Các nhà lãnh đạo thế giới hôm 5/9 đã lên tiếng trước tin tức, không hoàn toàn bất ngờ, rằng Ngoại trưởng Anh Liz Truss trở thành Thủ tướng tiếp theo của Vương quốc Anh. Bà Truss sẽ nhận nhiệm trong bối cảnh quan hệ Anh-EU rạn nứt vì Brexit và xung đột Nga-Ukraine vẫn nóng.
Bà Truss đã đánh bại đối thủ của mình, cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak. Bà nhận được 81.326 phiếu bầu (57%) so với 60.399 phiếu bầu (43%) dành cho ông Sunak sau một chiến dịch tranh cử kéo dài suốt mùa hè, được quyết định bởi chỉ hơn 170.000 thành viên Đảng Bảo thủ (Tory) - một phần nhỏ trong tổng số cử tri của Anh.
Quan hệ thời hậu Brexit
Phản ứng trước chiến thắng của bà Truss, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói với các phóng viên tại Paris rằng ông chúc mừng bà Liz Truss và mong muốn Pháp và Anh tiếp tục hợp tác với nhau “với tư cách là đồng minh và bạn bè”.
Mối quan hệ Anh-Pháp đã trở nên căng thẳng kể từ Brexit, với những cuộc vượt biên bằng thuyền nhỏ của những người di cư từ Calais, Pháp đến Dover, Anh, càng làm mối quan hệ song phương xuống cấp hơn.
Bà Truss, mặc dù là Ngoại trưởng Anh, đã “đổ thêm dầu vào lửa” trong quá trình bầu cử lãnh đạo. Khi được hỏi liệu ông Macron là bạn hay thù trong một cuộc tranh luận bầu cử lãnh đạo, bà Truss trả lời: “Nếu tôi trở thành Thủ tướng, tôi sẽ đánh giá ông ấy dựa trên hành động chứ không phải lời nói”.
Câu trả lời của bà Truss đã nhận được tràng pháo tay bên trong hội trường sự kiện với đông đảo các Tory, nhưng đã bị rất nhiều người bên ngoài lên án.
Ông Rishi Sunak (ở giữa) vỗ tay chúc mừng bà Liz Truss được chọn làm tân lãnh đạo Đảng Bảo thủ, ngày 5/9/2022. Ảnh: NYT
Thủ tướng Đức Olaf Scholz, qua Twitter, đã gửi lời chúc mừng tới bà Liz Truss trong vai trò mới, và bày tỏ mong muốn quan hệ hợp tác Anh – Đức sẽ vượt qua “thời điểm đầy thử thách này” với tư cách là đối tác và bạn bè.
Kể từ Brexit, quan hệ Anh-EU đã xấu đi rất nhiều, đặc biệt là những bất đồng về thực hiện Nghị định thư Bắc Ireland.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen viết trên Twitter: “Chúng ta cùng nhau đối mặt với nhiều thách thức, từ biến đổi khí hậu đến việc Nga tấn công Ukraine. Tôi mong muốn một mối quan hệ mang tính xây dựng, tôn trọng đầy đủ các thỏa thuận của chúng ta”.
Phó Chủ tịch EC Maros Sefcovic, người đồng thời là trưởng đoàn đàm phán Brexit, cũng gửi lời chúc mừng tới tân Thủ tướng Anh trên Twitter, nhấn mạnh bình luận của bà von der Leyen về việc tôn trọng các thỏa thuận.
Thủ tướng Estonia Kaja Kallas đã gửi lời “chúc mừng chân thành”, đồng thời nói thêm rằng bà “mong chờ” được gặp lại bà Truss, không phải với tư cách Ngoại trưởng Anh mà là tư cách nhà lãnh đạo Đảng Bảo thủ mới và tân Thủ tướng Anh.
Bà Kallas đã ghé thăm Số 10 Phố Downing vào tháng 6 để hội đàm về việc củng cố liên minh NATO, gặp Thủ tướng sắp mãn nhiệm Johnson vào cùng ngày mà ông đối mặt với một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm của Đảng Bảo thủ.
