4 trường hợp được rút bảo hiểm xã hội một lần
Theo Khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, người lao động được rút bảo hiểm xã hội một lần trong 4 trường hợp. Nghị quyết 93/2015/QH13 bổ sung thêm một trường hợp là người lao động sau một năm ngừng tham gia bảo hiểm xã hội và chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
Ngày 11/11/2015, Chính phủ ban hành Nghị định số 115/2015/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc, trong đó có điều khoản quy định rõ hơn về các trường hợp được phép rút bảo hiểm xã hội một lần.
Cụ thể, Khoản 1 Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP quy định 4 trường hợp được rút BHXH một lần đối với người lao động là công dân Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Thứ nhất, người lao động đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH; lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn khi nghỉ việc mà chưa đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội và không tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Thứ 2, người lao động sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội.
Thứ 3, người lao động ra nước ngoài để định cư.
Thứ 4, người lao động đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần
Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được tính như sau: 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014; 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm thì mức hưởng bảo hiểm xã hội bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Theo khoản 2 Điều 5 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện được tính trên cơ sở mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn.
Vì vậy, số tiền rút bảo hiểm xã hội một lần sẽ không có mức tối thiểu cụ thể, giá trị nhỏ nhất của số tiền được rút phụ thuộc vào số tiền mỗi tháng người lao động lựa chọn để trích ra đóng bảo hiểm xã hội đối với trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 1 năm.
Các bệnh được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần
Mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng là một trong những trường hợp được rút bảo hiểm xã hội một lần.
Theo Điều 4 Thông tư 56/2017/TT-BYT được sửa đổi bởi Thông tư 18/2022/TT-BYT những bệnh được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần bao gồm: Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS đồng thời không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
Ngoài các bệnh trên, người mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn cũng là nhóm đối tượng được rút bảo hiểm xã hội một lần.
Như vậy, để tránh bỏ sót những đổi tượng cần được sự giúp đỡ về mặt tài chính khi xảy ra biết cố, pháp luật về bảo hiểm bên cạnh hình thức liệt kê cụ thể bệnh thì đã theo hướng xác định khả năng lao động của một người để cho phép thực hiện thủ tục rút bảo hiểm một lần.
Hiện Chính phủ đang dự thảo sửa đổi Luật bảo hiểm xã hội, trong đó có 2 đề xuất sửa đổi liên quan đến điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Thứ nhất, dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đề xuất giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội để đủ điều kiện hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm.
Với đề xuất này, người lao động chỉ cần đến tuổi nghỉ hưu và đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội là được hưởng chế độ hưu trí, giúp có thêm nhiều người đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Đồng thời, đề xuất này cũng làm thay đổi điều kiện để hưởng chế độ BHXH một lần của người lao động đủ tuổi nghỉ hưu (trường hợp 1). Tức là, với người lao động đến tuổi nghỉ hưu, họ được hưởng bảo hiểm xã hội một lần nếu chưa đóng bảo hiểm xã hội đủ 15 năm.
Thứ 2, dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đề xuất 2 phương án cho trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động sau 1 năm nghỉ việc mà không đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội (trường hợp 2).
Phương án 1 đề xuất quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần cho 2 nhóm khác nhau.
Nhóm thứ nhất là người đã tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội, có nhu cầu thì được nhận bảo hiểm xã hội một lần như quy định hiện hành.
Nhóm thứ 2 là những người đi làm, bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội sau khi Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực thì không được nhận bảo hiểm xã hội một lần sau 12 tháng nghỉ việc như quy định hiện hành.
Phương án 2, ban soạn thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đề xuất cho người lao động được rút bảo hiểm xã hội một lần theo các điều kiện như quy định hiện hành. Tuy nhiên, người lao động chỉ được giải quyết một phần, tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội, thời gian còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.
T.M
