'Thủ phạm ẩn danh' khiến dự án cao tốc Nội Bài - Lào Cai... ì ạch

Tiền lớn, trách nhiệm nhỏ

Dự án đường bộ cao tốc Nội Bài - Lào Cai có chiều dài 245km, được khởi công từ năm 2009 và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2013, với tổng mức đầu tư ban đầu là 1,249 tỷ USD. Theo thiết kế, đoạn Hà Nội - Yên Bái có 4 làn xe cho phép đạt vận tốc tối thiểu 100km/giờ; đoạn Yên Bái - Lào Cai có 2 làn xe và đạt vận tốc tối thiểu 80km/giờ. Khi hoàn thành, tuyến đường sẽ rút ngắn hành trình từ Hà Nội lên Lào Cai xuống còn 3 giờ, tạo đà phát triển kinh tế khu vực Tây Bắc, đặc biệt là cho các tỉnh có tuyến đường đi qua.

Thế nhưng, dù đã nhiều lần bị nhắc nhở, dự án vẫn được thực hiện một cách ì ạch, nếu không muốn nói có những đoạn giậm chân tại chỗ. Nhiều nguyên nhân được vạch ra để lý giải, nhưng tựu trung lại, người ta vẫn đổ lỗi cho vướng mắc từ công tác giải phóng mặt bằng, vì gặp phải sự bất hợp tác từ phía người dân bị thu hồi đất. Điển hình cho lý do này phải kể đến các địa phương như Vĩnh Phúc, Hà Nội... Còn lại những nơi khác, chưa được mấy ai nhắc đến, dù nó cũng chậm chạp không kém. Điển hình là đoạn km 244+155+km262+353 (đoạn qua tỉnh Lào Cai) do Sở Giao thông vận tải (GTVT) Lào Cai làm chủ đầu tư với chiều dài hơn 18km.

Theo nguồn thông tin riêng của PV, năm 2009, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã quyết định chuyển chủ đầu tư dự án cao tốc Hà Nội - Lào Cai, đoạn đường này cho sở GTVT Lào Cai làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư hơn 4.200 tỷ đồng. Tuy nhiên, để dự án quan trọng này hoàn thành đúng kế hoạch (ngày 31/12/2013) xem ra rất khó khăn khi còn quá nhiều việc phải làm. Một trong những nguyên nhân khiến dự án này chậm trễ là do năng lực của chủ đầu tư khi bị cơ quan chức năng vạch lỗi.

Trong một kết luận thanh tra của Bộ GTVT cho thấy, hàng loạt những thiếu sót của chủ đầu tư trong dự án này khiến Bộ GTVT phải đưa ra kiến nghị xử lý trách nhiệm đối với Sở GTVT Lào Cai, ban QLDA cao tốc Nội Bài - Lào Cai, các đơn vị liên quan nghiêm túc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể và cá nhân theo phân cấp, để xảy ra những sai sót trong công tác quản lý và điều hành dự án, quản lý chất lượng, chậm tiến độ của dự án. Đồng thời, Bộ này cũng kiến nghị thu hồi nhiều tỷ đồng cho những thiếu sót của chủ đầu tư gây ra.

Dự án đường cao tốc Nội Bài  - Lào Cai còn một lý do khác khiến nó... ì ạch.

Phát biểu trong chuyến thị sát đoàn công tác đi kiểm tra tiến độ và chất lượng thi công tuyến đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã yêu cầu Bộ GTVT, tổng công ty Đầu tư Xây dựng Đường cao tốc Việt Nam cùng các địa phương tiếp tục tăng cường hơn nữa việc chỉ đạo quản lý nguồn vốn đầu tư, không để lãng phí, thất thoát và phải giải ngân kịp thời để đẩy nhanh tiến độ thi công công trình.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các nhà thầu xây lắp tranh thủ thời tiết thuận lợi huy động nhân lực, máy móc thiết bị để thi công, đồng thời tăng cường quản lý, giám sát để công trình đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật và mỹ thuật.

