Miền Tây từ tháng 7 đến tháng 10 là lúc nước lũ tràn về mang theo phù sa và đầy ắp các loại tôm cá.
Người dân miền Tây, đặc biệt ở An Giang bắt những con cá to ngon mang ra chợ bán cho khách thành phố. Còn những con cá bé như cá lòng tong, cá bống trứng, cá sặc, cá bã trầu… sẽ gom thành mẻ rồi mang về chế biến món ăn và gọi mẻ cá này là hủn hỉn.
Hủn hỉn không phải là một loại cá có tên riêng mà bao gồm nhiều loại cá đồng nhỏ như cá bống, cá lòng tong, cá sặc nhỏ...
Hủn hỉn không phải tên riêng một loại cá nào mà là sự “hiện diện” cùng lúc của nhiều loại cá nhỏ, cá vụn. Thời cá mắm ở quê dồi dào, phong phú, cá hủn hỉn bị “hất hủi”, bán chẳng ai mua. Có lẽ vậy mà tên gọi nghe qua đã thấy quê mùa, xấu xí.
"Hồi đó cuộc sống khó khăn, cá nhỏ mang ra chợ bán không được nên người ta để ăn. Theo đó, sau khi đánh bắt về, người dân sẽ lọc ra những con cá to mang đi bán, những con cá nhỏ còn sót lại mang về nấu ăn. Dù là cá nhỏ nhưng nấu canh chua hay kho đều ngon vô cùng", chị Hòa (ở An Giang) nhớ lại những ngày nghèo khó.
Theo Dân Việt, từ cá “hủn hỉn” có thể chế biến thành nhiều món ngon nhưng ở miền Tây, cá “hủn hỉn” kho tiêu là món ăn phổ biến được nhiều người yêu thích.
Mớ cá “hủn hỉn” mua về đôi khi còn lẫn lộn trong đó vài con tép mồng, tép bạc tươi roi rói. Làm sạch cá, còn tép thì cắt đầu, đuôi, để nguyên cả vỏ. Nên chọn nồi, niêu đất để kho thì cá sẽ ngon hơn. Ướp cá "hủn hỉn" với một chút nước màu, nước mắm ngon, bột ngọt, mỡ, tiêu xay, vài khoanh ớt xắt và đầu hành lá đã xắt mịn.
Vặn lửa nhỏ để cá "hủn hỉn" thấm gia vị, vì cá nhỏ nên kho rất mau chín. Nên nấu cơm khô một chút mới ngon, đặc biệt là nấu cơm bằng nồi than để chắt lấy nước cơm ăn với cá “hủn hỉn” kho tiêu thì không có loại canh nào sánh bằng.
Ảnh: Dân Việt
Rưới một ít nước cơm vào mẻ cá "hủn hỉn" kho tiêu, chờ đến khi nước rút còn sền sệt thì tắt bếp. Tùy ý thích mà cho thêm vào nồi cá "hủn hỉn" một ít hành lá, tóp mỡ…
Cá “hủn hỉn” kho tiêu có thể ăn kèm với rau luộc hoặc rau sống đều ngon. Ăn với cơm nóng nghe vị cá mặn mòi, thơm béo, quyện với vị tiêu, ớt cay nồng nơi đầu lưỡi… quả là một bữa cơm tuy giản dị mà ngon.
Cá "hủn hỉn" xưa được cho là món ăn bình dân, thậm chí là món ăn nhà nghèo ở chốn quê, nhưng nay "lên đời" thành đặc sản hiếm, không phải ai cũng mua được. Thỉnh thoảng ở chợ quê có người mang cá hủn hỉn ra chợ bán với giá 100.000 đồng/kg.
Bà Lan (ở huyện An Phú, An Giang) chia sẻ với Tri thức & Cuộc sống: "Những năm gần đây, cá hủn hỉn được ưa chuộng nhưng mỗi ngày chỉ một vài người mang ra bán. Vừa mang ra khách đã tranh nhau mua hết. Con trai tôi ở thành phố cứ dặn mẹ lúc nào đi chợ thấy cá hủn hỉn thì mua gửi lên nhưng cũng thỉnh thoảng đi chợ thật sớm mới mua được, hoặc tôi dặn trước người ta".
Trong các nhà hàng quán ăn ở An Giang, món cá hủn hỉn kho tiêu cũng rất được lòng du khách. Bao nhiêu vị ngọt từ sông nước miền Tây, từ vị cay nồng của tiêu, ớt, lẫn vào vị thơm của hành, tỏi được nấu trên ơ đất mộc mạc thì nồi cá hủn hỉn không thua kém bất cứ món “sơn hào, hải vị” nào.
"Trước đây khi vừa đi ruộng về bụng đói cồn cào, bước vào cửa ngửi được mùi cá kho này đã nuốt nước miếng ừng ực. Nước cá hủn hỉn kho người ta đem chấm với chuối chát, khế và một số loại khác có sẵn ở ruộng vườn, chẳng mấy chốc "đánh bay" nồi cơm", bà Lan nhớ lại.
Minh Hoa (t/h)
