Nghệ thuật phải trải qua một quá trình chưng cất, chắt lọc cầu kỳ từ những hạt sáng tạo cơ bản trong bản thân người nghệ sĩ. Nhưng khi làm phim bom tấn một số đạo diễn đã tự đánh mất giá trị thực sự của mình.
Quá khứ vinh quang không còn
Ngược về quá khứ, lật giở danh sách phim đã từng đoạt giải Oscar sẽ thấy thiếu vắng tên của nhiều sản phẩm bom tấn. Những Titanic (James Cameron), Gladiator (Ridley Scott) hay Chúa tể của những chiếc nhẫn 3 (Peter Jackson)là trường hợp hiếm hoi đạt đủ hai điều kiện: gặt hái được thành công cả về doanh thu khổng lồ đồng thời được ban giám khảo khó tính của Oscar gật đầu ưng thuận về chất lượng nghệ thuật. Sau 11 giải Oscar Chúa tể của những chiếc nhẫn năm 2004, rất lâu rồi người ta không còn được thấy lại bóng dáng mạnh mẽ của bất cứ siêu phẩm nào may mắn bước lên bục cao nhất ở nhà hát Kodak.
Ngay cả hai sự tin tưởng vững chắc nhất của giới truyền thông, hai tượng đài khổng lồ tượng trưng cho công nghệ thế kỷ và tiền bạc là Avatar (2009) và Harry Potter bảo bối tử thần (2012) cũng không vượt qua được lời nguyền thất bại và nhận những lời chê phũ phàng từ các nhà phê bình điện ảnh uy tín. Thất bại của hai siêu phẩm phải chăng là sự dự báo về mức độ xuống cấp của tư duy sáng tạo và chất lượng nghệ thuật trong cách thức làm phim của một số đạo diễn Hollywood? Đồng thời cũng là đòn đau giáng vào đầu những người chỉ muốn đuổi theo công nghệ mà lãng quên giá trị thực sự quan trọng của điện ảnh đó là nội dung. Nguyên nhân đầu tiên dẫn đến sự phụ bạc của hội đồng giám khảo với những người hùng nặng ký trước hết ở lý do công nghệ. Có thể nói sự phát triển vượt bậc của máy móc đã đầy điện ảnh Mỹ rơi vào cuộc khủng hoảng trầm trọng về chất lượng.
Nghịch lý từ tiền bạc và công nghệ
Mở đầu cho làn sóng làm phim 3D, Avatar của bậc thầy James Cameron ngoài khả năng phô diễn công nghệ và mang đến cho người xem những cảm nhận mới mẻ, sống động thì điều còn lại là nội dung một câu chuyện na ná bất cứ tác phẩm viễn tưởng nào trước đó như: Star war... Nếu nhìn nhận ở khía cạnh đơn giản, Oscar chỉ là cuộc chơi tôn vinh sự giàu có, thành thục khi áp dụng công nghệ kỹ thuật cao vào phim ảnh thì chắc chắn không có bất cứ một tác phẩm nào xứng đáng hơn Avatar.
Tuy nhiên triết lý nghệ thuật vị nhân sinh vẫn là tôn chỉ sống còn vinh danh các tác phẩm của giải thưởng này. Không ngoa khi nói rằng xem Avatar chỉ là cách để tiếp cận với tư duy làm phim mới, hiểu biết rõ hơn về cơ chế hoạt động của máy móc, kỹ thuật làm phim tại Hollyowood. Ngoài việc đã mắt theo dõi các kỹ xảo, nghẹt thở với các trường đoạn được xử lý đầy khoa họcthì mỏi mắt cũng không thể tìm ra dấu vết sáng tạo của người đạo diễn. Khả năng diễn xuất, hóa thân vào vai diễn của người diễn viên dường như cũng không có cơ hội được phô diễn. Những thông điệp giản đơn nằm ngay ngắn trên các khuôn hình được tính toán kỹ lưởng, tỉ mỉ đến từng cm.
Đời sống của các bom tấn Hollywood ngày càng bị giảm thọ. Doanh thu càng cao thì sự tỏa sáng ở các giải thưởng điện ảnh lại càng trở nên mong manh hơn bao giờ. Phần cuối của loạt phim về cậu bé phù thủy Harry Potter đã ra mắt, trở thành phần phim vĩ đại nhất trong hệ thống sê ri của tác phẩm này. Với doanh thu trên toàn thế giới đạt gần 2 tỷ và được dự đoán sẽ thu hoạch hoành tráng tại Oscar. Thế nhưng, nó lại chỉ nhận 12 đề cử khá phụ như: hiệu ứng hình ảnh, hóa trang, kỹ xảo và hoàn toàn biệt tăm trong đêm vinh danh trao giải.
Kịch bản chủ yếu được chuyển thể từ các video game hay truyện tranh đã khiến phim bom tấn thiếu sự sâu sắc. Vì muốn che lấp sự hời hợt ấy của phần nội dung nên các nhà làm phim cố gắng tận dụng đối đa giá trị của kỹ xảo, hình ảnh. Những pha hành động nghẹt thở, những chuỗi va đập mạnh mẽ khiến người xem chỉ có cảm giác thỏa thuê ảo, tức thời. Sẽ ra sao nếu giải thưởng điện ảnh dành cho cho sự nông cạn, thiếu tính triết lý thực sự về đời sống như thế?
Đói khát những kịch bản đạt được cả hai yếu tố: nghệ thuật và thương mại khiến nhiều nhà làm phim ở vào tình thế hỗn mang. Các đạo diễn phim bom tấn vẫn mải miết đi tìm những câu chuyện giật gân, những tác phấm sặc mùi bạo lực và tình dục để tha hồ phô diễn kỹ thuật còn các nhà làm phim nghệ thuật lại nép mình đứng bên ngoài cuộc chơi lợi nhuận.
| Khi so sánh Harry Potter với The Artist, tất nhiên The Artist sẽ chiến thắng. Đơn giản vì đạo diễn đã kể một câu chuyện rất hay, cảm động, hoàn toàn được xây dựng trên nền tảng giá trị nhân văn và các yếu tố nghệ thuật kinh điển: diễn viên, âm nhạc mà không hề để máy móc chi phối đến hiệu quả thẩm mỹ. |
Hương Giang
