Diêm Hoài Lễ - một nhân cách đẹp trong làng nghệ thuật truyền thống
Diêm Hoài Lễ sinh năm 1936 tại tỉnh Phong Nam tỉnh Hà Bắc trong một gia đình không theo thiên hướng nghệ thuật.
Năm 1958, ông thi vào khoa nhạc kịch nghệ thuật dân tộc Bắc Kinh, từ đó đi theo con đường nghệ thuật.
Sau khi tốt nghiệp đại học Văn hóa Hà Bắc, ngay cả chính ông cũng không ngờ một ngày mình lại ghi tên vào danh sác những nghệ sĩ điện ảnh gạo cội cấp 1 quốc gia.
Vừa là giảng viên vừa là diễn viên, nhờ những cống hiến to lớn cho nền nghệ thuật nước nhà, Diêm Hoài Lễ được nhà nước Trung Quốc phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
NSND Trung Quốc Diêm Hoài Lễ
Trong sự nghiệp của mình, Diêm Hoài Lễ đã nổi danh trong các tác phẩm như: Tuổi trẻ một thời, Trí tuệ Uy Hổ Sơn, Hồng Nham, Người nhà ngư, Tây Du Ký, Tam quốc diễn nghĩa, Ỷ thiên đồ long ký, Đông chu liệt quốc, Kỳ Hiểu Lam,…
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình
Sa Ngộ Tĩnh Diêm Hoài Lễ
Năm 1980, sau khi đạo diễn Dương Khiết tìm được Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới. Để hoàn thành tác phẩm Tây Du Ký kinh điển, bà liền lên kế hoạch công phu để tìm sự đệ cuối cùng Sa Tăng.
Nhưng điều khiến nữ đạo diễn họ Dương nhớ nhất đó chính là việc Diêm Hoài Lễ gia nhập đoàn phim thì lại rất tình cờ, có thể xem là một mối duyên "từ trên trời rơi xuống".
Trong truyện, Sa Tăng vốn là Quyển Liêm đại tướng trên thiên đình, chỉ vì nhỡ tay làm vỡ chiếc cốc lưu ly mà bị Ngọc Hoàng đày xuống làm yêu quái ở Lưu Sa Hà. Tại nơi hạ giới, Sa Tăng chuyên làm hại dân lành và đòi ăn thịt trẻ con.
Sau đó, giác ngộ Đạo, Sa Tăng được Đường Tăng cảm hóa và y nguyện theo Đường Tăng làm đồ đệ phò trợ Tam Tạng sang Tây Trúc thỉnh kinh và thay luôn Bát Giới trong việc gồng gánh hành lý của sư phụ.
Tuy đây là việc bình thường nhưng cũng thể hiện Sa Tăng là một con người ôn tồn và hòa nhã.
Nhìn đại thể, con người Sa Tăng rất trung hậu, thành thật và toát lên nhân cách một người chính trực.
Đối với vai diễn này, việc tìm diễn viên cũng không có nhiều yêu cầu quá cao như với Tôn Ngộ Không hay Bát Giới, có thân hình cao to tráng kiện, ngoại hình không quá phổ biến và cũng không đến mức quái quái mà nên có sự độc đáo.
Dương Khiết cũng đã gặp gỡ qua vài người nhưng đều không hợp nhãn.
Sa Tăng vốn là Quyển Liêm đại tướng trên thiên đình, chỉ vì nhỡ tay làm vỡ chiếc cốc lưu ly mà bị Ngọc Hoàng đày xuống làm yêu quái ở Lưu Sa Hà nơi hạ giới, chuyên làm hại dân lành và đòi ăn thịt trẻ con.
Tạo hình của Diêm Hoài Lễ khi còn là yêu quái ở Lưu Sa Hà.
Sau đó Sa Tăng được Đường Tăng nhận đồ đệ phò trợ sang Tây Trúc thỉnh kinh và thay luôn Bát Giới trong việc gồng gánh hành lý của sư phụ.
