Phát hiện loạt sai phạm đất đai tại Đảo Ngọc, tỉnh Quảng Ngãi xử lý ra sao?

Loạt sai phạm cấp "sổ đỏ", tách thửa, tự chừa đường đi

Tháng 10/2022, triển khai Quyết định số 1414/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, đoàn thanh tra tiến hành thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về tách thửa, chuyển quyền sử dụng đất; về quản lý, sử dụng đất tại khu Đảo Ngọc, xã Tịnh An, Tp. Quảng Ngãi, giai đoạn 2015 đến tháng 9/2022.

Thống kê, trong thời kỳ thanh tra, các hộ, cá nhân trong khu Đảo Ngọc phát sinh 325 hồ sơ đề nghị tách 220 thửa đất gốc (chưa tách lần nào, hoặc đã tách trước năm 2015). Ngoài 6 hồ sơ không đủ điều kiện bị trả lại, Văn phòng Quản lý đất đai (ĐKĐĐ) tỉnh Quảng Ngãi – chi nhánh Tp. Quảng Ngãi đã tiến hành các trình tự, thủ tục giải quyết tách thửa cho 319 hồ sơ đề nghị tách 214 thửa đất gốc với tổng diện tích gần 170 ngàn m2, tách thành 1.227 thửa đất với tổng diện tích hơn 162 ngàn m2 (giảm hơn 7,5 ngàn m2 do một số hộ dân chừa một phần đất làm đường đi).

Đáng kể, trong số này có hơn 100 trường hợp được Sở TN&MT tỉnh Quảng Ngãi giải quyết tách thửa đất gốc, có tự bố trí hơn 6,3 ngàn m2 đất làm đường đi, để sau đó đủ điều kiện tách thành 546 thửa.

Trong giai đoạn thanh tra cũng ghi nhận có 737/1.227 thửa (chiếm tỷ lệ 60%) đã thực hiện 1.018 lần đăng ký chuyển quyền; trong đó có 468/737 thửa (chiếm tỷ lệ 63,5%) đã chuyển quyền cho những hộ gia đình, cá nhân có hộ khẩu ngoài xã Tịnh An với diện tích gần 58 ngàn m2.

Sau thanh tra, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành kết luận Thanh tra số 87/KL-UBND, ngày 20/9/2023, kết luận loạt sai phạm liên quan quản lý, sử dụng đất đai ở Đảo Ngọc trong giai đoạn thanh tra này.

Cụ thể, Văn phòng ĐKĐĐ- chi nhánh Tp.Quảng Ngãi, Văn phòng ĐKĐĐ tỉnh thẩm định, Sở TN&MT tỉnh cấp 28 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ, sổ đỏ) hoàn toàn là đất nông nghiệp (loại đất BHK) với tổng diện tích gần 4,7 ngàn m2 và 1 thửa chỉ có 50m2 đất ở (nhỏ hơn diện tích tối thiểu tách thửa tại xã Tịnh An là 100m2). Sở TN&MT cấp hàng chục GCNQSDĐ không đúng mục đích sử dụng đất do chuyển mục đích từ đất vườn, ao sang đất ở, không nộp tiền sử dụng đất không đúng quy định; cấp 42 GCNQSDĐ thuộc trường hợp không đủ điều kiện được cấp GCNQSDĐ, có tự chừa đường đi với mặt cách ngang dưới 2 mét (đến nay có 31/42 thửa đất được tách ra đã chuyển quyền cho người khác gây khó khăn, phức tạp cho công tác xử lý…)

Bên cạnh đó, UBND tỉnh kết luận trong giai đoạn thanh tra, Sở TN&MT có tham mưu cho UBND tỉnh 4 quy định liên quan đến việc tách thửa, hợp thửa, xác định lại diện tích đất ở như qua rà soát đối chiếu quy định về xác định lại diện tích đất ở trên địa bàn tỉnh trái với quy định pháp luật đất đai do Trung ương ban hành (không giao UBND tỉnh quy định cụ thể). Việc tham mưu cho UBND tỉnh ban hành diện tích tối thiểu được phép tách thửa còn chậm…

Ngoài ra, Văn phòng ĐKĐĐ tỉnh- chi nhánh TP Quảng Ngãi giải quyết thủ tục thách thửa với thủ tục từ chừa một đường đi trong cùng một thủ tục là không đúng. Thời điểm này, các văn bản quy phạm pháp luật không có quy định cụ thể nào việc tự chừa đường đi để tách thửa, không có định giao thẩm quyền cho Sở TN&MT, Văn phòng ĐKĐĐ các cấp cho phép người dân tự bố trí, chuyển mục đích sử dụng đất từ đất ở, đất nông nghiệp sang đất giao thông…

Kết luận 87 của UBND tỉnh chỉ rõ những sai phạm trên có nguyên nhân khách quan từ pháp luật chưa đồng bộ và chủ quan từ quá trình tham mưu của Sở TN&MT, khách quan từ quy định của tỉnh và chủ quan từ quá trình tổ chức thực hiện. Đồng thời, chỉ đạo Sở TN&MT, các đơn vị chức năng thu hồi 17/29 trường hợp cấp GCNQSDĐ thuộc trường hợp không đủ điều kiện được cấp (12 trường hợp còn lại đã chuyển nhượng không thể thu hồi); thu hồi 44/140 thửa đất đã cấp GCNQSDĐ "không đúng mục đích sử dụng đất"; thu hồi GCNQSDĐ với 11/42 thửa đất được cấp do tự chừa đi giao thông không đúng quy định (31 trường hợp còn lại đã chuyển nhượng nếu không khắc phục được thì chuyển các cơ quan chức năng xử lý).

