Đó là gia đình ông Phạm Quang Minh, ở xóm Hội Đông, xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh). Được biết, trước đó khẩu súng và chiếc tù và này do ông Minh phát hiện trong lúc đang rà phá bom mìn ở khu vực khu căn cứ địa cách mạng Phan Đình Phùng, thuộc huyện miền núi Vũ Quang (Hà Tĩnh).
Khẩu súng kíp của nghĩa quân Phan Đình Phùng (Ảnh: B.H)
Khẩu súng kíp bao gồm các bộ phận: Báng súng, thân súng, nòng súng và cò súng. có trọng lượng khoảng 4-6kg, chiều dài 1,3m, phần nòng súng, cò súng được làm bằng chất liệu thép, thân, báng súng đều bằng gỗ...Và được chế tác bằng phương pháp thủ công. Còn chiếc tù và được làm bằng sừng trâu màu đen rắn chắc, trọng lượng khoảng 2kg, dài 40cm, có 2 lỗ nhỏ ở đầu sừng và một lỗ ở giữa thân.
Tương truyền, trong cuộc khởi nghĩa chống Pháp của nghĩa quân Phan Đình Phùng, nhân dân 2 làng nghề thủ công truyền thống nổi tiếng của huyện Đức Thọ là làng mộc Thái Yên và làng rèn Vân Chàng - Trung Lương chuyên bí mật sản xuất các loại vũ khí thô sơ như: súng kíp, giáo, mác…cung cấp cho nghĩa quân chống Pháp.
Chiếc tù và bằng sừng trâu (Ảnh: B.H)
Các nhà nghiên cứu cho rằng, khẩu súng kíp và chiếc tù và này đều là của nghĩa quân Phan Đình Phùng năm xưa vẫn còn tồn tại nguyên vẹn. Súng bắn bằng loại đạn chì dùng để sát thương kẻ địch, còn chiếc tù và dùng để thổi phát ám hiệu và tín hiệu quân lệnh trong chiến đấu ở vùng rừng núi...Đây là những hiện vật lịch sử rất quý hiếm còn lưu giữ đến ngày nay.
Việc phát hiện các hiện vật nói trên, giúp các nhà nghiên cứu lịch sử thuận lợi hơn trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu các loại vũ khí thô sơ của nghĩa quân Phan Đình Phùng sử dụng chống thực dân Pháp trong cuộc khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng lãnh đạo tại khu căn cứ địa miền núi Vũ Quang (Hà Tĩnh) trong những năm cuối thế kỷ XIX.
Ly Ly
