Sẵn sàng kịch bản ứng phó với bệnh đậu mùa khỉ

Tăng cường kiểm soát, phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam vừa ký Công điện số 680/CĐ-TTg ngày 1/8/2022 thay mặt Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành liên quan và các địa phương tăng cường công tác phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ.

Trong bối cảnh nước ta đang phải đối mặt với một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như Covid-19, sốt xuất huyết… để chủ động kiểm soát, phòng, chống dịch bệnh đậu mùa khỉ với tinh thần và giải pháp là "Sớm một bước, cao hơn một mức," không để xảy ra dịch chồng dịch, bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quán triệt, chỉ đạo thông suốt, quyết liệt, huy động các cấp, ngành, đoàn thể tham gia vào công tác phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ và chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về công tác phòng, chống dịch trên địa bàn.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố giám sát chặt chẽ dịch ngay tại các cửa khẩu (đối với địa phương có cửa khẩu), trong cộng đồng, phát hiện sớm, điều trị kịp thời người mắc, hạn chế thấp nhất trường hợp tử vong, xử lý triệt để ổ dịch; sẵn sàng thuốc, trang thiết bị, nhân lực, kinh phí để triển khai các biện pháp phòng, chống dịch, tiếp nhận và điều trị các trường hợp mắc bệnh.

Bệnh đậu mùa khỉ đã ghi nhận 22.485 ca tại 79 quốc gia trên thế giới, trong đó có 5 ca tử vong. Việt Nam chưa phát hiện trường hợp ca bệnh xâm nhập. Trước tình hình dịch lây lan ở nhiều quốc gia, Bộ Y tế đã tổ chức tập huấn hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh, sẵn sàng 3 kịch bản phòng dịch.

Theo đó, tại Hội nghị tập huấn hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh đậu mùa khỉ tổ chức ngày 1/8, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, thời gian gần đây, bệnh đậu mùa khỉ đã lây lan ra 79 quốc gia và làm lây nhiễm cho hơn 22.400 người, tử vong 5 ca.

Hiện, Việt Nam chưa phát hiện trường hợp ca bệnh xâm nhập. Tuy nhiên, một số nước trong khu vực Đông Nam Á đã ghi nhận ca nhiễm nên nguy cơ bệnh lây lan vào Việt Nam chỉ trong ngày một ngày hai, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn nhận định.

Thứ trưởng đề nghị các cơ sở y tế chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho công tác phòng chống dịch, bao gồm phát hiện sớm dựa trên lâm sàng, tìm nguồn cung cấp xét nghiệm chẩn đoán để chủ động phát hiện sớm ca bệnh xâm nhập, cách ly và điều trị kịp thời; tiếp tục tổ chức tập huấn đến các cơ sở khám, chữa bệnh, từ bệnh viện các tuyến và trạm y tế cấp xã để sớm phát hiện ca bệnh.

Đồng thời, truyền thông để người dân biết các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, kịp thời đến cơ sở khám, chữa bệnh để thăm khám, cách ly, điều trị.

Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cần triển khai việc sàng lọc, phát hiện sớm ca bệnh để cách ly, điều trị. Có phương án chuẩn bị cơ sở thu dung, cách ly, điều trị trong trường hợp dịch bùng phát.

Dưa ra kịch bản điều trị bệnh đậu mùa khỉ

Bộ Y tế cũng đưa ra kế hoạch 3 kịch bản để các cơ sở y tế sẵn sàng tổ chức thực hiện trong công tác điều trị bệnh nhân.

Tình huống 1, chưa có trường hợp bệnh xâm nhập vào Việt Nam: Các cơ sở y tế chuẩn bị cơ sở vật chất, khu vực cách ly, trang thiết bị, nhân lực, thuốc, vật tư, hóa chất, phương tiện cho phòng chống dịch; xây dựng quy trình nội bộ đón tiếp, cách ly và điều trị người bệnh; thành lập đội chống dịch cơ động hỗ trợ tuyến dưới; tổ chức diễn tập phòng chống dịch; điều trị ca bệnh theo phân tuyến, thực hiện phương án điều trị tại chỗ theo chỉ đạo.

Tình huống 2, có các trường hợp bệnh đậu mùa khi xâm nhập vào Việt Nam. Các cơ sở y tế tổ chức khu điều trị cách ly riêng; cập nhật quy trình nội bộ đón tiếp, cách ly và điều trị; thường trực 24/24h; rà soát cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực… sẵn sàng ứng phó với dịch bệnh; tổ chức tập huấn bổ sung cho cán bộ nhân viên y tế; chống nhiễm khuẩn và kiểm soát lây nhiễm.

