Cầu Ngói chợ Thượng được xây dựng từ thời Hậu Lê, với sự đóng góp công đức của bà chúa Nguyễn Thị Ngọc Xuân, cung phi của chúa Trịnh. Cầu có kết cấu “thượng gia, hạ kiều” (trên là nhà, dưới là cầu) giống Chùa Cầu ở Hội An. Năm 2012, Cầu Ngói chợ Thượng được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia. Tuy nhiên, thời gian qua di tích nổi tiếng này bị tu sửa theo kiểu “làm mới” di tích.
Nguyên trạng Cầu Ngói chợ Thượng trong hồ sơ di tích (ảnh: HL).
Ghi nhận của PV ngày 21/2, tất cả bậc thềm dẫn lên hai đầu cầu được xây mới hoàn toàn bằng đá, thay cho thềm gạch trước đây. Tường cổng lên xuống hai đầu cầu cũng được lột da, trát mới. Tường được quét sơn màu giả đá, mới đây lại được thay bằng màu xám nhạt, mọi hoa văn, màu sắc, đường nét cổ kính trên tường đều không còn.
Thành cầu cũng được thay thế bằng một số viên đá xẻ mới, đặt cạnh những viên đá cũ, do vậy nhìn “lộ cộ”, không đồng bộ.
Toàn bộ 40 cột chống bằng gỗ cùng hệ thống vì, kèo, ngói lót đều được sơn mới màu nâu thẫm, trong đó 11/40 cột chống vừa được thay mới. Bờ sông hai bên chân cầu đều được kè lại bằng gạch.
Hai mái ngói của cầu, một mái được lợp ngói mới hoàn toàn, một mái vẫn được lợp bằng ngói cũ.
Màu ngói và hoa văn vẫn còn rất rõ.
Cột cây cầu được quét sơn giả đá.
Ông Nguyễn Văn Liêm - Chủ tịch UBND xã Bình Minh (Nam Trực, Nam Định) cho hay: “Sau hơn 300 năm tồn tại và sau đợt trùng tu năm 1993, cầu Ngói bị xuống cấp nặng, mái cầu bị dột nát, cột kèo bị mọt. Năm 2019, từ đề nghị của địa phương, công trình được cơ quan chức năng xét duyệt cấp 200 triệu đồng (từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia về bảo tồn di tích) làm kinh phí trùng tu.
Theo vị lãnh đạo xã Bình Minh, việc thi công được Ban Quản lý di tích và danh thắng tỉnh Nam Định chọn, giao cho Công ty TNHH Đào Trọng Tín thực hiện. Cũng theo ông Liêm, do 200 triệu đồng từ kinh phí Nhà nước cấp chỉ đủ để trùng tu 5/11 gian cầu, thay ngói mới phần phải thay, thay một số cột, kèo, rui mè. Những hạng mục còn lại như làm mới da tường, quét sơn giả đá, xây mới bậc thềm, kè bờ sông... là do cộng đồng thôn Thượng Nông quyên góp, tổ chức thực hiện.
Sáng 21/2, trao đổi với PV, ông Nguyễn Tiến Dũng - Giám đốc sở VH, TT&DL tỉnh Nam Định cho biết: “Sau khi nhận được thông tin, tôi đã yêu cầu Trưởng, Phó Ban Quản lý Di tích và danh thắng về thôn Thượng Nông kiểm tra và phát hiện cầu bị sửa như mới, quá sai so với nguyên trạng, làm mất hết hoa văn, màu sắc và dáng vẻ cổ kính. Ngay sau đó, sở VH, TT&DL Nam Định đã có văn bản yêu cầu khẩn trương khắc phục, trả lại nguyên trạng di tích”.
Ông Dũng cũng cho biết, việc tu sửa Cầu Ngói chợ Thượng xuất phát từ việc cây cầu bị xuống cấp. Nhưng do không có chuyên môn, vô tình đã phá hỏng di tích. Cuối năm 2019, phần mái ngói cầu xuống cấp, hỏng dột, sở VH, TT&DL Nam Định đã trình và được bộ VH, TT&DL duyệt hỗ trợ 200 triệu đồng tu sửa để thay ngói, rui, mè cũ.
“Việc trùng tu, sửa chữa thì cần phải tham khảo cơ quan chuyên môn và phải được phép của cấp có thẩm quyền. Do di tích Cầu Ngói bị biến dạng nhiều sau trùng tu nên Sở đang phải chỉ đạo các bên liên quan sửa chữa nhằm khôi phục lại theo hồ sơ di tích”, ông Dũng nói.
Clip: Di tích cầu Ngói 300 tuổi bị trùng tu sai nguyên trạng
