Nhóm khảo cổ phát hiện hóa thạch tại những lớp trầm tích có niên đại từ kỷ Silur ở vùng đông nam Trung Quốc và trong tình trạng được bảo quản tốt.
Các nhà khoa học tin rằng hóa thạch mới được tìm thấy ở Đông Nam Trung Quốc là minh họa cổ xưa nhất trên thế giới về cấu trúc xương mà ngày nay chúng ta gọi là khuôn mặt.
Mẫu vật cá được bảo quản khá tốt (thuộc loài Entelognathus primordialis), hóa thạch được xác định là loài động vật ăn thịt hàng đầu trong đại dương cổ đại. Bên trong lớp trầm tích có niên đại từ kỷ Silur, tức là nó khoảng 419 triệu năm tuổi.
Hóa thạch đầu cá và bản vẽ nguyên mẫu của các nhà khảo cổ. Ảnh:Independent.
Theo tạp chí Nature, phát hiện này rất có giá trị vì nó là mẫu vật lâu đời nhất có cấu trúc xương khuôn mặt cơ bản: một hàm, một miệng, hai mắt và một mũi.
Hóa thạch này độc đáo ở chỗ, nó mang đặc tính của hai loại cá cổ đại: placoderms (cá bọc thép, được cho là đã tuyệt chủng hàng triệu năm trước) và cá có xương (nguồn gốc của tất cả các loài cá có xương sống ngày nay, động vật lưỡng cư, chim, động vật có vú và cuối cùng là chúng ta).
Hóa thạch mới được phát hiện này có cơ thể và hộp sọ của placoderm nhưng lại có hàm răng của loài cá có xương, có lẽ là loài cá placoderm chưa bao giờ bị tuyệt chủng. Thay vào đó, chúng tiến hóa thành rất nhiều động vật trên cạn và dưới biển còn tồn tại tới ngày nay.
Tiến hóa về hàm là một trong những thời kỳ quan trọng nhất của sự phát triển loài xương sống, nhưng khoảng cách giữa động vật xương sống có hàm và không hàm quá rộng, nên rất khó phân biệt các bước tiến hóa đơn lẻ trong giai đoạn chuyển tiếp của giống loài này.
Khuôn mặt của hóa thạch. Ảnh: Min Zhu.
Min Zhu của Viện Khoa học Trung Quốc tại Bắc Kinh và đồng sự đã phát hiện một bước gần cuối trong quy trình chuyển tiếp này, khi các động vật có xương sống hàm hiện đại, như cá mập và cá xương, trỗi dậy từ một nhóm các loài cá da phiến.
Các nhà khoa học cho biết đây là một phát hiện đáng chú ý vì cấu trúc xương trên mặt của loài cá này tương đối giống những loài cá ngày nay với một cái hàm, một miệng, hai mắt và hai mũi. Trước đó, những hóa thạch cá được phát hiện vào cùng niên đại trên đều không có hàm như loài cá mút đá vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Theo các nhà khoa học, hóa thạch này cung cấp nhiều thông tin về quá trình tiến hóa cổ xưa và thậm chí là tổ tiên của con người. Ông Matt Friedman, một nhà nghiên cứu từ đại học Oxford của Anh, cho biết cần một thời gian để tìm hiểu kỹ hơn về hóa thạch này nhằm hiểu rõ hơn và tìm ra những yếu tố tác động đến chuỗi tiến hóa.
Hóa thạch được phát hiện lần này được xem như một chứng cứ giá trị, cung cấp nhiều thông tin về quá trình tiến hóa của những loài cá cổ xưa đến ngày nay.
Duyên Trần (t/h)
