Phát biểu tại phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 mới đây, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết dự kiến sẽ hoàn thành toàn bộ việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trước ngày 30/6 để đến ngày 1/7, các đơn vị hành chính cấp xã được vận hành theo tổ chức mới.
Việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh hoàn thành trước ngày 30/8 để có thể thực hiện được ngay việc vận hành đơn vị hành chính cấp tỉnh bắt đầu từ ngày 1/9.
Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang bước vào giai đoạn mới, nhận được sự quan tâm của người dân cả nước, đặc biệt là việc lựa chọn tên gọi, trung tâm hành chính sau sáp nhập.
Chọn trung tâm hành chính sẵn có sẽ giảm bớt lãng phí
Về việc lựa chọn trung tâm hành chính, trao đổi với Người Đưa Tin, ông Trần Ngọc Chính - nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, các tiêu chí lựa chọn thủ phủ một tỉnh, thành nên được tính toán kỹ lưỡng, thận trọng bởi đây là vấn đề được người dân, cán bộ, công chức quan tâm.
Mỗi thời điểm sẽ đặt ra những yêu cầu khác nhau, do đó theo ông Chính bên cạnh việc kế thừa lịch sử, kinh nghiệm tốt từ những lần sáp nhập trước cũng cần có sự đột phá, đổi mới tư duy và lựa chọn phù hợp nhất với bối cảnh hiện tại.
Ông Trần Ngọc Chính - nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam (Ảnh: Hoàng Bích).
Theo ông Chính, trong những lần sắp xếp địa giới hành chính trước đây, trung tâm hành chính mới thường được đặt ở đô thị phát triển, hiện đại nhất trong số các tỉnh nhập lại với nhau.
Như trước đây, khi Bắc Ninh với Bắc Giang là một tỉnh được gọi là Hà Bắc, thủ phủ được xác định là Bắc Giang.
Hay như Phú Yên, Khánh Hòa từng nhập vào thành Phú Khánh lấy Nha Trang vốn là thành phố lớn làm thủ phủ.
"Theo tôi, điều đó đến nay vẫn đúng và có thể kế thừa để áp dụng. Bởi, đến thời điểm này đã có rất nhiều tỉnh phát triển các trung tâm hành chính hiện đại. Việc chọn những trung tâm hành chính sẵn có sẽ giảm bớt lãng phí", ông Chính nói.
Bên cạnh tiêu chí đô thị phát triển, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng việc lựa chọn thủ phủ cần phải tính đến vị trí địa lý. Cần phải chọn một địa điểm gần đường cao tốc, sân bay, bến cảng.
"Thủ phủ không phải chỉ để phục vụ riêng người dân trong tỉnh mà còn là nơi quan trọng để phục vụ các hoạt động đối ngoại. Nếu chọn thủ phủ ở xa sân bay hay đường cao tốc, khi xuống tới sân bay, khách lại đi tiếp mấy tiếng nữa mới tới được trung tâm hành chính thì không hợp lý", ông Chính cho hay.
Ngoài ra, ông Chính cho rằng, khi sáp nhập 2-3 tỉnh, thì cần chọn tỉnh lị ở nơi mà cán bộ công chức của 3 tỉnh có thể đi lại, làm việc thuận tiện.
"Nếu chọn thủ phủ nằm ở vị trí trung tâm của ba tỉnh thì rõ ràng, cán bộ công chức thuận tiện hơn", ông Chính chia sẻ.
Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhấn mạnh, khi chọn thủ phủ nên chọn địa điểm có trung tâm hành chính hiện đại hoặc nằm trong quy hoạch là trung tâm hành chính và có điều kiện phát triển. Cùng với đó là thuận tiện đi lại với quốc tế và trong nước. Đồng thời, phải thuận tiện đi lại cho người trong địa phương và cán bộ công chức trong tỉnh. Ngoài ra còn cần lưu ý yếu tố an ninh, quốc phòng khi lựa chọn thủ phủ của tỉnh.
Tên gọi tỉnh mới phải gợi lên niềm tự hào, sự gắn kết
Bên cạnh việc lựa chọn thủ phủ của tỉnh, tên gọi tỉnh thành mới sau sáp nhập cũng nhận được sự quan tâm, ĐBQH Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, việc đặt tên cho một tỉnh mới sau khi sáp nhập không chỉ là một quyết định hành chính, mà còn là câu chuyện về bản sắc, truyền thống và khát vọng tương lai.
ĐBQH Bùi Hoài Sơn.
