Sách lậu 'vượt mặt' sách thật

Khó phân biệt sách lậu, sách thật

Năm học mới bắt đầu, thị trường sách giáo khoa trở nên sôi động không chỉ ở nhà sách, cửa hàng sách mà ngay cả vỉa hè, lề đường cũng được chiếm dụng để làm nơi kinh doanh sách. Tuy nhiên, trước thực trạng thị trường sách nở rộ như hiện nay, việc kinh doanh sách lậu, sách kém chất lượng cũng theo đó mà phát triển. Để rộng đường dư luận, PV đã đi tìm hiểu thực tế tại một số địa điểm bán sách ở TP.HCM. Theo ghi nhận, tại một số tuyến đường như Võ Văn Ngân, làng đại học Thủ Đức (Q.Thủ Đức), đường Trần Nhân Tôn (Q.5), đường Nguyễn Kiệm (Q.Gò Vấp), đường Phan Đăng Lưu (Q.Bình Thạnh)..., sách lậu, sách vi phạm bản quyền, sách không có xuất xứ rõ ràng được bày bán công khai với giá rẻ bất ngờ, khiến người đi đường khó lòng mà rời mắt.

Trong vai một người đi mua sách, PV tấp vào một đại lý sách ở trên đường Trần Nhân Tôn (Q.5). Tại cửa hàng này, sách được sếp ngay ngắn trên kệ, số dư thì bỏ trong thùng, hoặc đưa ra giàn gỗ được người bán tự thiết kế. Ở đây có đầy đủ các loại từ sách giáo khoa cho học sinh, giáo trình cho sinh viên đến truyện, tiểu thuyết của Việt Nam, nước ngoài. Để thu hút khách hàng, người bán còn tung ra chiêu giảm giá từ 30-70%. Khi mới nhìn vào, nhiều người cứ lầm tưởng sách được bày bán hoàn toàn là sách thật vì trang bìa có in đầy đủ tên tác giả, nhà xuất bản, năm phát hành... Tuy nhiên, khi dở vào trong thì rõ ràng nhận ra những khuyết điểm của các cuốn sách như lỗi về đề mục, phông chữ và cả nội dung...

Bên trong một cửa hàng sách tại Q.5 (TP.HCM).

Không khỏi bức xúc về thực trạng sách kém chất lượng tràn lan ngoài thị trường, chị Huỳnh Kim Chi (36 tuổi, Q.Tân Bình) cho biết: "Trong một lần, tôi đi mua quyển "Những bài văn hay lớp 4, tập 1" ở một cửa hàng sách trên đường Lý Thường Kiệt về cho con tham khảo. Giá cuốn sách tôi mua so với nhà sách rẻ hơn ở nhà sách một nửa. Cứ tưởng mua được sách với giá ưu đãi nên trên đường về nhà tôi còn đem khoe với các phụ huynh khác. Nào ngờ, khi giở sách ra đọc thì phát hiện có rất nhiều lỗi trình bày, chất lượng giấy thì kém. Thế là, tôi phải ra nhà sách chọn cuốn sách khác cho con. Tôi nghĩ, mọi người khi quyết định mua một cuốn sách nên cân nhắc và xem xét kĩ các yếu tố liên quan như nội dung, nhà xuất bản, tác giả... để tránh bị lừa".

Làm giả, ăn thật

Trước thực trạng sách lậu được bày bán công khai trên thị trường, luật sư Nguyễn Đăng Liêm (Hiệu trưởng trường đại học CNTT Gia Định) nhận xét: "Tình trạng sách lậu tràn lan trên thị trường là hiện tượng nguy hiểm, đáng báo động. Điều đáng chú ý nhất ở đây chính là thái độ ngầm đồng thuận, cho phép của rất nhiều người, trong đó có một bộ phận không nhỏ là các học sinh, sinh viên. Bộ phận này chính là những thành phần nòng cốt, tinh anh của đất nước nhưng lại không có những nhận thức đúng đắn về luật Sở hữu trí tuệ. Đồng thời, các em không biết trân trọng những sản phẩm tư duy, lao động của người khác. Thậm chí, có rất nhiều sinh viên đại học chỉ mua những quyển sách photo có bán đầy ở các tiệm photocopy để học cho qua môn mà không hề quan tâm tác giả là ai, hành vi này của bản thân gây thiệt hại gì cho những người đã bỏ công nghiên cứu viết thành quyển sách đó".

