Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong một cuộc gặp với ông Trump vào tháng 9/2024. Ảnh: NYT.
Theo NYT, giới chức Ukraine để ngỏ khả năng ngừng bắn, nối lại đàm phán hòa bình nhằm chấm dứt xung đột với Nga. Vấn đề là Kiev sẽ nhận được sự đảm bảo như thế nào từ Mỹ và phương Tây.
Sự thay đổi từ Ukraine
“Các cuộc đàm phán trong tương lai cần dựa trên sự đảm bảo an ninh”, Roman Kostenko, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và Tình báo của Quốc hội Ukraine, nói với NYT. “Đối với Ukraine, không có gì quan trọng hơn”.
Một quan chức Ukraine giấu tên thì đề cập trực tiếp hơn. “Vấn đề lãnh thổ cũng rất quan trọng nhưng hiện là thứ yếu. Ưu tiên hàng đầu là sự đảm bảo an ninh”, quan chức này nói.
Nga hiện đang kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine và đang tiếp tục đạt được các bước tiến mới mỗi ngày. Theo ông Kostenko, Ukraine có thể nhượng bộ lãnh thổ nhưng không chính thức công nhận các khu vực do Nga kiểm soát.
Đó dường như là cách tiếp cận hiện tại của Ukraine trong bối cảnh ngày càng có dấu hiệu cho thấy Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump muốn xung đột Nga – Ukranie sớm kết thúc. Nhiều nhân sự trong nội các được ông Trump lựa chọn trong những ngày qua có lập trường không ủng hộ Mỹ duy trì hỗ trợ cho Ukraine.
Không rõ Mỹ và phương Tây có thể đảm bảo an ninh cho Ukraine như thế nào. Đối với Kiev, một cam kết đảm bảo an ninh từ phương Tây đồng nghĩa kết nạp nước này vào NATO.
Nhưng Nga đã nhiều lần khẳng định các thỏa thuận hòa bình chỉ có thể đạt được nếu Ukraine cam kết duy trì lập trường trung lập, không gia nhập NATO. Nga cũng yêu cầu Ukraine “chấp nhận các thực tế mới” về lãnh thổ.
Một vấn đề khác có thể cản trở một thỏa thuận ngừng bắn là việc Kiev vẫn đang kiểm soát lãnh thổ Nga ở vùng Kursk. Ukraine kiểm soát lãnh thổ Nga là cơ sở để tạo đòn bẩy trong đàm phán. Moscow muốn Kiev rút quân hoàn toàn khỏi vùng Kursk trước khi đàm phán có thể được nối lại.
Hiện tại, giới chức Mỹ và Ukraine nhận định, Nga đã tập hợp khoảng 50.000 quân với sự hỗ trợ từ đồng minh, sẵn sàng mở cuộc tấn công quy mô lớn ở vùng Kursk trong mùa đông năm nay.
Xe bọc thép Ukraine di chuyển ở vùng Kursk của Nga vào tháng 8/2024. Ảnh: NYT.
“Nếu Ukraine bị đẩy lùi hoàn toàn khỏi Kursk, Nga có thể đồng ý về một thỏa thuận ngừng bắn vào mùa xuân năm sau”, nghị sĩ Nga Konstantin Zatulin nói với NYT. “Mọi thứ cần phải dựa trên thực tế”.
Bên nào sẽ quyết định điều khoản đàm phán?
Nhưng có quan điểm theo đường lối cứng rắn ở Nga cho rằng, Ukraine cần phải nhượng bộ thêm lãnh thổ. “Sẽ rất khó để chúng tôi đi đến một thỏa thuận vì ngay cả lập trường mềm mỏng nhất của chúng tôi cũng liên quan đến việc Ukraine nhượng bộ thêm lãnh thổ”, tỷ phú Nga có mối quan hệ gần gũi với Điện Kremlin, Konstantin Malofeev nói với NYT.
Một quan chức Ukraine giấu tên nói Kiev muốn đảm bảo bất kỳ lệnh ngừng bắn nào cũng sẽ không gây tổn hại đến sự phục hồi kinh tế của đất nước sau chiến tranh. Ví dụ như các khu công nghiệp nằm gần tiền tuyến phải được đảm bảo an toàn để nối lại đầu tư từ nước ngoài. Chiều rộng của một khu phi quân sự - vùng đệm giữa Nga và Ukraine - cũng sẽ là một điểm cân nhắc quan trọng, giới chức Kiev cho biết.
Theo NYT, Ukraine đang để mất lãnh thổ mỗi ngày với tốc độ tương đương giai đoạn đầu của cuộc xung đột. Các chiến lược tấn công của Nga đang ngày càng tỏ ra hiệu quả trong khi Kiev gặp khó khăn do thiếu đạn dược và nhân lực.
Với tình thế đó, rất khó để Nga dễ dàng chấp nhận các đề xuất ngừng bắn. “Bất kỳ ai ở thế thắng đều có thể đặt ra các điều kiện có lợi cho họ”, Andriy Zagorodnyuk, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, cho biết.
Đăng Nguyễn - NYT
