Quốc hội chính thức thông qua Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi)

Bổ sung một số cơ chế, chính sách mới

Trước khi các ĐBQH bấm nút biểu quyết, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Về bảo đảm tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết một số ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát các quy định của dự thảo Luật, đặc biệt là các quy định về phân cấp, phân quyền để bảo đảm phù hợp, đồng bộ, thống nhất với các quy định của Hiến pháp, các luật và dự thảo luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này; đồng thời cần bổ sung nội dung việc phân cấp, phân quyền phải gắn với kiểm soát quyền lực và chống lạm quyền.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát các quy định tại dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) với quy định của Hiến pháp, các luật, dự thảo luật có liên quan để bảo đảm tính hợp hiến, tính đồng bộ, thống nhất, liên thông giữa các luật và trong hệ thống pháp luật. 

Đối với các quy định về kiểm soát quyền lực trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền đã được quy định tại khoản 7 và khoản 8 Điều 6, khoản 3 và khoản 4 Điều 8, khoản 3 và khoản 4 Điều 9 và các điều cụ thể về trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, để đổi mới mạnh mẽ cơ chế phân định thẩm quyền, phân cấp, ủy quyền nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. 

Cùng với đó, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu, phát huy tính chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của các cơ quan trong bộ máy Nhà nước, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, về thủ tục hành chính, khơi thông nguồn lực cho phát triển, chủ động ứng phó với những biến đổi của tình hình trong nước và quốc tế, vì mục tiêu tăng trưởng, phát triển chung của đất nước. 

Đồng thời, bảo đảm đồng bộ với nội dung tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), UBTVQH đề nghị Quốc hội cho bổ sung một số cơ chế, chính sách mới trong dự thảo Luật:

Cụ thể, bổ sung nguyên tắc tại khoản 3 Điều 8: "Cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm bảo đảm các điều kiện cần thiết khi quyết định phân cấp, trừ trường hợp cơ quan, tổ chức, đơn vị, người được phân cấp có đề nghị và tự bảo đảm điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp".

Bổ sung khoản 6 Điều 8: "Trường hợp phân cấp dẫn đến cần thay đổi trình tự, thủ tục, thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mà mình phân cấp đang được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cấp mình thì sửa đổi, bổ sung ngay hoặc giao cấp dưới quy định; trường hợp liên quan đến quy định của cơ quan nhà nước cấp trên thì cơ quan, người phân cấp được điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền của các cơ quan liên quan để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đó, bảo đảm yêu cầu về cải cách hành chính theo hướng giảm thủ tục hành chính, không quy định thêm thành phần hồ sơ, không tăng thêm yêu cầu, điều kiện, thời gian giải quyết thủ tục đang áp dụng; sau đó, cơ quan, người phân cấp có trách nhiệm báo cáo lại cơ quan Nhà nước cấp trên về việc thực hiện điều chỉnh trình tự, thủ tục, thẩm quyền trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Nhà nước cấp trên đó". Quy định này cũng áp dụng cho việc ủy quyền tại khoản 4 Điều 9.

Bổ sung quy định tại điểm h khoản 8 Điều 10 về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ: "Trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện giải pháp khác với quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh hiện hành trong trường hợp cần huy động các nguồn lực để triển khai chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất". 

Đồng thời, bổ sung vào điểm e khoản 4 Điều 13 quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ: "Trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm tính mạng, tài sản của nhân dân, Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng các biện pháp cấp bách khác quy định của pháp luật hiện hành, báo cáo cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất".

Về phân quyền, phân cấp, ủy quyền

Ông Tùng cho biết, một số ý kiến đề nghị bổ sung giải thích khái niệm phân quyền, phân cấp, ủy quyền; làm rõ nội dung liên quan đến phạm vi, đối tượng, trách nhiệm của người phân cấp, phân quyền, ủy quyền, nguyên tắc, điều kiện, trường hợp được phân cấp, phân quyền, ủy quyền; phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn giữa cơ quan trung ương với địa phương trong việc phân cấp, phân quyền.

UBTVQH xin tiếp thu và bổ sung khái niệm phân quyền, phân cấp, ủy quyền tại khoản 1 Điều 7, khoản 1 Điều 8 và khoản 1 Điều 9 của dự thảo Luật.

Đối với đề nghị làm rõ thêm các nội dung về phân quyền, phân cấp, ủy quyền, UBTVQH nhận thấy, dự thảo Luật đã được thiết kế đồng bộ với quy định tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) về phân quyền. 

Trong đó, xác định rõ cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp nhận quyền được quy định tại các luật, nghị quyết của Quốc hội. 

Đối với những vấn đề đã phân quyền cho chính quyền địa phương theo nguyên tắc phân quyền quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương thì chính quyền địa phương chủ động quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền. 

Về phân cấp, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất và xác định rõ về chủ thể phân cấp, chủ thể nhận phân cấp và trách nhiệm của các chủ thể này; cách thức thực hiện việc phân cấp. 

Trên cơ sở nguyên tắc phân cấp tại Luật này, khi thực hiện phân quyền, phân cấp, văn bản pháp luật chuyên ngành sẽ xác định cụ thể các vấn đề không được phân cấp. 

Về ủy quyền, các nội dung trong dự thảo Luật đã được thiết kế đồng bộ với quy định tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), theo đó xác định rõ chủ thể ủy quyền, chủ thể được ủy quyền và trách nhiệm của các chủ thể này; cách thức, nội dung, phạm vi, thời hạn ủy quyền và các điều kiện mang tính nguyên tắc trong việc thực hiện ủy quyền. Những quy định nêu trên trong dự thảo Luật đã thể hiện yêu cầu mà ĐBQH đã nêu.

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị quy định việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền phải rành mạch, rõ ràng, đồng bộ, toàn diện, triệt để, có liên đới chịu trách nhiệm; tăng cường giám sát của cơ quan phân cấp, phân quyền; làm rõ trường hợp cấp dưới nhận việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền mà nhận thấy không đủ điều kiện thực hiện thì có quyền từ chối hay không.

Ông Tùng cũng cho biết thêm, UBTVQH nhận thấy trách nhiệm giám sát thực hiện phân cấp, phân quyền đã thể hiện tại khoản 7 Điều 6; cơ chế liên đới chịu trách nhiệm đã thể hiện tại khoản 3 và khoản 4 Điều 8, khoản 4 và khoản 5 Điều 9; cơ chế từ chối nhận phân cấp, ủy quyền đã thể hiện tại khoản 5 Điều 8 và khoản 6 Điều 9, bảo đảm hài hòa giữa nguyên tắc thực thi công vụ tại khoản 2 Điều 5 "bảo đảm nguyên tắc cơ quan cấp dưới phục tùng sự lãnh đạo, chỉ đạo và chấp hành nghiêm chỉnh quyết định của cơ quan cấp trên" và việc cơ quan, tổ chức, người nhận phân cấp, ủy quyền được chủ động trong góp ý, đề nghị điều chỉnh nội dung phân cấp, ủy quyền khi không bảo đảm điều kiện thực hiện.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025.