Ngày càng có nhiều câu chuyện đồn thồi mang tính huyền bí, li kỳ được những người dân truyền tai nhau xung quanh việc xuất hiện những hiện tượng lạ như lợn giống hình người, lợn đẻ ra voi, đường bê tông co giãn tạo sự cong vênh theo chu kỳ…
TS. Trịnh Hòa Bình
Để lý giải hiện tượng này, PV Người đưa tin đã tìm đến TS. Tâm lý - xã hội học Trịnh Hòa Bình nhờ cắt nghĩa. Ông Bình cho rằng, chuyện này lý giải cũng hơi phức tạp. Bởi lẽ, trong đời sống cộng đồng của một quốc gia nông nghiệp như nước ta, từ thời xa xưa vẫn hay có chuyện sấm ký, thần phả, đức đoán hay những chuyện thần bí… Có cái do đồn thổi, có cái là ngẫu nhiên, có cái lại như khí thiêng trời đất, sông núi hun đúc thành. Điều này phản ánh ý chí, nguyện vọng của người dân. Đặc biệt những chuyện như thế này thường "nảy nở" nhiều hơn khi đất nước ở trong thời kỳ phát triển thì những chuyện sấm ký, thần phả, lời tiên đoán có môi trường để nảy sinh.
Ngược lại thời kỳ sắp thống nhất đất nước cũng đã từng có những chuyện như Hùng Vương đứt đôi, mưa đá, băng phá… Những chuyện như thế nó gắn liền với đời sống dư luận xã hội. Trong chuyện này thì hiếu kỳ cũng có, hay người ta lôi kéo, sắp xếp, đặt gạch nối sự kiện có thật với những điều do người ta mong manh ước đoán. Trước đây, có chuyện mối đùn lên hình hài đức Phật tổ, hay chuyện truyền bá tư tưởng lệch lạc với tượng Đức bà nhỏ huyết lệ, rồi chuyện lợn có hình hài giống con người có thể nhìn nhận được nhiều chuyện. Việc đó có thật nhưng, hoặc bị cố tình dàn dựng được người dân thổi lên tạo ra tâm lý đám đông. Ở đây, có mong muốn của con người với thế giới vật chất hiện hữu đang tồn tại này.
TS. Trịnh Hòa Bình phân tích người đến chiêm bái những hiện tượng kỳ lạ có thể theo đạo, hoặc không nhưng nó phảng phất một niềm tin tôn giáo. Họ muốn kiếm tìm những sự kỳ vĩ như vậy để cắt nghĩa. Và người ta không muốn nói về những chuyện đời phức tạp nên họ đã kiếm tìm vào sự huyền bí. Người dân đến và tin sự huyền bí là đã chối bỏ thực tại. Họ đặt niềm tin ở những chỗ khác siêu thoát hơn, thanh thản hơn, thậm chí nó cũng cao thượng hơn.
Hơn nữa, tâm trạng này diễn ra ở nhiều người nên rất dễ cộng hưởng. Thậm chí nó không đến mức cao siêu như thế nhưng mỗi lần qua cách truyền đạt của những người khác nhau, khu vực nào đó khác lại được "thêm dấm, thêm ớt" cho dù không có dụng ý xấu nhưng cũng làm tăng thêm sự hiếu kỳ. Ở đây nó phản ánh niềm tin của con người muốn phủ định một thực tại họ thấy buồn. Niềm tin ấy xuất phát trên cơ sở thiện chí. Và lúc đấy, họ quên đi những chi tiết không có thật, không thuyết phục của hình tượng ấy. Kể cả những gì đó được coi là vô lý đã được cắt bỏ hết để còn lại những gì hợp lý nhất phù hợp với mong mỏi, ước nguyện của con người.
Những chuyện lạ đời được đồn thổi đánh vào sự hiếu kỳ, tò mò để thuyết phục người khác. Như vậy kéo được số đông người gia nhập vào đội chiêm bái. Chuyện này cũng giống như khu vườn lạ chữa bệnh ở Long An. Khi cần các nhà khoa học đến cắt nghĩa có gặp khó khăn nhất định nhưng không phải không cắt nghĩa được.
Minh Khánh
