Tận mắt trang phục cưới giá trăm triệu của người Dao

Bộ váy áo giá "khủng"

Mấy ngày trời mưa tầm tã khiến con đường đi vào bản Khe Lép xuất hiện những rãnh nước sâu tới hàng mét. Nước từ các mạch nhỏ trong chân núi vẫn đều đều tuôn ra khiến cho con đường khắc khổ, ngoằn ngoèo trơn tuột. Nhưng những sự khó khăn đó không làm vơi đi niềm vui của những người dân nơi đây. Họ vẫn nô nức kéo nhau đi xem đám cưới của một đôi trai gái trong bản. Trên gương mặt ai nấy đều rạng rỡ, tươi vui và không ngớt tiếng cười.

Từ dưới chân núi, phía nhà gái đưa cô dâu Bàn Thị Lưu đi qua con suối nhỏ vắt ngang đường. Trong khi đám thanh niên trong bản dập dìu đi theo "hộ tống" thì đám trẻ con cũng tung tăng bám theo các bà các mẹ ra đầu suối để tiễn cô dâu. Riêng đám con trai thì to nhỏ bàn tán, dự đoán chiếc áo cô dâu đang mặc giá bao nhiều tiền.

Cô dâu và chú rể chuẩn bị làm lễ thành hôn theo phong tục của người Dao.

Có đứa lắc đầu bảo: "Bộ trang phục của cái Lưu ít nhất cũng phải 80 triệu đồng". Đứng bên cạnh, tôi hỏi góp: "Sao có mỗi bộ trang phục mà đắt thế?". Một chàng trai bảo: "Vải vóc thì có thể tự dệt được nhưng số bạc đính trên áo mới đắt. Phong tục của dân tộc Dao chúng tao hễ đám cưới là phải có một bộ bạc đính trên trang phục, không có thì không phải là đám cưới".

Tôi liền chen chân cùng đám thanh niên bản đi xem cô dâu. Đúng như lời bà con nói, cô dâu đeo tới năm chiếc vòng cổ lớn bằng bạc óng ánh. Ngoài năm chiếc vòng cổ còn có trên chục chuỗi bạc khác kết lại thành vòng đính trên cổ áo. Trên những chuỗi bạc này được gắn rất nhiều đồng bạc từ thời Pháp, những hình trang trí như hình cá chép, dao, kiếm... tất cả đều được đúc bằng bạc. Trên diềm mũ truyền thống của cô dâu cũng hoàn toàn được trang trí bằng những đồng bạc thời Pháp.

Ông Triệu Văn Sinh, một người dân bản Khe Lép cho biết, cách đây khoảng hai mươi năm, người dân muốn làm đám cưới phải thiết kế bằng được một bộ y phục đính toàn bạc. Để có được chiếc áo này, người dân phải lặn lội xuống dưới xuôi để đón thợ. Ở nhà, dân bản phải chuẩn bị một cái nồi nấu bạc, một lò đun bằng đất và rất nhiều củi gỗ. Mỗi ngày thợ dưới xuôi sẽ làm được một cái vòng.

Theo ông Sinh, người dưới xuôi có đồ nghề tốt hơn nên thường chạm được những vòng bạc có hoa văn đẹp. Ngoài ra, thợ bạc còn làm nhanh hơn dân tự làm, một bộ vòng bạc nếu người dân tự làm mất một tháng thì thợ bạc dưới xuôi chỉ làm bằng nửa thời gian đó. Như vậy thì việc cưới xin mới diễn ra nhanh chóng được. "Người ta bảo cưới vợ phải cưới liền tay mà", ông Triệu Văn Sinh cười lớn.

Anh Trần Anh Vũ, thợ làm bạc cho bà con dân tộc duy nhất còn sót lại ở Văn Yên cho hay: Thời điểm hiện tại, một chiếc áo gắn vòng bạc nếu làm theo đúng ý của bà con không phải là 60 triệu đồng mà phải 75-80 triệu đồng mới làm được. Hiện nay, giá 1 lạng bạc có hàm lượng 60% bạc nguyên chất là 1,4 triệu đồng, nếu hàm lượng bạc nguyên chất đạt 90% giá là 2 triệu đồng. Một bộ vòng bạc trang sức của cô dâu nặng khoảng 3,5kg. Đó còn chưa tính công chạm khảm.

