'Thích' thần thánh hóa khi gặp 'cây lạ, con lạ'

Nhưng cũng vin vào lẽ đó, nhiều hiện tượng mê tín dị đoan có cớ bùng phát. Gần đây, dư luận đặc biệt quan tâm đến những hiện tượng nhuốm màu sắc kỳ bí như "cây bốc khói" ở Tuyên Quang, "rắn thần" ở Bắc Giang... Có lẽ chưa khi nào người ta lại thấy thần thánh "hiển linh" dễ dàng và đơn giản như vậy!?

Côn trùng bỗng dưng hóa thần thánh(!?)

Những ngày này, về xã Tân Dĩnh, huyện Lạng Giang (Bắc Giang), chúng tôi vẫn thấy dòng người đông nghìn nghịt kéo về xin lộc "rắn thần". Theo những người dân địa phương, vào buổi sáng mùng 1 Tết Quý Tỵ, một người phụ nữ ở ngôi nhà đối diện mô đất nơi "rắn thần" xuất hiện ở phía sau chùa Tân Sơn phát hiện một con vật lạ nằm trên đó.

Chị lại gần xem thì phát hiện đó là một con rắn màu vàng. Câu chuyện đến tai hàng xóm, ai ai cũng nói rằng đó là vong của người cha chết trẻ trước tết hiện về. Gia đình chị lo lắng nên đã đi xem bói. Các thầy bói phán rằng con rắn không liên quan gì đến người đã khuất. Hơn nữa, sau lần ấy, gia đình chị vẫn sống yên ổn như không có chuyện gì xảy ra. Tưởng rằng, chuyện con rắn sẽ dừng ở đó nhưng những ngày sau, nó lại liên tiếp xuất hiện ở đúng mô đất đó. Người dân trong làng tin đó là "rắn thần" nên ngày kéo đến một đông, thậm chí còn mang theo rất nhiều lễ vật đến thờ cúng.

Người dân tập trung quanh khu "rắn thần" xuất hiện để khấn vái, cầu xin tài lộc.

Cũng theo những tín đồ của "rắn thần", hầu như ngày nào, cứ đến khoảng 11h là "rắn thần" sẽ bò ra. Mỗi hôm "cô" sẽ diện một bộ cánh khác nhau, màu vàng, màu nâu và màu trắng. "Cô" rất hiền từ và không hề cắn ai, chỉ nằm yên một chỗ, người dân có chạm vào người "cô" cũng không có phản ứng gì.

Vào thời điểm PV có mặt tại xã Tân Dĩnh, nhiều người dân đã có mặt ở đó từ rất sớm để chờ đợi thời khắc "rắn thần" hiển linh. Lợi dụng cơ hội, nhiều cô đồng ở khắp nơi cũng hội tụ về đây. Với dáng vẻ tả tơi, ăn mặc đồng bóng, các cô đồng tuyên truyền nhiều lý lẽ của thần thánh. Có người còn cầu rằng: "Cô ơi, cô ra đi để con được chiêm ngưỡng dung nhan xinh đẹp của cô"... Điều kỳ lạ là những người đến xem ai ai cũng một lòng thành kính và xin "rắn thần" tiền tài, phúc lộc. Nhiều người dân nơi còn sùng kính tới mức, ngày nào cũng bỏ công, bỏ việc ra chờ "rắn thần" hiển linh. Họ cho biết, một ngày không ra đó là thấy trong người khó chịu, ăn không ngon, ngủ không yên.

Chúng tôi chờ đợi hồi lâu những mong chiêm ngưỡng được dung nhan của "rắn thần" nhưng chờ mãi chờ mãi cũng chẳng thấy "cô" xuất hiện. Thấy vẻ nản chí của chúng tôi, cụ già đứng cạnh an ủi: "Hôm nay chắc vận khí không tốt hoặc có người không thành tâm nên cô không ra. Chắc chắn chiều nay cô sẽ hiện. Cháu chịu khó chờ đến chiều thì sẽ được chiêm ngưỡng cô thôi".

