Hệ thống báo cháy là hệ thống có chức năng phát hiện và cảnh báo người dân bằng âm thanh hoặc đèn báo động khi phát hiện ra khói, lửa, khí CO hoặc trong các trường hợp khẩn cấp.
Hệ thống này có thể tự động kích hoạt khi các thiết bị dò khói và thiết bị dò nhiệt phát hiện nguy cơ cháy có thể xảy ra hoặc khi cần báo động về tình hình nguy hiểm. Chuông báo động có thể là loại chuông vang hoặc có thể có kết nối với loa phóng thanh của ban quản lý tòa nhà.
Trên thế giới, hệ thống báo cháy đi kèm với thiết bị dò khói, dò nhiệt đã trở nên phổ biến và được lắp đặt ở gần như hầu hết các cơ sở, tòa nhà, căn hộ nhằm giảm thiểu nguy cơ cháy nổ xuống mức thấp nhất.
Theo thống kê từ giữa tháng 4/2013 đến tháng 3/2014, nước Anh có 97 người đã chết và 1900 người bị thương trong các vụ cháy liên quan đến việc không có hệ thống báo cháy.
Từ những hậu quả đáng lo ngại này, nước Anh đã đưa ra quy định mới từ năm 2015, trong đó bắt buộc các căn hộ, tòa nhà cho thuê, cơ sở kinh doanh cần phải lắp đặt hệ thống báo cháy nhằm cải thiện tình trạng nói trên.
Luật nước Anh quy định rằng, mỗi thiết bị báo cháy phải được trang bị ở mỗi tầng của tòa nhà, nơi có ít là một phòng đang trong tình trạng sử dụng. Nếu là dãy các tòa nhà thì thiết bị phải được lắp ở sảnh và hành lang để đảm bảo tất cả mọi người đều nghe được âm thanh báo động khi đám cháy xảy ra.
Thiết bị này cần đặt cách xa các vật dụng và thiết bị khác từ 2-4m. Cách sàn khoảng 1,5m. Xa cửa sổ và cửa chính nhưng đảm bảo cho tất cả các phòng ngủ của mỗi căn hộ phải nghe thấy. Ngoài ra, tại phòng bếp bị khuất sâu trong căn hộ cũng phải lưu ý lắp thiết bị này.
Quan trọng hơn, tất cả các chuông báo cháy mọi tầng đều phải được liên kết với nhau.
Về cơ bản, chủ nhà phải đảm bảo báo động khói được cung cấp và hoạt động. Nếu báo động phát sinh lỗi hoặc hết hiệu lực trong suốt thời gian thuê nhà, thì trách nhiệm của chủ nhà là phải thay thế.
Quy định của Anh áp dụng với hầu hết các tòa nhà, nhưng có thể loại trừ trường hợp các cơ sở quy mô nhỏ, thiết kế đơn giản, không lưu trữ các loại hóa chất dễ cháy, không thực hiện các hoạt động dễ xảy ra cháy nổ, không có trẻ em, người già hoặc tàn tật hay ngọn lửa dễ phát hiện và có thể thông báo bằng hô hoán.
Quy định ở Scotland và Bắc Ireland cũng nêu rõ, thiết bị báo động khói phải có ở tất cả các khu vực lưu thông/lối thoát hiểm và khu vực có nguy cơ cháy cao.
Có ít nhất một báo động cháy trong mỗi không gian lưu thông trên mỗi tầng (như hành lang). Đặt ít nhất một báo động khói trong phòng sinh hoạt thường xuyên (thường là phòng khách).
Các quy định về báo cháy của Anh nêu rõ hệ thống báo cháy phải luôn trong tình trạng hoạt động. Chủ sở hữu cần phải bảo dưỡng hệ thống báo cháy tự động ít nhất 6 tháng một lần theo khuyến cáo của Chính phủ.
Ngoài ra, theo khuyến cáo, người quản lý hệ thống cần phải có thao tác kiểm tra mỗi tuần một lần để nhận biết được thiết bị báo cháy còn hoạt động chính xác hay không.
Nếu không thực hiện đầy đủ quy định trên, người chủ sở hữu sẽ phải chịu trách nhiệm trước mọi vấn đề cháy nổ xảy ra.
Đối với các gia đình ở Mỹ, việc mỗi ngôi nhà đều có thiết bị báo cháy đã trở thành điều bình thường.
Theo báo cáo trong giai đoạn 2009-2013, gần một nửa các vụ thiệt mạng do hỏa hoạn ở Mỹ xuất phát từ việc các ngôi nhà không có thiết bị báo cháy, thiết bị báo cháy không hoạt động hoặc hoạt động sai.