Serbia là quốc gia mới nhất được suy đoán sắp mua S-400 của Nga.
Vào tháng 9/2019, Nga và Serbia đã tổ chức cuộc tập trận phòng không chung đầu tiên có tên gọi Slavic Shield.
Trong cuộc tập trận này, lực lượng phòng không Serbia đã lần đầu tiên được huấn luyện cách sử dụng hệ thống phòng không S-400; làm nhiệm vụ với nhiều mục tiêu khác nhau, cả mô phỏng lẫn thực tế.
Từ điều này cùng với một số manh mối gần đây, tờ National Interest đã đặt ra câu hỏi: Liệu Serbia sắp tới có kế hoạch mua S-400 từ Nga hay không?
Trong phân tích của mình, cây bút Charlie Gao cho rằng, khi nhìn lại lịch sử của Serbia, người ta sẽ nhận thấy đây là một trong những quốc gia luôn rất hứng thú với vũ khí phòng không của Nga.
Nhiều lần bỏ lỡ
Theo lời kể của cựu Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nam Tư Zivadin Jovanovic, Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư (SFRY) từng quan tâm đến hệ thống phòng không S-300 từ đầu năm 1989.
Tuy nhiên, không may ở chỗ, các cuộc đàm phán về việc mua hệ thống phòng không diễn ra ngay giữa lúc SFRY và Liên Xô bắt đầu tan rã vào năm 1991. Do đó, quá trình giao hàng đã không thể thực hiện.
Chỉ đến khi lệnh cấm vận vũ khí được dỡ bỏ bằng hiệp định Dayton năm 1995, Cộng hòa Liên bang Nam Tư ra đời khi đó (về cơ bản bao gồm các quốc gia Serbia và Montenegro ngày nay) mới bắt đầu xem xét lại hợp đồng mua các hệ thống phòng không.
Kế hoạch mua phiên bản S-300VM cùng với các hệ thống tầm trung khác đã được đưa ra và các đội phòng không Nam Tư đã được gửi đến Nga để huấn luyện.
Nhưng cuộc chiến Kosovo năm 1998 tiếp tục ngăn chặn đợt giao hàng lần này. Liên Hợp Quốc đã áp đặt một lệnh cấm vận khác đối với Cộng hòa Liên bang Nam Tư vào năm 1998.
Lực lượng phòng không đang huấn luyện ở Nga không được phép quay trở lại và không có bệ phóng hay tên lửa nào được chuyển giao. Phòng không Nam Tư trong Chiến tranh Kosovo sử dụng chủ yếu là các hệ thống S-125 Nevas mua từ Romania.
Với việc lệnh cấm vận vũ khí được dỡ bỏ một lần nữa vào năm 2001, Cộng hòa Serbia mới lại được tự do mua sắm thiết bị quân sự. Tuy nhiên, không có sự cân nhắc mua hệ thống phòng không nào của Nga trong giai đoạn này.
Ngành công nghiệp quốc phòng trong nước tiếp tục hiện đại hóa S-125. Năm 2017, hai hệ thống tên lửa Buk-MB đã được đặt hàng từ Belarus, đánh dấu một sự hiện đại hóa khá sâu sắc của Serbia.
Nhưng bất chấp sự án binh bất động như vậy, vẫn liên tục có những tin đồn cho rằng Serbia muốn mua S-300 từ Nga.
Những báo cáo này luôn bị cả Serbia và Nga phủ nhận. Họ bác bỏ chúng vì không nằm trong kế hoạch hợp tác quốc phòng và kỹ thuật chính thức của hai nước.
Nhưng, với việc Serbia tham gia vào các cuộc tập trận phòng không năm nay, gió dường như đã đổi hướng.
Thời cơ đã điểm?
Serbia gần đây đang có nhiều ý định mua vũ khí đáng chú ý.
Theo National Interest, có thể Bộ Quốc phòng Serbia đã chờ đợi khi nào Nga bắt đầu bán S-400 cho nhiều quốc gia hơn thì mới ngỏ ý mua hàng. Giờ đây, sau các thương vụ với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ hay Ấn Độ - Serbia hiểu rằng đây đã là thời điểm thích hợp.
Cùng với đó, điều khiến người ta càng nghi ngờ hơn về khả năng mua vũ khí Nga của Serbia là việc có một thông tin gây chú ý được đưa ra gần đây.
Theo đó, một kênh truyền thông thân Chính phủ Serbia hôm 5/9 đã xuất bản một bài báo nói rằng, đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump ở Tây Balkan, Matthew Palmer, đã đề xuất một thỏa thuận đáng kinh ngạc cho Serbia.
Thỏa thuận này bao gồm chuyển giao một phi đội F-16 trị giá 10 tỷ USD, cùng sự đảm bảo tư cách thành viên EU của nước này vào năm 2024 để đổi lấy sự công nhận độc lập của Kosovo.
Mặc dù rất khó có khả năng đây là sự thật, vì không có kênh truyền thông phương Tây nào đăng tải về thông tin này, và thỏa thuận như vậy đối với Mỹ sẽ cực kỳ tốn kém - Serbia gần đây đã cho thấy nước này rất quan tâm đến việc mua vũ khí nhiều hơn ở phương Tây.
Trước đó, Serbia đã nhận một số máy bay trực thăng H145M của Airbus và tên lửa phòng không tầm ngắn MBDA Mistral vào đầu năm nay.
Có thể giống như Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư trước đây, Serbia đang tìm cách gây dựng quan hệ hợp tác quân sự đồng thời với cả Nga và phương Tây để trang bị những vũ khí tốt nhất cho quân đội của mình.
Do đó, đợt tập trận chung với S-400 với Nga có thể chỉ là một phần trong những tính toán dài hạn về mua vũ khí của Serbia.