 Để tìm hiểu rõ hơn về thực hư câu chuyện, chúng tôi đã tìm đến nhà bà Đặng Thị Thuận, Trưởng thôn Tân Sơn 2. Bà Thuận cho biết, từ khi có hiện tượng trên, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo xã, chúng tôi đã vận động nhân dân không nên tụ tập gây mất an ninh trật tự. Đảng uỷ, UBND xã chỉ đạo các chi bộ, tổ chức đoàn thể, ban quản lý các thôn tuyên truyền, vận động hội viên, đoàn viên, người thân không theo đối tượng mê tín; đồng thời kiên quyết không cho dựng đền thờ rắn. "Từ ngày con rắn lạ xuất hiện, tôi thấy cuộc sống của người dân vẫn yên bình. Chẳng ai gặp họa cũng chẳng ai tự dưng được thêm lộc lá. Chuyện thánh thần quở trách hay tán lộc cho ai chỉ là do người dân thêu dệt lên mà thôi", bà Thuận nhấn mạnh.

Cách Bắc Giang không xa, mảnh đất Tân Yên (Hàm Yên, Tuyên Quang) cũng đang rung động trước thông tin hai cây sui có thánh thần hiển linh, rồng phun khói... Hai cây sui cổ thụ trên mọc cạnh nhau và có chiều cao khoảng 70m. Dưới hai gốc cây có một ngôi miếu người dân địa phương xây dựng vào khoảng năm 1997. Hiện tượng hai cây sui cổ thụ "bốc khói" bắt đầu xuất hiện từ ngày 8/3/2013. Hàng ngày, hiện tượng này xảy ra từ 18h và kéo dài đến khoảng 18h30’.

Tin tưởng vào sự hiển linh của thần thánh, những người dân sinh sống tại khu vực này khẳng định chắc chắn đó là "cây thần" nhả khói. Cũng kể từ lúc hai cây sui tại thị trấn Tân Yên "nhả khói, phun rồng" đã có nhiều câu chuyện thần bí được thêu dệt. Thậm chí, họ còn truyền tai nhau câu chuyện về những chiếc xe ôtô mỗi lần đi ngang qua hai cây sui này đều bị chết máy trong khoảng thời gian cây "phun khói". Câu chuyện nhuốm màu sắc kỳ bí khiến nhiều bà con ở các địa phương lân cận và các tỉnh xa đã bỏ công ăn, việc làm kéo về đây để xem, khiến cho thị trấn Tân Yên vốn vắng lặng trở nên tấp nập, tuyến quốc lộ 2 lúc nào cũng rơi vào tình trạng kẹt cứng mỗi giờ cao điểm.

Có lẽ câu chuyện kỳ bí của người dân thị trấn Tân Yên sẽ không dừng lại nếu các cấp chính quyền nơi đây vào cuộc. Lãnh đạo thị trấn đã phối hợp với các cơ quan chức năng như phòng Tài nguyên và Môi trường; trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao; Đài TT - TH huyện, trạm Bảo vệ thực vật sử dụng các thiết bị quan sát như kính viễn vọng, ống nhòm, camera độ phân giải cao... quan sát,  làm rõ hiện tượng trên. Sau khi tìm hiểu, cơ quan chức năng huyện Hàm Yên kết luận, đây chỉ là hình ảnh của những con côn trùng. Việc chúng tập trung thành đàn trên những ngọn cây cao là tập quán và do thói quen kiếm ăn của côn trùng, chúng cũng tận dụng dòng khí nóng bốc lên từ các ngọn cây khi thời tiết trở lạnh.

Nhà văn, nhà báo Trần Thị Trường.

Tâm lý lây lan

Lý giải tâm lý của người dân trong những hiện tượng trên, GS. TS Phạm Đức Dương, nguyên Viện trưởng viện Đông Nam Á, Chủ tịch hội Nghiên cứu Đông Nam Á tại Việt Nam cho rằng: "Hiện tượng thần thánh hóa ấy nằm trong tâm thức của người Việt. Người Việt làm nông nghiệp nên họ thường suy tôn những hiện tượng tự nhiên như sấm chớp, cây cối, con vật...  làm thần thánh. Hơn nữa, khi quan sát thấy những hiện tượng lạ không giải thích được thì họ sẽ quy cho đó là thần linh".

