Cây dành dành, còn được gọi là sơn chi tử hay chi tử, có tên khoa học là Gardenia jasminoides Ellis. Loại cây này thường mọc hoang dại ở những nơi ẩm ướt, gần rạch nước. Bên cạnh việc được sử dụng làm thuốc chữa bệnh, quả dành dành còn được nhiều gia đình trồng làm cảnh vì hoa nở đẹp và hương thơm dễ chịu.
Tuy nhiên, đến hiện tại, nhiều người vẫn chưa biết về công dụng chữa bệnh và làm màu thực phẩm từ quả dành dành. Chị Thảo (Hưng Yên) chia sẻ: “Tôi chưa từng nghĩ loại cây này có thể chữa bệnh hay quả của chúng lại còn ăn được. Ngày tôi còn học cấp 1, tôi hay ra bờ sông, bờ mương để kiếm cây dành dành chơi. Cây này có hoa đẹp lắm, lại rất thơm nên tôi thường hái hoa, lá và quả về chơi cùng với lũ bạn trong xóm”.
Gần đây, chị Thảo bất ngờ khi thấy có người rao bán quả dành dành khô trên mạng với giá từ 250.000 – 300.000 đồng/kg. Tò mò, chị đã hỏi người bán và được biết rằng loại quả này đã được sử dụng để nhuộm màu cho thực phẩm từ lâu.
Quả dành dành tươi đang được rao bán với mức giá khoảng 50.000 - 60.000 đồng/kg.
Lên mạng tìm hiểu, chị Thảo mới biết loại cây này là một vị thuốc trong Đông y, có thể chữa được một số bệnh như hanh nhiệt (chữa sốt), tả hỏa, lợi tiểu, cầm máu, khó ngủ, miệng khát, họng đau, mắt đỏ, da vàng, tiểu tiện khó khăn, thổ huyết, chảy máu cam, lỵ ra máu, tiểu tiện ra máu…
Chị Thái Thị Hương, một đầu mối kinh doanh ở Hà Nam, đã bán quả dành dành khô được 3 năm, cho biết loại quả này đang ngày càng được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng, đặc biệt là để nhuộm màu món ăn. Mỗi tháng, chị nhập từ các nhà vườn khắp nơi được vài tạ để bán cho các đầu mối buôn và khách lẻ.
Giá cả quả dành dành đang có xu hướng tăng cao. Năm ngoái, giá bán loại khô trung bình khoảng 160.000 đồng/kg, nhưng năm nay đã lên đến 250.000 – 300.000 đồng/kg. Còn loại quả tươi, giá bán hiện tại vào khoảng 50.000 - 60.000 đồng/kg.
Loại khô bán giá dao động từ 250.000 - 300.000 đồng/kg.
“Thời điểm hiện tại là đầu mùa thu hoạch, do đó nguồn cung còn hạn chế, dẫn đến tăng giá. Bên cạnh đó, năm nay, số lượng quả dành dành thu hoạch được có vẻ ít hơn năm ngoái nên khan hàng lắm”, chị nói.
Chị Hương cho biết, quả dành dành sẽ vào vụ thu hoạch từ tháng 10 đến tháng 11 âm lịch. Mặc dù nhu cầu thị trường cao, nhưng sản lượng thu hoạch lại không đủ để đáp ứng. Để giảm thiểu rủi ro do biến động giá, mỗi tháng, chị chỉ nhập một số lượng nhất định. Về việc bảo quản, chị Hương cho biết quả dành dành khô có thể giữ được tới một năm nếu được bảo quản ở nơi khô ráo.
Theo nhiều người bán, mức giá của quả dành dành năm nay cao hơn năm trước.
Chị Mai, một tiểu thương tại Cần Thơ, cho biết giá quả dành dành tươi năm nay cao hơn so với năm ngoái, nhưng chất lượng cũng được cải thiện đáng kể. Các quả năm nay đều to, đẹp và có hình thức bắt mắt, điều này đã thu hút nhiều khách hàng đặt mua. Hiện tại, chị đang bán quả dành dành khô với giá 260.000 đồng/kg. Tất cả sản phẩm khô đều được chị nhập từ các nhà vườn để bán lại cho khách. Mức giá này áp dụng cho khách lẻ, trong khi khách mua số lượng lớn sẽ có mức giá ưu đãi hơn.
Được biết, hiện nay, cây dành dành đang được người dân ở một số địa phương thuộc tỉnh Ninh Bình trồng làm kinh tế. Tuy nhiên, mô hình trồng cây dược liệu này vẫn còn ở quy mô nhỏ lẻ. Phương pháp trồng và chăm sóc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, trong khi việc thu hoạch vẫn được thực hiện thủ công, dẫn đến năng suất và giá trị kinh tế chưa đạt tối đa.
Nguyễn Thơm