Một cái tên không chỉ để nhận diện trên bản đồ, mà còn phải gợi lên niềm tự hào, sự gắn kết và định hướng phát triển lâu dài cho cả vùng đất.
"Vì vậy, việc lựa chọn tên gọi cần tuân theo những nguyên tắc quan trọng để không chỉ đảm bảo tính hợp lý mà còn chạm đến trái tim của những người dân đang sinh sống tại đó", ông Sơn nói.
Trước hết, tên gọi mới phải có tính kế thừa lịch sử, phản ánh những giá trị văn hóa đã được bồi đắp qua nhiều thế hệ.
Một số địa danh đã trở thành biểu tượng của vùng đất, gắn liền với những sự kiện trọng đại hoặc nhân vật lịch sử, nếu bị thay đổi hoàn toàn, có thể khiến người dân cảm thấy mất đi một phần quá khứ của họ.
Vì vậy, nếu có thể, việc duy trì hoặc kết hợp những yếu tố quen thuộc từ các tỉnh cũ sẽ giúp người dân dễ dàng chấp nhận và cảm thấy gần gũi hơn với danh xưng mới.
Bên cạnh yếu tố lịch sử, tên gọi mới cũng cần phản ánh đặc điểm địa lý, văn hóa hoặc tiềm năng kinh tế của tỉnh. Một cái tên có thể gợi lên hình ảnh về vùng đất – có thể là một dòng sông, một dãy núi, một đặc trưng văn hóa,... điều đó sẽ giúp địa phương có một bản sắc riêng, không bị nhầm lẫn với các tỉnh khác.
Tên gọi này cũng có thể truyền tải khát vọng phát triển, sự hội nhập với xu hướng hiện đại, nhưng vẫn giữ được cội nguồn sâu xa của địa phương.
Quan trọng không kém là tính dễ nhớ, dễ đọc và phù hợp với tiếng Việt. Một cái tên quá dài, quá phức tạp hoặc khó phát âm sẽ gây cản trở trong giao tiếp và nhận diện. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, tên gọi của tỉnh cũng cần có khả năng sử dụng linh hoạt trong các tài liệu, văn bản ngoại giao mà vẫn giữ được bản sắc Việt Nam.
Và điều quan trọng nhất, theo ông Sơn tên gọi mới phải có sự đồng thuận cao trong cộng đồng. Một cái tên dù hay đến đâu, nếu không được người dân chấp nhận, thì cũng chỉ là một danh xưng vô hồn.
Quá trình lựa chọn phải có sự tham gia rộng rãi của các nhà nghiên cứu, chuyên gia, chính quyền và đặc biệt là người dân – những người sẽ gắn bó với cái tên ấy trong suốt cuộc đời họ. Khi họ cảm thấy mình có tiếng nói trong quyết định này, họ sẽ tự hào gọi tên mảnh đất quê hương mà không chút xa lạ.
"Như vậy, tôi cho rằng, đặt tên cho một tỉnh mới không chỉ là chuyện chữ nghĩa, mà là một sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Đó phải là một cái tên mang trong mình tinh thần của vùng đất ấy – một tinh thần trường tồn, phát triển và bền vững", ông Sơn nhấn mạnh.
Còn ông Trần Ngọc Chính cho rằng, tên gọi của các địa phương mang rất nhiều ý nghĩa về giá trị, lịch sử, văn hóa và truyền thống.
Khi sáp nhập lại, cần chọn tên mang giá trị, thương hiệu trong nước và quốc tế.
Tên tỉnh nào cũng đều có ý nghĩa lớn và quan trọng như nhau, nhưng khi sáp nhập lại, cần chọn tên mang giá trị, thương hiệu trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, việc đặt tên tỉnh mới nên vừa gợi nhớ quá khứ, truyền thống nhưng cũng cần gắn với hiện tại và cân nhắc nhu cầu phát triển chung.
"Hoặc tới đây nếu sáp nhập Cà Mau với một tỉnh nào khác, theo tôi nên giữ tên Cà Mau vì địa danh này gắn liền với cực Nam của Tổ quốc", ông Chính bày tỏ.
Bên cạnh đó, theo ông Chính việc lựa chọn tên gọi của một tỉnh để đặt cho tỉnh mới sáp nhập sẽ có ý nghĩa giúp giữ lại tên có giá trị, thương hiệu trong nước và quốc tế, giảm bớt việc phải thay đổi giấy tờ, thủ tục hành chính sau này bởi một phần người dân sẽ không phải thay đổi giấy tờ theo tên mới.
Mặt khác, không nên chọn phương án ghép tên các địa phương sáp nhập vì không phải tên gọi nào cũng hợp lý.
