Sau việc Việt Nam lần đầu tiên ghi nhận ca tử vong do nhiễm amip ăn não (người này sau khi đi lặn mò trai ở hồ), thông tin về vi khuẩn ăn thịt người càng được người dân quan tâm và lo lắng liệu đi tắm biển, sông suối có bị nhiễm vi khuẩn này?
Phóng viên đã tham vấn GS Phùng Đắc Cam - chuyên gia vi khuẩn đầu ngành, chuyên gia trung tâm phòng, chống bệnh tật châu Âu.
Cận cảnh vi khuẩn ăn thịt dưới kính hiển vi. Vi khuẩn ăn thịt người (trùng hoại tử) giết chết Anthony Hills, 55 tuổi tại trường đại học Y khoa Nam Carolina, Mỹ sau khi tấn công vào cánh tay và chân phải của anh này
Thưa GS, có thực sự tồn tại sinh vật được gọi tên là vi khuẩn ăn thịt người như người ta vẫn nói đối với các trường hợp ở Mỹ như vậy?
- Đúng là có tồn tại một loại vi khuẩn như thế, chúng có tên khoa học là Aeromonas hydrophila, dạng hình que, thường gặp ở vùng có khí hậu ấm, ở môi trường nước ngọt và nước lợ. Vi khuẩn này được tìm ra vào năm 1962. Đây là loại vi khuẩn độc, chúng có thể xâm nhập vào cơ thể người qua đường miệng (qua nước uống, rau, cá, hải sản) rồi đi vào máu. Chúng sinh ra độc tố ruột, gây độc cho tế bào, làm tổn thương tổ chức cơ thể. Tuy nhiên, chúng được xếp vào vi khuẩn gây bệnh cơ hội, tức là thường chỉ gây bệnh trong môi trường ô nhiễm, thay đổi nhiệt độ, trên cơ địa của những người bị suy giảm miễn dịch.
Vi khuẩn này gây bệnh chủ yếu cho cá, động vật máu lạnh hoặc bò sát. Với người, chúng cũng gây ra một số bệnh, được biết đến nhiều nhất là viêm đường ruột, thường gặp ở trẻ em và người suy giảm miễn dịch. Ở Mỹ, chiếm 13% bệnh nhân viêm đường ruột là do vi khuẩn này gây ra. Tuy nhiên, các chứng tiêu chảy này thường không nặng, có thể xử trí như tiêu chảy thông thường.
Căn bệnh tiếp theo Aeromonas hydrophila có thể gây ra là viêm mô tế bào; hoặc làm viêm các tổ chức da, gây hoại tử cơ, ezema, hoại tử sinh hơi. Và cuối cùng, chúng gây hoại tử cân cơ, tấn công vào cân cơ ở vị trí trên cơ thể nào thì gây bệnh ở đó - đây chính là bệnh gặp ở trường hợp tại Mỹ mà báo chí đưa tin. Khi đó, chúng bị gọi tên vi khuẩn ăn thịt người. Tuy nhiên, những trường hợp này được coi là rất hiếm gặp.
Tại sao chỉ ghi nhận được những bệnh nhân ở Mỹ, trong khi như GS nói vi khuẩn này sống ở môi trường ấm, nước ngọt hay lợ - tức là khá dễ sống? Liệu vi khuẩn này có ở môi trường nước ở VN?
- Những ca bệnh được đưa lên báo/mạng hoặc ghi trong y văn thì người ta mới biết đến. Ngoài Mỹ cũng có ghi nhận một số ca lẻ tẻ khác, nhưng không nhiều thành dịch. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học thì những trường hợp mắc là hiếm nên không thống kê. Ở VN cũng chưa thấy mô tả trường hợp nào mắc bệnh. Vì thế, người dân khi đi tắm biển trong mùa hè cũng không nên quá hoang mang, lo lắng. Trong các bệnh do vi khuẩn Aeromonas hydrophila gây ra, viêm đường ruột là bệnh ghi nhận được nhiều nhất.
Nhưng chỉ khi cùng xảy ra nhiều yếu tố mới có thể gây bệnh: Nồng độ vi khuẩn phải trên 10 mũ 10, người nhiễm vi khuẩn phải có hệ miễn dịch yếu. (So sánh với vi khuẩn Shigella gây bệnh lỵ thì chỉ cần nồng độ 10 mũ 2, hoặc vi khuẩn Salmonella thì phải 10 mũ 3 mới đủ gây bệnh). Ở VN, vi khuẩn này hiếm gặp và không được người ta để ý đến cũng còn một lý do khác, chúng rất dễ bị tiêu diệt khi dùng các kháng sinh Sulfamit, chloramphenicol, tetacyclin, ciprfloxacine- những loại thuốc rất dễ mua. Vi khuẩn này kháng với penicilin, ampicilin, amoxillin và cephalothin. Vi khuẩn này cũng rất dễ loại trừ bằng các dung dịch formol 2%, cồn 70%, cồn iode, nước javel.
Theo GS,vi khuẩn hiếm gặp, dễ chữa, vậy vì sao có những trường hợp nặng, hoặc tử vong ở Mỹ?
- Ngay như căn bệnh dễ chữa như tiêu chảy, nếu kịp thời bù nước và truyền kháng sinh thì nhanh khỏi. Nhưng người bệnh đến BV muộn thì có thể tử vong do mất nước. Theo tôi, những trường hợp nặng như ở Mỹ khả năng là họ không phát hiện ra nguyên nhân để đến bệnh nặng và khó chữa. Nói về các loại vi khuẩn ăn thịt người, có một loại mà lâu nay dù được cảnh báo nhiều, nhưng người dân VN có vẻ không quan tâm, đó là ấu trùng sán lợn, chúng cũng xâm nhập vào cơ thể qua con đường phân - miệng, gây nên những ổ sán dưới da và đôi khi lên não, khiến người bệnh bị động kinh, thậm chí tử vong nếu không được chữa trị.
- Xin cảm ơn giáo sư!
Theo Lao động
