Moscow, ngày 22/10/2025. Ảnh: CNN
Sự kiên quyết của ông Trump trong vấn đề Tomahawk đã gây thất vọng cho Kiev, vì các tên lửa này sẽ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, nhắm vào các tiền đồn quân sự và cơ sở năng lượng.
Tổng thống Zelensky trước đó đã nói rằng cuộc gặp của ông với Trump hôm 17/10 là "tích cực", ngay cả khi chưa đảm bảo cam kết về Tomahawk.
Tuy nhiên, hôm 21/10, ông Zelensky tuyên bố rằng quyết định của ông Trump về không gửi tên lửa Tomahawk đến Ukraine đã làm giảm sự quan tâm của Nga trong việc tham gia vào các hoạt động ngoại giao có thể dẫn đến chấm dứt cuộc giao tranh.
Về phần mình, ông Rutte đã né tránh vấn đề này, chỉ nói rằng việc cung cấp vũ khí là quyết định của "các quốc gia riêng lẻ", và rằng "NATO không đưa ra lập trường nào cả".
Trước đó, tờ Wall Street Journal đưa tin rằng Mỹ đã dỡ bỏ lệnh hạn chế đối với việc Ukraine sử dụng một số tên lửa tầm xa do các đồng minh phương Tây cung cấp. Tuy nhiên, trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Trump đã phủ nhận tuyên bố này.
Áp lực liên tục
Để tạo áp lực kinh tế, chính quyền Trump áp đặt lệnh cấm vận mới nhắm vào 2 công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga: Rosneft và Lukoil – hai trong số các tập đoàn năng lượng lớn nhất thế giới, xuất khẩu tổng cộng 3,1 triệu thùng dầu mỗi ngày. Riêng Rosneft chiếm 6% sản lượng dầu toàn cầu và gần nửa sản lượng Nga.
Đây là lần đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của mình ông Trump áp đặt các lệnh trừng phạt lên Nga liên quan đến vấn đề Ukraine, khiến 4 công ty dầu lớn nhất của Nga (bao gồm Gazprom Neft và Surgutneftegas bị Anh-Mỹ trừng phạt trước đó) đều nằm trong tầm ngắm.
"Bây giờ là lúc dừng giết chóc và thực hiện ngừng bắn ngay lập tức. Với việc Tổng thống Putin từ chối kết thúc cuộc chiến vô nghĩa này, Bộ Tài chính đang cấm vận 2 công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga tài trợ cho cỗ máy chiến tranh của Điện Kremlin", Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tuyên bố.
Ông Bessent nhấn mạnh các biện pháp sẽ "làm suy yếu" kho vũ khí của ông Putin, và Mỹ sẵn sàng hành động thêm, kêu gọi đồng minh tham gia. "Chúng tôi khuyến khích các đồng minh tham gia và tuân thủ các lệnh trừng phạt này", ông nói.
Trong khi đó Tổng thống Trump gọi đây là "những lệnh cấm vận tuyệt vời", hy vọng "chúng sẽ không kéo dài" và chiến tranh sẽ được giải quyết. Ông Rutte hoan nghênh, lập luận "áp lực liên tục là cần thiết" để thay đổi "phép tính của ông Putin".
Người đứng đầu NATO lập luận rằng cách tiếp cận kép – nỗ lực đối thoại trực tiếp cùng với áp lực kinh tế nặng nề – là chìa khóa để buộc Moscow chấp nhận khuôn khổ ngừng bắn ngay lập tức tại vị trí hiện tại như đã được đề xuất.
Các lệnh trừng phạt này là một sự thay đổi chính sách lớn đối với ông Trump, người trước đây đã dựa vào các biện pháp thương mại để giải quyết cuộc chiến ở Ukraine. Ông đã áp đặt thêm 25% thuế quan đối với hàng hóa từ Ấn Độ để trả đũa việc nước này mua dầu giá rẻ của Nga.
Ông Trump cũng dự kiến nêu vấn đề mua dầu Nga của Trung Quốc trong cuộc gặp Chủ tịch Tập Cận Bình vào tuần tới.
Biện pháp trừng phạt Nga mới nhất của ông Trump được đưa ra sau khi Anh trừng phạt Rosneft và Lukoil vào tuần trước.
Đại sứ quán Nga tại Washington và phái đoàn Nga tại Liên Hợp Quốc ở New York chưa trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận về các lệnh trừng phạt.
Minh Đức (Theo Kyiv Post, The New Daily, iNews)