Theo lời anh Vũ, nếu chạm trổ những vật trang sức tinh xảo phải tốn cả tháng trời. Có những chiếc vòng không thể làm được bằng máy. Chính vì vậy, họ phải khảm thủ công từ A-Z. Sau khi chạm khảm xong, hầu hết số bạc sẽ được đính lên cổ áo cô dâu. Một số khác cô gái đeo vào cổ...

Nếu tính cả tiền công và tiền bạc thì trang phục của cô dâu phải tốn mất 80 triệu đồng. Anh Vũ cho biết, nhiều khi chế tác ra một bộ trang phục cưới đính bạc, có người dưới xuôi ngỏ ý mua với giá hơn trăm triệu đồng nhưng anh không bán.

Anh Khều A Lênh, người dân bản Khe Lép giải thích rằng: "Trên trang phục đám cưới của cô dâu nhất thiết phải có bạc và các màu đỏ, xanh, trắng. Bởi người dân tộc Dao quan niệm, màu đỏ là sự rực rỡ của ánh bình minh, thể hiện con người luôn hướng về phía mặt trời. Màu xanh là của núi rừng, nơi con người sinh sống. Còn màu trắng của bạc là màu thể hiện sự trong trắng, thủy chung của người con gái. Trên những chiếc vòng bằng bạc có một số hoa văn lạ như hoa văn hình quả trám, chiếc kiếm, con cá, mái chèo...

Tưng bừng đám cưới người Dao

Lúc vừa đến xã Xuân Tầm, anh bạn người bản địa rủ chúng tôi đi đám cưới của người dân tộc Dao. Thấy tôi tỏ ra ngại ngần, anh bạn bảo: "Chúng mày cứ vào thoải mái, có tao đi cùng thì không phải ngại. Bạn của tao cũng là bạn của dân bản, có thêm bạn, đám cưới càng thêm vui". Nói rồi anh bạn người bản địa leo phắt lên chiếc xe máy, vít ga dẫn tôi vượt đèo cao suối sâu đến với đám cưới.

Chếnh choáng hơi men, chú rể Triệu Tòn Dạng tâm sự, để tổ chức đám cưới này chú rể cùng thanh niên bản đã thức suốt một đêm để xẻ thịt một con trâu đực và năm con lợn béo đãi dân làng. Dạng cho biết: "Nhà mình phải thịt trâu, lợn vào ngày hôm trước. Ngày hôm sau chỉ cần đem thịt ra nấu đãi khách, không phải làm nữa.

Tôi hỏi sao đã thịt trâu rồi lại còn phải thịt nhiều lợn, Dạng cười bảo, đó là do phong tục ở đây. Khi ăn cỗ, mâm nào ăn hết món này thì gia chủ phải đem ra món khác. Làm sao để khách ăn uống no nê thì thôi. Nếu không làm được điều đó, dân làng sẽ chê cười nhà mình. "Đám cưới của em thế này là đã được "rút gọn" rất nhiều rồi đấy", Dạng chia sẻ.

Để có đủ lợn, trâu thịt trong ngày cưới gia đình đã phải chuẩn bị từ trước đó. Ông Triệu Văn Sinh cho biết: Hễ nhà nào có con cái đến tuổi lấy vợ gả chồng thì đều phải dự trữ trâu, lợn từ trước. Lúc cưới, nếu còn thiếu trâu, thiếu lợn thì hàng xóm sẽ giúp đỡ. Nếu vẫn thiếu nữa thì mới phải đi đến các bản khác để mua.

Theo ông Sinh, mỗi đám cưới được tổ chức sẽ có ba thầy cúng cùng hành lễ. Gia chủ phải để nguyên một con lợn béo cho một thầy cúng tổ tiên, một đùi cho thầy thứ hai cúng thổ công, một đùi cho thầy thứ ba cúng ma. Đó là nghi lễ bắt buộc phải có để tác thành cho cô dâu và chú rể. Lúc vãn hội, thầy cúng về thì gia chủ phải biếu phần cho thầy cúng mỗi người một đùi lợn làm quà. Khi anh em họ hàng nhà gái đưa dâu về, nhà trai cũng phải biếu mỗi nhà một đến hai cân thịt lợn làm quà.

Phương Phương