Quanh dự thảo cơ quan thuế có chức năng điều tra: Liệu có phình to bộ máy?

Liên quan đến dự thảo Dự thảo về Luật Quản lý Thuế của bộ Tài Chính có đề xuất trao cho cơ quan thuế chức năng điều tra thuế, thay vì phải chuyển hồ sơ các vụ việc sang cơ quan công an như hiện nay, nhiều chuyên gia lo ngại, nếu tăng cường thẩm quyền khởi tố, điều tra cho cơ quan thuế thì phải tính tới chất lượng nhân sự, phải tuyển dụng, bổ nhiệm, đào tạo những cán bộ có chuyên môn nghiệp vụ điều tra, am hiểu luật hình sự và tố tụng hình sự để có thể áp dụng trên thực tế. Điều này sẽ ít nhiều làm tăng số lượng nhân sự trong cơ quan thuế.

Nhìn nhận câu chuyện này luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, ý tưởng thành lập một bộ phận thực hiện việc khởi tố, điều tra vụ án hình sự liên quan đến lĩnh vực thuế là xuất phát từ thực tiễn và học hỏi một số nước trên thế giới nhằm tăng cường thẩm quyền, quyền hạn cho cơ quan thuế, đồng thời tăng cường tính răn đe và tiện dụng trong việc xử lý các trường hợp vi phạm đối với lĩnh vực thuế, phí lệ phí.

Tuy nhiên, nếu tăng cường thẩm quyền khởi tố, điều tra cho cơ quan thuế thì phải tính tới chất lượng nhân sự, phải tuyển dụng, bổ nhiệm, đào tạo những cán bộ có chuyên môn nghiệp vụ điều tra, am hiểu luật hình sự và tố tụng hình sự để có thể áp dụng trên thực tế. Ngoài ra, cần phải có cơ chế quản lý, phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan để thực hiện nhiệm vụ mới này. Ngoài ra cần phải sửa đổi rất nhiều văn bản pháp luật cho phù hợp, đồng bộ với chức năng nhiệm vụ mới của bộ phận điều tra trong lĩnh vực này.

Vì vậy, trong trường hợp cần thiết phải thành lập lực lượng điều tra riêng của lĩnh vực thuế thì phải cân nhắc tới sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tránh việc chồng chéo hoặc thoái thác giữa các cơ quan hữu quan. Cũng tránh việc phình to bộ máy hành chính nhưng thiếu tính chuyên nghiệp, thiếu hiệu quả và không có tính khả thi.

Cũng đồng quan điểm trên, luật sư Đặng Văn Sơn (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng, nếu để cơ quan thuế thực hiện chức năng điều tra thì việc bổ sung thêm nhân lực cho lĩnh vực này là điều tất yếu và phải sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan để tương thích với vấn đề phát sinh có liên quan trong quá trình điều tra, truy tố đối với các cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm trốn thuế, gian lận thuế.

Còn theo nhận định của luật sư luật gia Nguyễn Đức Hùng, nếu cho cơ quan thuế chức năng điều tra thuế thì chúng ta phải xem xét, thay đổi lại bộ luật Tố tụng hình sự và Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự để tránh chồng chéo xung đột.Việc xem xét lại hai bộ luật trên sẽ không phải trong thời gian một sớm một chiều, vì thế, các cơ quan phải cân nhắc thật kỹ trước việc dự thảo của bộ Tài chính đưa ra.

Còn theo một số chuyên gia luật đầu ngành được PV tham vấn ý kiến đều có nhận định, việc thêm chức năng trên cũng dễ dẫn đến tình trạng lẫn lộn, chồng chéo giữa các cơ quan tư pháp hiện hành với cơ quan tư pháp của cơ quan thuế (nếu được thành lập). Ngoài ra, việc thêm chức năng điều tra, khởi tố cho cơ quan chuyên trách về thuế có thể gây xung đột thẩm quyền với các cơ quan điều tra tư pháp khác. Một cơ quan Nhà nước vừa có chức năng hành pháp vừa có chức năng tư pháp dễ dẫn tới lạm quyền, khó bảo đảm nguyên tắc nhất quán trong việc thực hiện các quyền lực Nhà nước.

Theo nhận định chung của các vị này, phải có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan Nhà nước trong thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp như quy định tại khoản 3, điều 2, Hiến pháp 2013. Mặt khác, nếu cơ quan thuế được giao chức năng điều tra thì chúng ta có thể lo ngại đến tình trạng cán bộ sẽ lợi dụng quyền hạn để đe dọa người nộp thuế, áp đặt những xử lý có lợi cho cơ quan thuế và có hại cho người nộp thuế mà họ không dám phản đối.

"Để cơ quan thuế thực hiện được chức năng điều tra thì việc bổ sung thêm nhân lực cho lĩnh vực này là điều tất yếu và phải sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan để tương thích với vấn đề phát sinh có liên quan trong quá trình điều tra, truy tố đối với các cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm trốn thuế, gian lận thuế.Việc này chúng ta cần phải cân nhắc kỹ lưỡng...", một vị chuyên gia chia sẻ.