Nhiều ý kiến cho rằng, tái cấu trúc DNNN không có gì mới, nó đã được thực hiện từ lâu với việc chuyển đổi, sắp xếp, cổ phần hóa DNNN. Đó là một chương trình lớn, kéo dài trong nhiều năm, là một trong những trọng tâm với sự tham gia của nhiều bộ ngành. Mặc dù nền kinh tế triển khai tái cấu trúc rất quyết liệt, nhưng khoảng cách vẫn xa kế hoạch đề ra và đôi khi mang tính chất hình thức. Bên cạnh đó, dự án còn chậm tiến độ và có vẻ như tốc độ ngày càng chậm lại nhất là khi động chạm đến những DNNN lớn.
ĐBQH Đinh Xuân Thảo.
Bàn về nguyên nhân sự chậm trễ này, TS. Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế cho rằng: "Tôi chỉ muốn nói rằng, việc lập đề án còn chậm, chất lượng chưa cao. Quan trọng hơn cả là công tác triển khai tái cấu trúc kinh tế còn chậm, khó. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp đang khó khăn, mặc dù việc tái cấu trúc là giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Hiện tại nhiều doanh nghiệp đang bị mất động lực tăng trưởng, mất phương hướng, thiếu gắn kết và chưa được hỗ trợ mạnh để chuyển sang tái cấu trúc. Bên cạnh đó, bối cảnh kinh tế thế giới đang có những vấn đề khó khăn, những tiền đề để tái cấu trúc của chúng ta hiện nay cũng chưa được xác lập. Nhà nước chưa có định hướng dùng đầu tư công để định hướng, thậm chí còn những hoạt động cắt giảm tạo ra sự giảm động lực".
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa cho rằng, để đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu ở các DNNN cần phải có một Ủy ban quốc gia chuyên về tái cơ cấu và phải có sự tham gia của Quốc hội, các định chế tư vấn độc lập, các chuyên gia độc lập với quy chế làm việc và có quyền hạn nhất định. Vì theo ông Nghĩa, sẽ thật khó khăn khi DN phải tự mổ xẻ, "chữa bệnh" cho mình và có sự nghiệt ngã với bản thân. Mà EVN là một ví dụ. "Tái cơ cấu về điện lực thì một mình EVN làm sao tự tái cơ cấu được, vì động chạm lợi ích của người lao động, của chính các tập đoàn, rồi nội bộ với nhau. Nếu không có một bàn tay bên ngoài, có sự sắp xếp tham gia vào thì không làm được. Và nếu không làm như vậy, cứ ngồi với nhau thế này thì vẫn khó thực hiện được", đại biểu Nghĩa nói.
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa.
ĐBQH Đinh Xuân Thảo cho biết, cần phải đánh giá lại về đề án tái cơ cấu. Theo ông, đề án còn chung chung, chưa cụ thể trong từng lĩnh vực. Ngay trong năm nay, nền kinh tế vẫn còn rất nhiều bất cập. Việc tiết kiệm chi tiêu, cắt giảm các hạng mục, giảm bớt đầu tư công vẫn còn cắt giảm chưa đúng chỗ, công trình sắp hoàn thành rồi lại dừng lại, gây lãng phí. Rồi tiền ngân hàng không thể cho doanh nghiệp vay vì không đảm bảo thu hồi được vốn. Trong khi đó, tiền đó đem đi mua trái phiếu Chính phủ, ngân hàng này cho ngân hàng kia vay để lấy lãi.
Chính vì thế, bản thân người soạn thảo ra đề án tái cấu trúc tổng thể nền kinh tế, TS. Nguyễn Đình Cung, phó viện trưởng viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương trong những lần trao đổi về chủ đề này đã bày tỏ, nói thì nhiều lắm rồi, kiến nghị nhiều rồi, nhưng không thấy áp dụng. Bây giờ cứ bàn nhiều, quan trọng là hành động thế nào và phải hành động ngay.
Minh Khánh - Cao Tuân