Tuy đây là việc bình thường nhưng cũng thể hiện Sa Tăng là một con người ôn tồn và hòa nhã, một trợ thủ đắc lực của Tôn Ngộ Không. Nhìn đại thể, con người Sa Tăng trung hậu, thành thật và toát lên nhân cách một người chính trực.
Đối với vai diễn này, việc tìm diễn viên cũng không có nhiều yêu cầu quá cao như với Tôn Ngộ Không hay Bát Giới, có thân hình cao to tráng kiện, ngoại hình không quá phổ biến và cũng không đến mức quái quái mà nên có sự độc đáo. Dương Khiết cũng đã gặp gỡ qua vài người nhưng đều không hài lòng.
Từng có một sinh viên đến từ trường võ, ngoại hình thực sự đẹp và hợp nhãn, khi hóa trang như thấy một Sa hòa thượng hiển hiện trước mặt, thế nhưng người này lại không biết diễn, đi đứng cũng không được đẹp, giọng nói không hay, cũng là một trường hợp đáng tiếc.
Sau đó, Dương Khiết được nghệ sĩ Đổng Hành Khiết từ Bắc Kinh giới thiệu cho Diêm Hoài Lễ.
Khi gặp mặt đạo diễn Dương, bà nhớ lại thì ra Diêm Hoài Lễ từng thử vai nhân vật quốc vương trong tập Trừ yêu ở nước Ô Kê và bị loại do không phù hợp.
Thế nhưng khi hóa trang thành nhân vật Sa Tăng thì thực sự là quá giống. Vậy là 3 đồ đệ của Đường Tăng đã hình thành!
Trong bốn thầy trò Đường Tăng, Diêm Hoài Lễ là diễn viên lớn tuổi nhất. Khi đóng vai Sa Tăng, ông đã ở tuổi 50 nhưng vẫn chấp nhận chịu khó, chịu khổ để "lăn xả" cùng đoàn phim.
Đặc biệt hơn, trong Tây Du Ký, Diêm Hoài Lễ còn đảm nhận thêm 9 vai khác như Ngưu Ma Vương, Tây Hải Long Vương, Thái Thượng Lão Quân, Thiên Lý Nhãn, hòa thượng, Giám Thừa - giám quan trông coi ngựa trên thiên đình, ông lão và Quyển Liêm đại tướng.
Các vai diễn của Diêm Hoài Lễ trong Tây Du Ký
Nhờ sự nỗ lực này, nhân vật Sa Tăng cần cù, chất phác và điềm đạm của Diêm Hoài Lễ đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả. Ông được ca ngợi là Sa Tăng kinh điển nhất của màn ảnh Hoa ngữ.
Sau này, dù có nhiều diễn viên khác cũng hóa thân thành vị đồ đệ hiền lành của Đường Tăng, nhưng không có ai vượt qua được cái bóng quá lớn của Diêm Hoài Lễ.
Dù đóng nhiều nhân vật như vậy nhưng Diêm Hoài Lễ lại không nhận bất kỳ một đồng thù lao nào trong suốt 6 năm trời.
Ông tình nguyện đóng góp công sức của mình cho đoàn phim mà không cần được hồi đáp. Nghĩa cử cao đẹp của nam diễn viên khiến nhiều người cảm phục, xúc động.
Đáng tiếc là Diêm Hoài Lễ vì tuổi cao sức yếu nên đã không thể cùng đoàn phim "Tây Du Ký" làm phần 2 vào năm 2000. Về sau vai diễn này được giao cho Lưu Đại Cương.
Cơn đau cuối đời, chết không nhắm mắt
Hình ảnh bốn thầy trò Đường Tăng trong một lần hội ngộ.
Tin buồn đối với các thành viên đoàn phim Tây Du Ký cũng như người hâm mộ khi Diêm Hoài Lễ trút hơi thở cuối cùng vào ngày 12/4/2009, hưởng thọ 73 tuổi, để lại niềm tiếc thương vô hạn.
Những năm tháng cuối đời, Diêm Hoài Lễ bị căn bệnh viêm phổi hành hạ. Khi Diêm Hoài Lễ trút hơi thở cuối cùng, trong phòng bệnh chỉ có bốn người là vợ, con trai, Lục Tiểu Linh Đồng và Trì Trọng Thụy.