Tình huống 3, dịch lây lan ra cộng đồng. Các cơ sở y tế mở rộng khu vực cách ly, điều trị, huy động các khoa lâm sàng và các bộ phận hỗ trợ tham gia; thường trực 24/24h; sẵn sàng đội cấp cứu lưu động và hỗ trợ tuyến dưới, bệnh viện khác khi cần thiết; phân loại người bệnh để điều trị, hạn chế di chuyển người bệnh; thường xuyên đánh giá, rút kinh nghiệm trong công tác điều trị, chống nhiễm khuẩn, giám sát…

Bệnh đậu mùa khỉ có các triệu chứng chính là sốt, phát ban dạng phỏng nước và sưng hạch ngoại vi, có thể gây biến chứng nặng dẫn tới tử vong.

Bệnh được chia thành 3 thể:

Thể không triệu chứng: Người nhiễm virus đậu mùa khỉ không có bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào.

Thể nhẹ: Các triệu chứng thường hết sau 2 đến 4 tuần mà không cần bất kỳ biện pháp điều trị đặc hiệu nào.

Thể nặng: Thường gặp trên nhóm đối tượng nguy cơ cao (phụ nữ mang thai, người cao tuổi, trẻ em, người mắc bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch...), có thể dẫn tới tử vong, thường từ tuần thứ 2 của bệnh. Người bệnh có thể gặp tình trạng nhiễm khuẩn da với các biểu hiện sốt kéo dài, dịch nốt phỏng đục hoặc nốt phỏng bị vỡ chảy dịch đục.

Một số người bệnh có thể bị viêm phổi (ho, tức ngực, khó thở), viêm não (ý thức suy giảm, co giật, lú lẫn, hôn mê), nhiễm khuẩn huyết (sốt kéo dài, tổn thương các cơ quan phủ tạng).

Tăng cường hệ thống giám sát, xét nghiệm

Liên quan đến những hỗ trợ của WHO dành cho Việt Nam để phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ, Quyền Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho biết, tương tự như việc đáp ứng các dịch bệnh đã xảy ra, WHO đã và sẽ tiếp tục chia sẻ các thông tin cập nhập tình hình. “Chúng tôi đã hỗ trợ Bộ Y tế xây dựng các hướng dẫn tạm thời về chuyên môn trong lĩnh vực giám sát, xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, trong đó có hoạt động tăng cường năng lực hệ thống giám sát, xét nghiệm; hỗ trợ các hoạt động liên quan đến đáp ứng nhanh tạm thời, quản lý lâm sàng, kiểm soát nhiễm khuẩn đối với bệnh đậu mùa khỉ”, bà Socorro Escalante chia sẻ.

Cũng theo bà Socorro Escalante, WHO hỗ trợ Việt Nam xây dựng và thực hiện các hoạt động truyền thông về nguy cơ của bệnh với sự tham gia của cộng đồng; hướng dẫn việc tiêm phòng vắc-xin dựa trên hướng dẫn tạm thời của WHO… Bên cạnh đó, WHO sẽ tiếp tục chia sẻ các hướng dẫn cập nhật của WHO, các văn bản hướng dẫn tạm thời quốc gia (tùy theo diễn biến của bệnh) để Việt Nam có thể thích ứng; đồng thời, đang tổ chức hỗ trợ các sinh phẩm xét nghiệm để cung cấp cho các cơ sở xét nghiệm y tế công cộng và hệ thống bệnh viện trên toàn quốc.

Quyền Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho biết thêm, khi công bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu, WHO dựa trên một số kịch bản mà các quốc gia có thể gặp phải; phân loại các kịch bản theo từng nhóm quốc gia tùy theo tình trạng thực tế.

Trước hết, với những nước chưa ghi nhận ca bệnh đậu mùa khỉ như Việt Nam, WHO đã đưa ra các khuyến cáo tạm thời để có thể xử trí, ứng phó. Cụ thể, phải kích hoạt cơ chế phối hợp liên ngành, cùng với ngành y tế để tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó với bệnh đậu mùa khỉ, ngăn chặn tình trạng lây lan. Hoạt động của Trung tâm đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng của Bộ Y tế cần phải có sự kích hoạt, khi cần thiết có sự tham gia của liên ngành.

“Chúng ta cũng cần điều chỉnh và tăng cường hệ thống giám sát, năng lực chẩn đoán trong phòng thí nghiệm, bao gồm xét nghiệm, quy trình vận chuyển mẫu; tăng cường hoạt động truyền thông nguy cơ; cập nhật hướng dẫn, quản lý các ca lâm sàng; nâng cao nhận thức về sự lây truyền của bệnh đậu mùa khỉ để có biện pháp bảo vệ cộng đồng, nhận diện dấu hiện, triệu chứng ở những cộng đồng có nguy cơ cao…”, bà Socorro Escalante nhấn mạnh.

Cùng với tăng cường hệ thống giám sát dịch bệnh, WHO khuyến cáo Việt Nam tích cực cập nhật, chia sẻ thông tin cho người dân về các biện pháp phòng bệnh cũng như cách bảo vệ sức khỏe trong trường hợp bệnh đậu mùa khỉ có khả năng xâm nhập vào Việt Nam.

Trúc Chi (t/h Tuổi Trẻ, Chính Phủ)