Để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng xe, chủ xe cần lưu ý nhiều vấn đề về phanh. Tuy nhiên, những vấn đề dưới đây được coi là mang tính thiết yếu để đảm bảo an toàn cho người điều khiển phương tiện.
Má phanh
Khi lựa chọn má phanh, cần lưu ý lựa chọn các loại má phanh phù hợp với tốc độ vận hành xe, tránh dùng má cũ với đĩa phanh mới bởi hiệu quả sử dụng không cao.
Trên thị trường hiện nay có hai loại má phanh dùng trên xe máy: má phanh hữu cơ và má phanh nung kết.
Cần rà phanh ngay sau khi thay mới để đảm bảo độ an toàn cao nhất. Nếu cả má và đĩa đều mới, việc này giúp tạo ra quá trình sinh nhiệt đúng khi phanh, nó cũng truyền một lớp vật liệu mỏng từ má sang đĩa, tăng cường độ bám dính giữa hai bề mặt. Trong trường hợp má mới, đĩa cũ, rà phanh chính là công đoạn giúp má thích ứng với bề mặt đĩa, nên phanh rà (phanh nhẹ) trong 100 km đầu tiên để tăng tuổi thọ má. Tuyệt đối không sử dụng má cũ với đĩa mới, bởi các vân xước trên má sẽ làm hỏng mặt đĩa.
Kỹ thuật vận hành phanh
Để đảm bảo an toàn cần kết hợp giữa phanh động cơ và giảm tốc độ, về số. Đây là phương pháp giảm tốc từ từ nhất nhưng hiệu quả nhất để kiểm soát tốc độ. Nhả tay ga về vị trí ban đầu, vòng tua máy thấp sẽ tự động ghìm tốc độ của xe lại. Đối với xe số, kết hợp với về số sẽ khiến bạn giảm tốc tốt hơn và kiểm soát được tốc độ. Khi đổ đèo, việc đi ở số thấp cũng sẽ khiến chiếc xe di chuyển ở tốc độ hợp lý, an toàn hơn so với việc rà phanh.
Phương pháp thứ hai là sử dụng phanh. Phanh ở xe số được cấu tạo phanh chân để phanh bánh sau và phanh tay để phanh bánh trước. Ở xe ga, phanh tay bên trái ở nhiều chiếc xe sẽ phân phối lực phanh cả bánh trước và bánh sau, trong khi phanh tay bên phải vẫn là phanh bánh trước. Sử dụng phanh sẽ khiến chiếc xe giảm tốc nhanh chóng, nhưng đi kèm với nó cũng là mất thăng bằng, mất lái do sự thay đổi tốc độ đột ngột.
Nếu sử dụng phanh trước sẽ hay gây ra tai nạn, đây là điều nhiều người mắc phải, nhất là phụ nữ. Nhiều người sử dụng phanh trước đột ngột và bóp quá mạnh khiến bánh trước hoàn toàn bị bó cứng, đầu xe trượt trên đường và mất hoàn toàn khả năng điều khiển xe.
Phụ nữ hay gặp tai nạn khi sử dụng phanh trước bởi tâm lý mất bình tĩnh dẫn tới tay bóp chết phanh trước, đồng thời tay yếu nên không thể xử lý dẫn tới bẻ đầu xe và ngã.
Nhiều người cho rằng phanh sau là an toàn, nên họ thường xuyên chỉ sử dụng phanh sau như một biện pháp phanh hữu hiệu nhất. Tuy nhiên, cần nên biết nếu phanh sau một cách đột ngột và phanh chết, hiện tượng rê bánh sau sẽ xuất hiện, cũng khiến chiếc xe bị mất điều khiển, đặc biệt trong điều kiện đường trơn trượt.
Vì thế, theo các chuyên gia, để đảm bảo an toàn khi vận hành cần chú ý giảm tốc độ và kết hợp cả hai phanh trước sau một cách nhịp nhàng.
Cơ chế phanh xe hiệu quả
Xe máy thường được trang bị phanh trước và phanh sau, về nguyên tắc, để đạt được hiệu quả cao nhất thì chắc chắn bạn phải sử dụng đồng thời cả hai phanh một cách linh hoạt. Như đã phân tích ở phần trên, trọng lượng của xe và hiệu quả sử dụng phanh có quan hệ chặt chẽ với nhau, là một trong những lý do quan trọng cho việc sử dụng cả phanh trước và sau. Phanh xe đúng cách sẽ giúp xe giữ được thăng bằng khi chuyển hóa từ động năng thành nhiệt năng để giảm tốc ở cả bánh trước và sau một cách hiệu quả.
Để phanh xe có hiệu quả cần nắm rõ các cơ chế:
1. Bạn phanh xe, phần lớn trọng lượng dồn về phía trước và ấn bánh trước bám vào mặt đường. Kết quả: lực hãm tốt hơn.
2. Bánh trước trang bị 2 phanh đĩa: lực tác động lên phanh gấp đôi ngược lại với lực quán tính của xe.
3. Đĩa phanh trước thường lớn hơn đĩa phanh sau. Kết quả: lực hãm lớn hơn.
Như vậy nếu ở vận tốc lớn mà bạn muốn xe dừng trong quãng đường ngắn nhất có thể thì bắt buộc bạn phải sử dụng phanh sau, còn nếu muốn giảm tốc từ từ thì bạn có thể sử dụng phanh trước nhưng phải thận trọng hơn.
Ngày nay, những chiếc xe mô tô hiện đại được trang bị thêm nhiều thiết bị hỗ trợ hệ thống phanh, giúp tối ưu hiệu quả của nó, đó là hệ thống hỗ trợ AI, hệ thống liên kết phanh – LBS hoặc CBS, hệ thống này sẽ tự động hãm tốc độ bánh sau khi bạn ấn phanh trước hoặc ngược lại. Các hệ thống hỗ trợ này giúp giảm thiểu sự mất cân bằng khi người lái gặp lỗi phanh gấp.
Tuấn Khanh (tổng hợp)