Chia sẻ về giây phút gặp Diêm Hoài Lễ lần cuối, Lục Tiểu Linh Đồng bùi ngùi: "Tôi nhận được điện thoại của vợ Hoài Lễ gọi đến cho biết tình trạng của anh ấy nguy kịch lắm rồi. Tôi vội vàng đến bệnh viện, Hoài Lễ nằm ở phòng bệnh số 14, tầng 12. Lúc đến nơi, chờ thang máy lâu quá nên tôi chạy cầu thang bộ lên vì sợ không kịp nhìn thấy Sa sư đệ lần cuối. Khi chạy lên đến nơi, anh ấy đang được các bác sĩ cấp cứu và thở oxy, dường như không còn tỉnh táo nữa. Vợ Hoài Lễ nói với chồng "Anh ơi, đại sư huynh đến thăm anh này".
"Tuy không nói được nhưng tôi thấy những giọt nước mắt chảy ra từ khóe mắt của Hoài Lễ”, Lục Tiểu Linh Đồng ngậm ngùi.
Trong số bốn huynh đệ, Diêm Hoài Lễ và Mã Đức Hoa là thân thiết nhất, Lục Tiểu Linh Đồng cho biết có lẽ vì không gặp được Mã Đức Hoa, Diêm Hoài Lễ ra đi mà không thể nhắm mắt. Khi Mã Đức Hoa đến bệnh viện, biết mình tới muộn, anh đã bật khóc thảm thiết.
Mã Đức Hoa cho biết: “Linh Đồng gọi cho tôi lúc sáng sớm nay. Nhà tôi thì xa và lại còn bị tắc đường, khi tôi đến nơi thì anh đã ra đi được 5 phút rồi. Về sau tôi mới được biết khoảng 2h sáng nay, anh muốn gặp chúng tôi nhất. Nhưng vợ Hoài Lễ lại chờ đến tận sáng mới gọi cho Linh Đồng. Lúc tôi đến nơi, sờ vào người anh thấy vẫn còn ấm, tôi ôm anh mà khóc "Nhị sư huynh đến thăm anh này".
Lúc nói đến đây, Mã Đức Hoa khóc không thành tiếng: “Anh em bao nhiêu năm nay, vậy mà không được gặp anh lần cuối, chúng tôi đều trách vợ Hoài Lễ sao không gọi sớm cho chúng tôi?”
"Trư Bát Giới" cho hay những ngày gần đất xa trời, "Sa Tăng" bị bệnh tật giày vò, sống không bằng chết.
"Bệnh viêm phổi khủng khiếp lắm. Anh ấy không thể ngửi thấy gì, ăn vào cũng chẳng cảm nhận được mùi vị, mắt bị lòa, tai cũng không nghe thấy rõ. Khi ra đi, anh ấy cũng đau đớn vô cùng", Mã Đức Hoa xót xa chia sẻ về cuộc sống cuối đời của Diêm Hoài Lễ.
Nam diễn viên cũng tiết lộ nguyên nhân khiến Diêm Hoài Lễ mắc bệnh do trúng độc hương muỗi: "Có một lần, đoàn phim Tây Du Ký đến quay tại một ngôi làng nhỏ. Khi đó vì trong phòng nhiều muỗi quá nên người trong đoàn đã đốt hương muỗi và nhắc nhở mọi người ra ngoài, nhưng Diêm Hoài Lễ bảo không sao đâu và ở lại.
Sau khi quay phim xong trở về Bắc Kinh, Diêm Hoài Lễ bất ngờ bị ngất trong một chuyến du lịch.
Khi đưa tới bệnh viện cấp cứu, phổi của anh ấy đã sưng to. Từ đó, căn bệnh của anh ấy ngày càng nghiêm trọng cho đến khi qua đời".
"3 thầy trò" đã tiễn Hoài Lễ tới nhà tang lễ của bệnh viện, cùng đặt vòng hoa và trái cây lên bàn để tưởng niệm Sa Tăng – một nhân cách lớn mà nhiều người mến mộ.
Minh Anh
