Phiên bản tiêm kích hạm J-15T mới nhất (ảnh trên) tỏ ra áp đảo F-18E. Ảnh: Military Watch.
Tháng 11/2024, truyền thông nhà nước Trung Quốc công bố đoạn video cho thấy lực lượng hải quân nước này đã đưa vào biên chế tiêm kích hạm thế hệ mới J-15B, được đánh giá là bước tiến lớn trong năng lực tác chiến trên không của các tàu sân bay Trung Quốc.
Chưa đầy một năm sau, đến tháng 9/2025, Bắc Kinh tiếp tục giới thiệu biến thể J-15T, được thiết kế riêng cho tàu sân bay Phúc Kiến – tàu sân bay mới nhất của Trung Quốc sử dụng máy phóng điện từ (EMALS), tương tự công nghệ trên siêu tàu sân bay Ford của Mỹ.
J-15T có khả năng cất cánh với lượng nhiên liệu và vũ khí lớn hơn đáng kể, giúp nâng cao tầm hoạt động và năng lực chiến đấu. Sau khi Phúc Kiến chính thức đi vào hoạt động ngày 5/11, J-15T được xem là xương sống của không đoàn trên tàu, phối hợp cùng tiêm kích tàng hình J-35 thế hệ thứ năm, tạo nên cặp đôi có năng lực bổ trợ lẫn nhau, tạp chí Military Watch đưa tin.
Mô hình hoạt động tương đồng
Theo Military Watch, sự kết hợp giữa J-15T và J-35 được đánh giá là tương đồng với mô hình hoạt động của tàu sân bay Mỹ, nơi F-18E/F Super Hornet phối hợp cùng F-35C Lightning II. Tuy nhiên, khác với Trung Quốc, các tàu sân bay lớp Gerald R. Ford mới vẫn chưa tương thích hoàn toàn với F-35C, buộc hải quân Mỹ tiếp tục phụ thuộc vào đội tiêm kích F-18 đã phục vụ nhiều thập kỷ.
Điều đó khiến J-15T và F-18E/F trở thành hai “con ngựa thồ” chủ lực của không quân hạm mỗi nước, và việc so sánh khả năng của chúng phần nào phản ánh tương quan sức mạnh giữa tàu sân bay Phúc Kiến và hàng không mẫu hạm Mỹ.
Nguồn gốc và triết lý thiết kế khác biệt
“Tiêm kích hạm J-15T được biên chế riêng cho tàu sân bay Phúc Kiến của Trung Quốc. Ảnh: Military Watch.
Theo Military Watch, J-15 của Trung Quốc và F-18 của Mỹ có nguồn gốc hoàn toàn khác nhau.
J-15 được phát triển từ dòng Su-27 Flanker của Liên Xô, nhưng được Trung Quốc nâng cấp sâu rộng để đạt hiệu suất vượt xa các biến thể gốc của Nga. Trong khi đó, hải quân Mỹ từng cân nhắc phát triển phiên bản tác chiến trên tàu sân bay của tiêm kích F-15. Song do chi phí quá cao, Washington chọn hướng đi tiết kiệm hơn là F-18, vốn nhẹ và dễ bảo dưỡng hơn.
Sự khác biệt đó khiến J-15T mang đậm phong cách “hiệu năng tối đa”, còn F-18E/F thiên về hiệu quả kinh tế và độ tin cậy trong vận hành, Military Watch nhận định.
Radar, vật liệu và sức mạnh động cơ
Cả J-15T và F-18E/F Block 3 (phiên bản mới nhất) đều ứng dụng công nghệ từ các chương trình tiêm kích thế hệ thứ năm, như vật liệu composite nhẹ và bền, cùng radar mảng pha chủ động AESA.
Tuy vậy, phần lớn tiêm kích F-18 hiện nay vẫn dùng radar cơ học lỗi thời, do chương trình nâng cấp lên chuẩn Block 3 diễn ra chậm. Radar AN/APG-79 của F-18E chỉ bằng một nửa kích thước radar trên J-15T, khiến khả năng phát hiện và bám mục tiêu của nó bị hạn chế đáng kể – nhất là khi radar của hai bên đều có độ tinh vi tương đương.
Ngoài ra, tỷ lệ lực đẩy/trọng lượng của F-18E cũng thấp hơn rõ rệt so với J-15T, khiến khả năng tăng tốc và cơ động của nó bị đánh giá thấp hơn.
Tầm bay và khả năng chiến đấu
Hải quân Mỹ từng muốn thay thế hoàn toàn F-18E bằng tiêm kích F-35C nhưng không thành công. Ảnh: Military Watch.
J-15T kế thừa ưu điểm của Su-27 về tầm bay xa và tốc độ cao, vượt trội so với mọi tiêm kích hạm phương Tây hiện có. Đối với các nhiệm vụ tác chiến trên biển, khả năng này đặc biệt quan trọng khi phạm vi hoạt động quyết định sự sống còn của phi đội.
Trong khi đó, F-18E/F lại có tầm hoạt động ngắn hơn cả F-15 và F-14 – loại tiêm kích hạm được Mỹ cho nghỉ hưu năm 2006. Kế hoạch bổ sung thùng nhiên liệu gắn ngoài để tăng tầm bay cũng bị hủy vào năm 2021 do thiếu kinh phí. Hạn chế về tốc độ và trần bay khiến F-18E/F không thể khai thác hết hiệu quả của nhiều loại tên lửa tầm xa.
Từ “kẻ thay thế tiết kiệm” đến giới hạn hiện tại
Theo Military Watch, F-18E ra đời trong bối cảnh Mỹ cắt giảm ngân sách sau Chiến tranh Lạnh, nhằm thay thế F-14 bằng một loại máy bay rẻ hơn, dễ bảo dưỡng và chi phí vận hành thấp. Trái lại, J-15T được phát triển trong thời kỳ Trung Quốc đẩy mạnh cạnh tranh công nghệ quân sự, ưu tiên tối đa hóa hiệu suất hơn là tiết kiệm.
Điều này khiến J-15T được đánh giá là mẫu tiêm kích hạm thế hệ thứ tư mạnh nhất thế giới.
Khoảng cách có thể còn nới rộng
F-18E/F từng được kỳ vọng sẽ nhanh chóng được thay thế bởi F-35C, rồi sau đó là tiêm kích thế hệ thứ sáu F/A-XX. Nhưng cả hai dự án đều chậm trễ và bị cắt giảm quy mô. Hải quân Mỹ hiện buộc phải đặt thêm hàng trăm chiếc F-18 để duy trì năng lực, kéo dài thêm vòng đời dòng máy bay này.
Ngược lại, Trung Quốc được cho là sẽ vượt Mỹ vài năm trong việc triển khai tiêm kích thế hệ thứ sáu, điều có thể khiến khoảng cách giữa các tiêm kích hạm của hai nước càng lớn, Military Watch kết luận.
Đăng Nguyễn - Miltary Watch
