Tâm sự của thượng tá Nguyễn Hữu Ấm – giám thị trại giam Hoàng Tiến (Chí Linh, Hải Dương), cho chúng ta cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.
Với nhiều người dân, trại giam luôn được canh giữ cẩn mật, sao phạm nhân nữ có thể “vượt rào” vi phạm?
Thượng tá Nguyễn Hữu Ấm: Phạm nhân cũng là con người, cũng có những nhu cầu rất tự nhiên về cảm xúc trong đời sống thường nhật. Phải khẳng định rằng, để xảy ra những vi phạm là rất đáng tiếc nhưng nhiều phạm nhân nữ, vào trại từ 16 – 17 tuổi, chưa có gia đình, thậm chí chưa yêu, chưa một lần được ôm hôn người đàn ông đúng nghĩa mà cách biệt với thế giới đầy màu sắc bên ngoài biền biệt những mười mấy, 20 năm, có khi là cả quãng đời còn lại (tức thụ án chung thân) thì những khao khát yêu và được yêu là chuyện rất con người.
Đúng là trong trại, cán bộ quản lý theo dõi rất chặt chẽ thời gian ăn, nghỉ, lao động của trại viên nhưng “việc ấy” diễn ra rất nhanh, nên cũng thật khó nói. Nếu nói trên phương diện cá nhân, liên quan đến tâm sinh lý giữa con người với con người thì dễ nhưng trên phương diện là người quản lý thì không hẳn như vậy. Dù rằng, phương pháp giáo dục phạm nhân chúng ta đang áp dụng hiện nay là vận dụng tâm, sinh lý và các quy định của pháp luật để thực hiện.
Các trại viên đang lao động - Ảnh chỉ có giá trị minh họa
Tất nhiên, ở trại Hoàng Tiến chưa xảy ra chuyện phạm nhân nữ có thai nhưng, tôi khẳng định, quản lý phạm nhân nữ không hề đơn giản.
Được biết, phạm nhân nữ có khu riêng, mọi hoạt động cũng riêng rẽ, trừ những lần sinh hoạt văn hóa, nghệ thuật chung của toàn trại. Vậy “sự cố” xảy ra, được hiểu ở khía cạnh nào?
Thượng tá Nguyễn Hữu Ấm: Theo quy định, trại nào cũng có khu nữ và nam riêng biệt. Như ở trại Hoàng Tiến, khu nữ đủ cho 1.000 phạm nhân nhưng chỉ có 400 phạm nhân. Trong khi đó, khu phạm nhân nam thì thiếu phòng. Trại đã phải tận dụng mặt bằng thừa của khu nữ bằng cách làm hàng rào tôn và xây tường cao để cho phạm nhân nam sử dụng. Tường và hàng rào tôn đó đã cách ly hoàn toàn phạm nhân nữ và nam. Họ không thể nhìn thấy mặt nhau. Thế nhưng, ở trong trại, phạm nhân có những sự mẫn cảm riêng. Không nhìn thấy mặt nhưng họ có thể thích nhau qua giọng nói. Điều đó làm chúng tôi cảm thấy băn khoăn, chưa tìm ra phương pháp quản lý hữu hiệu hơn. Chúng tôi xác định họ là con người nên nảy sinh tình cảm là chuyện bình thường.
Trong trại, phạm nhân nữ thường thể hiện những cung bậc tình cảm như thế nào?
Thượng tá Nguyễn Hữu Ấm: Qua theo dõi, chúng tôi phát hiện ra, ở phạm nhân nữ, có 2 trường phái tình cảm khác nhau. Số đối tượng yêu theo cảm tính, dễ phát hiện và kịp thời giáo dục, sẽ không xảy ra hậu quả. Đối tượng yêu liều thì quả thật, rất khó xử lý. Vì phạm nhân đã chủ động tìm mọi cách, mọi thời điểm có thể để làm “chuyện đó” đến cùng, đến khi hậu quả xảy ra, họ vẫn không sợ bị phạt. Khi cán bộ phát hiện ra, họ vẫn giấu hành vi vi phạm đến khi không thể giấu được thì mới khai. Nhưng, có một điều chắc chắn rằng, có khai, họ cũng không khai hết lý do vì sao lại vi phạm, ai là người giúp đỡ cho vi phạm đó và tác giả bào thai đó là ai? Có thể, phạm nhân đó cũng hoang mang và khi bị truy hỏi nhiều, sợ quá nên tặc lưỡi đánh liều với số phận.
Nhiều phạm nhân nữ dù đã được tìm hiểu chính sách pháp luật, dù biết, với những tội bị tù chung thân, tù 20 năm thì đình chỉ thi hành án để nuôi con là điều không tưởng, họ vẫn cố tình tìm mọi cách “yêu” mà không nghĩ đến hậu quả, không nghĩ cho đứa con mình sinh ra. Họ chỉ nghĩ là làm thế nào để được giảm tội, được mãn hạn tù nhanh nhất.
Có nghĩa là, phạm nhân nữ ít tuổi và nhiều tuổi đều có những trạng thái tình cảm cần phải quản lý chặt chẽ?
Thượng tá Nguyễn Hữu Ấm: Đúng vậy. Diễn biến tìm cảm của phạm nhân nữ trẻ, dưới 30 tuổi và trên 40 tuổi rất khác nhau. Phạm nhân nữ trên 40 mới vào trại, thường đã có gia đình, có chồng con rồi nên khao khát tình cảm của họ thường chỉ dừng lại ở với người chồng là chính. Họ vẫn rất giữ cái gọi là danh dự. Với phạm nhân trẻ, dưới 25 tuổi, vào trại được 6-7 năm rồi thì quả thật, khao khát tình cảm rất lớn, ở nhiều đối tượng.
Trại có hơn 400 phạm nhân nữ thì có đến 1/3 nữ ít tuổi. Đối tượng này có tâm sinh lý khác với phạm nhân nhiều tuổi nên được quản lý chặt chẽ hơn. Trại có 1 đội phạm nhân nữ trồng rau, thường được ra ngoài, nhìn thấy các phạm nhân nam làm việc. Song, phạm nhân vào đội này được “tuyển chọn” rất kỹ, “tiêu chuẩn” đầu tiên là phải trên 40 tuổi, có chồng, con rồi. Điều chắc chắn là những phạm nhân này có thời gian thụ án ít, họ mong muốn và mơ ước về một gia đình yên ấm rất lớn nên không làm liều.
Như vậy, khu phạm nữ không bao giờ có phạm nam bén mảng tới? Phạm nữ và phạm nam trong cùng trại không được gặp nhau bao giờ?
Thượng tá Nguyễn Hữu Ấm: Khu phạm nữ không bao giờ phạm nam xuất hiện và ngược lại vì đó là 2 khu riêng biệt. Trước khu phạm nữ, bao giờ cũng có những phạm tự giác nữ gác cổng. Khi phạm nam đem đồ ăn đến cổng, phạm tự giác gác cổng khu nhận. Khi phạm nam đi thì một đội phạm nữ trong khu ra lấy đồ ăn về. Đó là quy định rồi. Quản lý chặt như vậy mà họ vẫn còn tư tình trong tư tưởng với nhau đấy.
Hàng năm, vào những ngày lễ nhất định, phạm nhân nam – nữ có tập trung ở hội trường nhưng chỉ là đại diện các phân trại, phạm nhân tích cực, được tuyên dương.... được dự lễ nhưng đều dưới sự giám sát chặt chẽ của các cán bộ. Hết giờ quy định, họ phải về phân trại ngay.
Trân trọng cảm ơn thượng tá!
Lê Anh (thực hiện)