Công khai xếp loại năng lực chủ thể

Trao đổi với PV, một vị quan chức thuộc Bộ GTVT (xin được giấu danh tính - PV) cho biết, Bộ GTVT đã triển khai rà soát, đánh giá một cách tổng thể, toàn diện để xếp loại, công bố năng lực của tất cả các chủ thể trong quá trình đầu tư xây dựng các công trình giao thông, từ chủ đầu tư, ban QLDA, đến nhà thầu xây lắp và các tổ chức tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát dự án đường cao tốc này. Kể từ đầu năm 2013 đến nay, Bộ GTVT đã ban hành các văn bản quy định, các tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện của các chủ thể này, đồng thời yêu cầu các cơ quan chức năng rốt ráo thực hiện nghiêm túc, đúng thời gian quy định.

Khi được PV đặt câu hỏi về việc này, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư xây dựng nhận định, việc đánh giá xếp loại, công bố năng lực các chủ thể là cách làm mới, rất sáng tạo. Trong bối cảnh các nguồn vốn ít dần, dự án đầu tư không nhiều mà các chủ đầu tư, ban QLDA, nhà thầu xây lắp và tổ chức tư vấn lại quá nhiều thì đánh giá để xếp loại và có cơ sở bố trí dự án hợp lý là yêu cầu tất yếu, sẽ tạo nên sự thay đổi về chất, khiến tất cả các chủ thể phải gấp rút hoàn thiện mình để nâng cao tính chuyên nghiệp và dần loại bỏ cách làm theo kiểu đối phó, bình quân chủ nghĩa.

Người có nhiều năm gắn bó với ngành giao thông, TS. Tống Trần Tùng chia sẻ: “Sự “mù mờ” về năng lực cũng như phần nào dễ dãi trong lựa chọn nhà thầu của chủ đầu tư, đã tạo cơ hội cho những nhà thầu không đủ năng lực trúng thầu ở những dự án lớn. Chỉ trong quá trình thi công nhà thầu mới bộc lộ hết những yếu kém của mình. Khi đó, chủ đầu tư đã trót lựa chọn, thực hiện dự án nên cũng có đôi lúc tặc lưỡi bỏ qua và thậm chí là lấp liếm cho nhau”.

Thiết kế kỹ thuật “có vấn đề”?

Vì thế, theo TS.Tùng, việc thanh kiểm tra các dự án, nhất là những dự án trọng điểm rất cần được thực hiện thường xuyên. Khi đã thanh kiểm tra, có kết luận thì phải thực hiện nghiêm các kết luận, kiến nghị của đoàn thanh kiểm tra, tránh tình trạng “đánh trống bỏ dùi”, sinh bệnh nhờn. Thực tế cho thấy, có nhiều đoàn kiểm tra đi thực tế về báo cáo tốt, đẹp cả, nhưng sau đó báo chí đưa lên thì người có trách nhiệm mới ớ ra. Điều đó chứng tỏ người kiểm tra chưa làm hết trách nhiệm, hoặc có biết nhưng vì nể nang, vì này nọ mà xuê xoa bỏ qua cho nhau.

Quay trở lại với dự án cao tốc Nội Bài  - Lào Cai, để làm rõ những thông tin đưa ra, PVđã trao đổi với ông Đặng Văn Lương, phó giám đốc Sở GTVT Lào Cai, trưởng ban QLDA xây dựng đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai đoạn km244 - km262), ông Lương lý giải đủ nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ của dự án rằng: Nào là do nguồn vốn chưa thông, khảo sát, thiết kế kỹ thuật “có vấn đề”, cộng với việc thi công đường hầm gặp khó khăn do địa chất không như khảo sát ban đầu... Tuy nhiên, khi được hỏi về trách nhiệm và năng lực của chủ đầu tư thì ông Lương không bình luận, chỉ cho biết: “Hiện tại Thanh tra Bộ Xây dựng đã vào cuộc và khi đó mới rõ ràng được”.

Trong khi đó, theo một nguồn tin riêng của PV bản báo, Bộ Xây dựng đã xây dựng xong bản dự thảo kết luận Thanh tra về các dự án do Sở GTVT làm chủ đầu tư, trong đó nêu rõ những sai sót không hề nhỏ của chủ đầu tư trong việc thực hiện dự án cao tốc Hà Nội - Lào Cai.    

 Vương Trần