Đồng quan điểm như trên, chuyên viên tư vấn Nguyễn Văn Tường (trung tâm tư vấn Tâm lý giáo dục - Tình yêu - Hôn nhân & Gia đình TP.HCM) phân tích thêm: "Công nghệ in lậu hiện nay ngày càng tinh vi, không chỉ sao chép toàn bộ nội dung mà còn gắn cả logo, con dấu của nhà xuất bản với đầy đủ hóa đơn, chứng từ không khác gì sách thật. Vô hình trung, người tiêu dùng đã vô tình góp phần đẩy mạnh việc tiêu thụ sách lậu nhưng bản thân không hề hay biết. Về phía nhà xuất bản, tình trạng sách lậu đã tạo sự cạnh tranh bất chính, khiến các nhà xuất bản chân chính bị giảm sút uy tín, bị tẩy chay khiến việc kinh doanh trở nên khó khăn, thua lỗ. Hành vi này thực chất là ăn cắp bản quyền, gây bức xúc cho các nhà xuất bản và người sở hữu bản quyền".

Trong bối cảnh sách lậu tung hoành, luật sư Nguyễn Kiều Hưng (Giám đốc hãng luật Giải Phóng) cho hay: "Việc in ấn, buôn bán sách lậu là vi phạm luật Xuất bản, luật Sở hữu trí tuệ. Các hành vi này có thể bị xử phạt hành chính bởi Nghị định 02 (Quy định xử phạt hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản) và Nghị định 47 (Quy định về xử phạt hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan). Mức phạt cho hành vi in lậu được quy định từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng. Còn hành vi xâm phạm quyền sao chép tác phẩm có thể bị phạt tiền ở mức thấp nhất là 1.000.000 đồng và cao nhất lên đến 400.000.000 đồng tùy theo giá trị hàng hóa vi phạm. Tuy nhiên, thực tế cho thấy những xử phạt như trên vẫn ở mức độ khá nhẹ, chưa thể chấm dứt tình trạng sách in lậu tràn ngập thị trường như hiện tại".

Để hạn chế tình trạng trên, luật sư Nguyễn Kiều Hưng kiến nghị: "Tình trạng sách lậu in ấn, buôn bán tràn lan trên thị trường, với lực lượng thanh kiểm tra hiện tại sẽ rất khó xử lý triệt để được hết. Cách tốt nhất là các nhà xuất bản cần nghĩ ra cách phân biệt sách giả sách thật bằng các dấu hiệu phân biệt rõ ràng. Sau đó, cần có công tác tuyên truyền nâng cao ý thức người dân trong việc tẩy chay nạn sách lậu đang hoành hành, khi có nhu cầu mua sách hãy vào các nhà sách, cửa hàng sách có uy tín. Việc một số phụ huynh dù biết sách in lậu nhưng do tâm lý hám lợi, thích hàng rẻ nên vẫn mua cho con em sử dụng. Những hành động như vậy sẽ tạo tâm lý đặt lợi nhuận lên hàng đầu, xem thường các  giá trị thật, sự thật của các trẻ. Như vậy, các em sẽ có nhận thức không đúng như "làm giả ăn thật", "nói mười làm chín", đây là những kiểu tư duy ảnh hưởng không tốt cho sự phát triển của trẻ".

QUYÊN TRIÊU - HOÀI THƯƠNG