Trong những ngày gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng và dư luận xã hội ồn ào về việc nhà xuất bản Giáo dục (NXB) hàng năm in hàng trăm triệu bản sách giáo khoa (SGK) các cấp gây lãng phí cả nghìn tỷ đồng. Các gia đình có con em đi học phải bỏ ra một số tiền không nhỏ để mua SGK. Chỉ sau một năm học lại phải bỏ đi vì sách đó không dùng lại được nữa do nhiều nguyên nhân, gây nên lãng phí vô cùng lớn.
Sự việc này khiến tôi nhớ lại những năm 70, 80 của thế kỷ trước, trong những năm kháng chiến chống Mỹ và cả sau hòa bình (năm 1975). Cục xuất bản Giáo dục lúc đó (trong đó có NXB Giáo dục) thuộc bộ Giáo dục (nay là bộ Giáo dục và Đào tạo) đã tổ chức một việc làm mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Đó là cuộc vận động phong trào "Xây dựng tủ SGK dùng chung", cục Xuất bản Giáo dục đã thành lập hẳn một phòng chuyên về việc hướng dẫn và tổ chức xây dựng tủ SGK dùng chung trong các trường học phổ thông. Cụ thể là những cuốn SGK của năm trước vẫn sử dụng được cho các lớp năm sau. Các gia đình có con em đi học vẫn để lại cho những lớp sau dùng lại hoặc tặng lại cho nhà trường để thành lập tủ SGK dùng chung cho các em mới vào học lớp 1 và các lớp khác.
Nên xây dựng "tủ sách dùng chung" ở các trường học.
Phong trào đã được tổ chức sôi nổi trong các trường phổ thông từ miền xuôi đến miền ngược. Các gia đình có con em đi học đã dùng những cuốn sách này do đó đỡ được gánh nặng hàng năm phải bỏ ra một số tiền không nhỏ để mua SGK mới.
Mặc dù những năm 70, 80 thế kỉ XX, SGK nói chung và các loại sách báo của nước ta giấy in còn chưa được đẹp, bìa vẽ chưa bắt mắt nhưng vẫn được sử dụng rộng rãi đến nhiều năm sau. Cùng với đó, không thể không nhắc đến sự giúp đỡ và ý thức của học sinh giữ gìn sách cũng như việc mượn sách của thư viện ngày một nâng cao. Việc làm này của cục Xuất bản Giáo dục đã được bộ Giáo dục lúc đó hết sức tán thành, các gia đình có con em đi học thêm phấn khởi và hết lòng ủng hộ.
Trong những năm gần đây, NXB Giáo dục xuất bản SGK và các loại sách bài tập, sách tham khảo bằng giấy tốt và bền thì việc dùng SGK cũ là rất nên làm.
Bộ Giáo dục và Đào tạo nên chỉ đạo các sở Giáo dục và Đào tạo có phòng hướng dẫn tổ chức các tủ SGK dùng chung trong các trường học phổ thông và nếu có thể cả các trường trung cấp, đại học. Nếu thực hiện được như vậy, hàng năm sẽ tiết kiệm ngân sách được hàng trăm tỷ đồng. Chính vì thế, việc giữ ổn định nội dung SGK, bài tập và sách tham khảo các loại. Nếu cần bổ sung hay thay đổi bài trong SGK thì có chăng chỉ nên có trong các cuốn bồi dưỡng giáo viên.
Mong rằng, bộ Giáo dục và Đào tạo cần nghiên cứu và chỉ đạo các sở Giáo dục và Đào tạo thành lập các phòng hướng dẫn "Xây dựng tủ SGK dùng chung", đây có thể là việc làm cấp bách và cần thiết ngay từ hôm nay.
Trịnh Huy Thể
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả.