“Estonia và Vương quốc Anh đã là những người bạn và đồng minh thân thiết nhất, và tôi tin tưởng rằng quan hệ đối tác của chúng ta sẽ ngày càng phát triển”, bà Kallas viết trên Twitter. “Mong chúng ta hợp tác và sớm gặp lại nhau”.
Xung đột Nga-Ukraine
Các nhà phân tích chính trị kỳ vọng bà Truss sẽ duy trì lập trường của Anh là một trong những nước ủng hộ Ukraine nhiệt tình nhất trong cuộc xung đột giữa quốc gia Đông Âu và Nga, thông qua việc cung cấp vũ khí và huấn luyện binh sĩ cho Ukraine.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết: “Vương quốc Anh đóng vai trò hàng đầu trong NATO, bao gồm cả những đóng góp mạnh mẽ cho nền quốc phòng của chúng ta và hỗ trợ đáng kể cho Ukraine. Tôi mong muốn được hợp tác chặt chẽ với bà Truss với tư cách là Thủ tướng Anh vào thời điểm quan trọng này vì an ninh của chúng ta”.
Phát biểu hôm 5/9 ngay trước khi có tin thông về chiến thắng của bà Truss, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói: “Tôi không muốn nói rằng mọi thứ có thể thay đổi theo chiều hướng tồi tệ hơn, bởi vì thật khó để tưởng tượng điều gì tồi tệ hơn. Nhưng thật không may, điều này không thể bị loại trừ, trong bối cảnh các ứng cử viên cho vị trí Thủ tướng Anh đã cạnh tranh với nhau bằng những luận điệu chống Nga, đe dọa thực hiện các bước tiếp theo chống lại đất nước của chúng tôi, v.v… Vì vậy, tôi không nghĩ rằng chúng tôi có thể hy vọng vào bất kỳ điều gì tích cực”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy (trái) và Thủ tướng Anh Boris Johnson trong cuộc gặp ở thủ đô Kiev, ngày 17/6/2022. Ảnh: Bloomberg
Về phía Ukraine, Chủ tịch Verkhovna Rada (Quốc hội) Ukraine Ruslan Stefanchuk nói: “Tôi chúc mừng người dân Vương quốc Anh với người đứng đầu Chính phủ mới và chúc bà Liz Truss hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ ở cương vị mới này. Kể từ khi xung đột với Nga bắt đầu, Ukraine đã cảm thấy thế nào là bạn bè thực sự. Không nghi ngờ gì nữa, Vương quốc Anh là đồng minh thực sự của Ukraine. Tôi tin rằng sự ủng hộ dành cho Ukraine sẽ chỉ tăng lên”.
Tổng thống Ukraine Volodmyr Zelenskyy chưa chúc mừng bà Truss, nhưng đã dành một bài đăng trên Twitter để cảm ơn Thủ tướng Anh sắp mãn nhiệm Boris Johnson vì đã ủng hộ Ukraine.
Quan hệ Châu Á – Thái Bình Dương
Ngoài ra, lãnh đạo các quốc gia khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đã nhanh chóng gửi lời chức mừng tới tân Thủ tướng Anh Liz Truss.
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã gửi “những lời chúc tốt đẹp nhất” đến bà Truss và cho biết thêm rằng ông có “kỳ vọng cao” về cách bà sẽ lãnh đạo Vương quốc Anh.
“Tôi rất vui được hợp tác chặt chẽ với các vị để hiện thực hóa một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương Tự do và Rộng mở”, Thủ tướng Nhật Bản cho biết trên Twitter.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, khi gửi lời chúc mừng tới bà Truss, cho biết ông hy vọng tân Thủ tướng Anh sẽ giúp củng cố quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Ấn Độ-Anh.
Thủ tướng Australia Anthony Albanese cũng gửi lời chúc mừng. Ông Albanese viết trên Twitter: “Tôi mong muốn tiếp tục có một mối quan hệ mang tính xây dựng và tình hữu nghị giữa hai quốc gia và nhân dân của chúng ta”.
Minh Đức (Theo Anadolu Agency, The Independent, SBS News)