Phân tích tại sao thời gian gần đây, người dân dễ dàng thần thánh hóa các hiện tượng lạ, GS. Dương phân tích: Ngày trước, có giai đoạn chúng ta không chấp nhận đời sống tâm linh, không quan tâm đến thờ cúng, chùa chiền. Nhưng sau khi đổi mới, Nhà nước ta chấp nhận có đời sống tâm linh vì vậy sinh hoạt tâm linh được chấp nhận và dần dần đẩy mạnh lên. Tuy nhiên, chúng ta tôn trọng đời sống tín ngưỡng của người dân nhưng cũng cần định hướng cho họ không sa vào mê tín dị đoan. Phần lớn, khi các hiện tượng lạ xuất hiện, do hiểu sai, không được lý giải một cách khoa học và thuyết phục nên người dân thường thêu dệt tính huyền bí cho câu chuyện.

Cũng theo vị chuyên gia này, các cấp chính quyền cần có cách giải thích mềm mỏng và định hướng cho người dân. "Chúng ta không thể bắt buộc, áp đặt người dân không được thờ cúng ở đó. Chúng ta cần giải thích cho họ, khi họ không thấy tác dụng trực tiếp từ đó nữa thì họ sẽ dần dần từ bỏ. Trước nay chúng ta cứ quen tư duy phê phán nên những người tiếp nhận sẽ cảm thấy không thoải mái, phản cảm và từ đó dẫn đến những phản ứng bất hợp tác. Phải có những cách thức mềm mỏng để họ hiểu và từ bỏ dần", GS. Dương nhấn mạnh.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Phúc Giác Hải cho rằng, trên thực tế, có những hiện tượng huyền bí không thể giải thích được. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp, người ta mượn màu sắc huyền bí để quy chụp cho một hiện tượng nào đó và tự tôn sùng là thánh thần. Như thế là họ đang sa vào mê tín dị đoan, lợi dụng "thần linh" với mong muốn cầu gì sẽ được nấy. Thiết nghĩ, cần có sự lý giải khoa học để giải thích cho người dân. Do tâm lý lây lan nên người dân cứ a dua hùa theo người khác mà tin theo. Hơn nữa, những hành động đó cũng chẳng tổn hại gì cho họ nên họ cứ làm theo.

Dưới một góc độ khác, nhà văn - nhà báo Trần Thị Trường, Phó giám đốc khu vực phía Bắc, trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam lại có những bình luận hết sức thú vị. Trao đổi với PV, bà cho biết: Tôi trân trọng những khám phá của con người trước các hiện tượng thiên nhiên kỳ lạ, có nhiều điều ngay cả những nhà khoa học cũng chưa có câu trả lời thích đáng. Không ít nhà khoa học cho rằng các hiện tượng tự nhiên luôn khơi gợi những ý tưởng sáng tạo của con người và dù nó kỳ lạ bao nhiêu trước con mắt của chúng ta thì cũng không vì thế mà con người lại lệ thuộc vào đó, đến mức sợ sệt, hoặc có những hành động biểu lộ sự thành kính quá mức. Tôi đã được nghe một nhà y học nói rằng, thiên nhiên rất kỳ diệu, rất hiền hòa với con người. Ông cho một ví dụ: Ở đâu có rắn độc thì ở đó có cây thuốc chữa rắn cắn. Ở đâu rừng "thiêng nước độc" thì ở đó có cây ớt cho rễ, sắc uống hết sốt rét... Con người có thể khiêm cung biết ơn tạo hóa, có thể cúi đầu trước vẻ bao la hùng vĩ cảnh sắc tuyệt mỹ của tạo hóa, song việc thờ cây đa, cây gạo, cây bốc khói... là việc của những người không bình thường. Không nên để nỗi sợ ấy ám ảnh cuộc sống.     

Phạm Hạnh - Dương Thu