Cuối thế kỷ XIX, triều đình Mãn Thanh rơi vào cảnh nguy khốn. Bên trong khởi nghĩa của nông dân miền Nam tiếp tục lan rộng. Bên ngoài nguy cơ bị thực dân phương Tây xâm lược đến gần.
Trong bối cảnh đó, Từ Hi thái hậu, người đứng đầu triều đình Mãn Thanh thấy rằng cách tốt nhất là dùng ngoại giao mềm dẻo để tạm hòa hoãn với các nước. Do vậy vào dịp Tết Nguyên đán năm 1874 bà đã cho tổ chức một bữa tiệc hết sức linh đình để chiêu đãi sứ thần nước ngoài tại cung Duy An.
Yến tiệc bao gồm 400 quan khách, khai tiệc đúng đêm giao thừa và kéo dài suốt 7 ngày đêm.Việc chuẩn bị cho bữa tiệc được bắt đầu từ hơn 11 tháng trước, tiêu tốn gần 400.000 lượng vàng, 1750 người phục dịch. Để phục vụ bữa tiệc, 10 đầu bếp hàng đầu của mỗi tỉnh cùng tề tựu ở kinh đô và sau gần 2 tháng bàn bạc họ xây dựng được thực đơn gồm 140 món, với 7 món đặc biệt. Trong 7 đêm diễn ra yến tiệc, mỗi đêm chỉ dùng 1 món. Hôm cuối cùng và trọng đại nhất, thực khách được thưởng thức món ăn “độc nhất vô nhị” là óc khỉ tươi.
Theo ghi chép, gần núi Thiên Hoa ở Sơn Đông có rừng lê quý hiếm. Loại lê này có thể chữa được bệnh cam, thận, nhiệt uất và ho kinh niên. Nhờ ăn lê, loài khỉ nơi đây có thịt thơm ngon, đặc biệt óc khỉ là phần bổ dưỡng nhất, giúp đặc trị các chứng tê liệt.
Do vậy bà đã lệnh cho quân lính tìm bắt 80 con khỉ non đem về nuôi bằng tổ yến, nhân sâm, rượu nhung hươu và tắm rửa sạch sẽ hàng ngày để loại bớt mùi hôi. Khi khỉ vừa đến tuổi trưởng thành, chuẩn bị thay lông thì được mang ra thết khách.
Để giảm bớt độ man rợ, Từ Hi thái hậu cho khỉ mặc áo quan, mũ mão như các tham quan, nịnh thần, nghịch tặc… trong lịch sử Trung Quốc và cho rằng cái chết của chúng là "xứng đáng".
Tại bàn tiệc, mỗi con khỉ sẽ được bôi hương liệu thơm phức và đặt vào cái lồng nhỏ có khoét lỗ vừa đủ để đầu khỉ nhô lên, lông phía trên đầu được làm sạch. Lồng cũng được thiết kế đặc biệt khiến khỉ không thể cử động. Sau đó, người ta sẽ từ từ "hoá kiếp" cho những con khỉ.
Món ăn này được liệt vào một trong những món kinh dị và vô nhân đạo nhất trên thế giới. Mặc dù chưa có nghiên cứu nào chứng minh tác dụng của óc khỉ, nhưng việc ăn tươi như vậy có thể khiến người ăn mắc bệnh Creutzfeldt-Jakob- căn bệnh về não có mức độ tử vong cao. Nếu không được chữa trị kịp thời có thể dẫn đến mất mạng.
Minh Hoa (t/h)