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cũng chỉ đạo các đơn vị chức năng chủ trì, kiểm điểm trách nhiệm với lãnh đạo UBND xã Tịnh An trong thời kỳ năm 2015 đến tháng 9/2022 liên quan đến các sai phạm đất đai khu vực Đảo Ngọc và các công tác quản lý, cập nhật, chỉnh lý biến động đất đai; giao Giám đốc Sở Nội vụ tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh xử lý, kiểm điểm trách nhiệm của tập thể và cá nhân là lãnh đạo Sở TN&MT, UBND Tp. Quảng Ngãi…

Phát sinh vướng mắc

Kết luận thanh tra 87 ban hành gần năm nay, Chủ tịch UBND tỉnh giao các đơn vị xây dựng kế hoạch để tổ chức thực hiện, tuy nhiên theo tìm hiểu của Người đưa tin, đến nay quá trình khắc phục sai phạm, xử lý trách nhiệm nêu trên vẫn chưa có "hồi kết". Trong khi đó, công tác tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn phát sinh một số vướng mắc.

Đại diện Văn phòng ĐKĐĐ tỉnh, đơn vị vừa có Báo cáo số 1756/BC-VPĐKĐĐ về kết quả thực hiện Kết luận thanh tra 87/KL-UBND. Theo đó, đến nay, văn phòng này đã ban hành các quyết định và thông báo thu hồi 44/44 GCNQSDĐ phải thực hiện thu hồi theo Kết luận thanh tra đã chỉ ra. Đồng thời, Văn phòng ĐKĐĐ nghiêm túc nhìn nhận những khuyết điểm, rút kinh nghiệm về những thiếu sót, khuyết điểm liên quan sai phạm đất đai ở khu Đảo Ngọc.

Tuy nhiên, theo Văn phòng ĐKĐĐ, trong quá trình thực hiện pháp luật về đất đai hiện nay vẫn còn một số vướng mắc dẫn đến khó khăn, lúng túng trong việc xác lập hồ sơ, phải "tạm dừng" giải quyết cho công dân, dẫn đến trễ hẹn trên phần mềm Một cửa, gây ảnh hưởng đến kết quả giải quyết thủ tục hành chính. Cụ thể, từ trước đến nay trên địa bàn toàn tỉnh nhu cầu người dân tách thửa đất ở là phải có lối đi để kết nối với đường giao thông hiện hữu và tránh tranh chấp về sau là phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Bên cạnh đó, căn cứ theo Bộ luật Dân sự năm 2015 tại khoản 3 Điều 254 nêu rõ "trường hợp BĐS được chia thành nhiều phần cho các chủ sở hữu chủ sử dụng khác nhau thì khi chia phải dành lối đi cần thiết cho người phía trong theo quy định tại khoản 2 Điều này mà không có đền bù". Kể từ sau ngày 15/1/2022 (thời điểm Quyết định số 85/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Ngãi về điều kiện tách, hợp thửa, diện tích tối thiểu được tác đối với từng loại đất trên địa bàn tỉnh có hiệu lực), quy định liên quan trường hợp tách thửa có chừa đường đi nhỏ hơn 2m. Do đó, Văn phòng ĐKĐĐ đề nghị Sở TN&MT tỉnh xin ý kiến UBND tỉnh thống nhất không thu hồi, khắc phục đối với các thửa đất được tách ra từ việc chừa đường đi có mặt cắt nhỏ hơn 2m đã được xử ý trước ngày có hiệu lực của Quyết định 85 trên (15/1/2022) để đảm bảo điều kiện thực tiễn, cơ sở pháp lý. Đồng thời, thống nhất không thu hồi, khắc phục đối với các thửa đất nông nghiệp được tách ra không có căn cứ pháp lý đã được xử lý trước ngày Quyết định 85 trên có hiệu lực thi hành không gây thất thoát làm việc.

Văn phòng ĐKĐĐ cho hay, đến nay việc truy thu số tiền khắc phục diện tích đất ở vượt so với quy định theo Kết luận thanh tra 87 chưa được cơ quan có liên quan thống nhất hướng xử lý dẫn đến việc khắc phục chưa dứt điểm. Văn phòng này kiến nghị Sở TN&MT tỉnh cùng các đơn vị chức năng sớm giải quyết nội dung này; đồng thời không gây ách tắc trong giải quyết thủ tục hành chính, tránh bức xúc trong công dân.

Liên quan đến vấn đề này, PV nhiều lần liên hệ đăng ký trao đổi thông tin về việc thực hiện khắc phục vi phạm đất đai Đảo Ngọc, xử lý trách nhiệm liên quan, nhưng lãnh đạo Sở TN&MT liên tục "cáo bận".

Theo lãnh đạo Văn phòng UBND tỉnh Quảng Ngãi, tỉnh giao Thanh tra tỉnh là đầu mối để đôn đốc các công tác triển khai, báo cáo kết quả thực hiện. Thông tin từ Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi cho biết, hiện các đơn vị đang hoàn thiện báo cáo kết quả thực hiện, trên cơ sở đó, tỉnh họp bàn có thông báo về kết quả triển khai Kết luận thanh tra số 87 trong thời gian tới.