Maroc (Morocco), với nguồn tài nguyên năng lượng mặt trời và gió dồi dào, đang khởi động một dự án đầy tham vọng mang tên Sila Atlantik, nhằm cung cấp điện sạch cho Đức thông qua hệ thống cáp ngầm dài 4.800 km chạy dưới đáy biển Đại Tây Dương.
Dự án này, do Xlinks Germany GmbH dẫn dắt, được hỗ trợ bởi các công ty năng lượng lớn của Đức như E.ON và Uniper, hứa hẹn sẽ cung cấp 26 terawatt-giờ (TWh) điện sạch mỗi năm, đáp ứng khoảng 5% nhu cầu điện năng hiện tại của Đức.
Điều này diễn ra sau khi kế hoạch tương tự về xuất khẩu năng lượng tái tạo xuyên lục địa từ Maroc sang Anh bị ngừng thảo luận, với thông báo chính thức được chính phủ Anh đưa ra vào cuối tháng 6.
Lần này, dự án Sila Atlantik – nếu được thực hiện – không chỉ đánh dấu bước tiến trong việc tận dụng năng lượng tái tạo từ sa mạc Sahara mà còn cho thấy nỗ lực vượt qua những thách thức về tài chính, địa chính trị và công nghệ để xây dựng một cầu nối năng lượng liên lục địa.
Với chi phí ước tính từ 30-40 tỷ Euro, Sila Atlantik dự kiến bắt đầu truyền tải điện vào năm 2034 và đạt công suất tối đa vào cuối những năm 2030. Dự án sẽ sử dụng 2 tuyến cáp ngầm cao áp dòng một chiều (HVDC) song song với tổng công suất 3,6 gigawatt (GW), có khả năng mở rộng lên đến 15 GW trong tương lai.
Tuyến cáp ngầm dài 4.800 km sẽ đi qua vùng biển của Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Pháp, Bỉ và Hà Lan trước khi kết nối với lưới điện Đức tại nhiều điểm.
Dự án tận dụng các nguồn năng lượng mặt trời và gió từ Maroc, đặc biệt từ Tổ hợp năng lượng mặt trời Noor Ouarzazate – nhà máy điện mặt trời tập trung lớn nhất thế giới với công suất 510 MW và bao gồm 72 MW khác từ một trang trại năng lượng mặt trời thông thường trong khuôn viên rộng 12 dặm vuông (32 km2).
Một phần của dự án điện mặt trời tập trung NOOR III (CSP) tại Ouarzazate, Maroc, năm 2018. Ảnh: Xinhua
Đối với người tiêu dùng Đức, dự án mang lại 5 lợi ích cụ thể: Giảm giá điện thông qua việc tăng nguồn cung; Giảm lượng khí thải carbon; Giảm chi phí cơ sở hạ tầng mạng lưới nhờ mô hình phát điện tái tạo đáng tin cậy của Maroc; Tăng cường cung cấp điện cho miền Nam nước Đức đang thiếu hụt năng lượng; và mở rộng công suất cho các ngành công nghiệp thâm dụng năng lượng, đặc biệt là các trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo (AI), vốn đang đe dọa gây áp lực lên nguồn tài nguyên lưới điện của Đức.
Dù đầy triển vọng, dự án đối mặt với nhiều thách thức lớn. Chi phí đầu tư khổng lồ đòi hỏi sự bảo lãnh từ chính phủ, tiềm ẩn rủi ro cho người nộp thuế. Sự phụ thuộc vào Maroc có thể gây ra những rủi ro về chính trị và ngoại giao. Việc xin phép qua vùng biển của 5 quốc gia là một quá trình phức tạp.
Bên cạnh đó, cáp HVDC hiệu suất cao hiện đang khan hiếm trên toàn cầu, buộc Sila Atlantik phải cân nhắc xây dựng cơ sở sản xuất tại Maroc.
Dự án Sila Atlantik gợi nhớ đến sáng kiến Desertec thất bại vào đầu những năm 2000, vốn có mục tiêu tương tự nhưng không thể vượt qua các rào cản tài chính và chính trị.
Tuy nhiên, Sila Atlantik có những lợi thế quan trọng khi giá thành sản xuất năng lượng tái tạo đã giảm đáng kể so với 2 thập kỷ trước, và cáp HVDC hiện đại giúp giảm tổn thất truyền tải và tránh được sự phản đối từ cộng đồng thường thấy trong các dự án đường dây trên đất liền.
Với Sila Atlantik, Maroc có cơ hội trở thành trung tâm của quá trình chuyển đổi năng lượng ở châu Âu, tận dụng nguồn tài nguyên tái tạo khổng lồ từ sa mạc Sahara để cung cấp năng lượng cho các cường quốc công nghiệp như Đức.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa "cầu nối năng lượng" này, cần có sự phối hợp chặt chẽ về chính trị, ngoại giao và công nghệ trong thập kỷ tới.
Nếu thành công, dự án không chỉ giúp Đức đạt được các mục tiêu năng lượng sạch mà còn định vị Maroc như một nhân tố quan trọng trên bản đồ năng lượng toàn cầu.
Minh Đức (Theo Morocco World News, Clean Technica)
