Vào đêm ngày 9/9 đến rạng sáng ngày 10/9, hơn một chục máy bay không người lái (UAV/drone) được cho là của Nga đã xâm nhập không phận Ba Lan.
Sự kiện này đã làm dấy lên căng thẳng trong khu vực, khiến Ba Lan kích hoạt Điều 4 của Hiến chương NATO để triệu tập một cuộc họp với các đồng minh và thảo luận về tình hình.
"Toàn bộ bộ máy giờ đây sẽ phải xem xét kỹ lưỡng vụ việc", một quan chức NATO cho biết trên Politico.
Điều 4 của NATO là một cơ chế cho phép tham vấn khi một thành viên cảm thấy an ninh bị đe dọa. Đây là lần thứ hai Ba Lan sử dụng Điều 4 kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine vào tháng 2/2022.
Vụ việc cũng đánh dấu lần đầu tiên NATO thực hiện hành động bắn hạ mục tiêu thù địch trong không phận đồng minh kể từ khi liên minh xuyên Đại Tây Dương được thành lập vào năm 1949, các quan chức phương Tây cho biết trên New York Times.
Theo Tổng thư ký NATO Mark Rutte, các máy bay F-16 của Ba Lan, F-35 của Hà Lan, máy bay trinh sát của Italy và máy bay tiếp nhiên liệu trên không của NATO đã phát hiện 19 vật thể lạ trên bầu trời Ba Lan.
Ít nhất một UAV đã va chạm với một ngôi nhà gạch hai tầng ở làng Wyryki-Wola, miền Đông Ba Lan, mặc dù không có thương vong nào được báo cáo tại đó hoặc bất kỳ nơi nào khác ở quốc gia nằm sát vách Ukraine này.
Quang cảnh một ngôi nhà tại thành phố Wyryki bị hư hại do mảnh vỡ nghi là của UAV bị bắn hạ sau khi xâm phạm không phận Ba Lan, ngày 10/9/2025. Ảnh: CBC News
Sự xuất hiện của dàn UAV trên bầu trời Ba Lan trùng hợp với cuộc tấn công quy mô lớn của Nga vào Ukraine, với tới 415 chiếc drone được triển khai trong cuộc tấn công này, theo Không quân Ukraine.
"Chúng ta đang đối mặt với một hành động khiêu khích quy mô lớn", Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk phát biểu trước quốc hội nước này hôm 10/9. "Tình hình rất nghiêm trọng, và không ai nghi ngờ rằng chúng ta phải chuẩn bị cho nhiều kịch bản khác nhau".
Tuy nhiên, ông Tusk cũng khẳng định "không có lý do để cho rằng chúng ta đang đứng trước bờ vực chiến tranh".
Chi tiết về vụ UAV xâm nhập này vẫn còn mơ hồ. Ông Tusk cho rằng tất cả các UAV này đều xâm nhập vào Ba Lan từ Belarus.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho rằng đây là các UAV Shahed, loại thường được sử dụng để tập kích các thành phố của Ukraine, mà không giải thích thêm.
Một số hình ảnh trên mạng dường như cho thấy đây là UAV hình nộm không vũ trang, thường được sử dụng để đánh lừa hệ thống phòng không của Ukraine.
Trong số 9 máy bay không người lái được tìm thấy cho đến nay, tất cả đều là hình nộm không vũ trang, được gọi là UAV Gerbera (được làm bằng xốp và kém tinh vi hơn so với UAV Shahed-136), một phát ngôn viên của văn phòng công tố tại Lublin, miền Đông Ba Lan, nói với truyền thông hôm 10/9.
Văn phòng công tố khu vực này cũng cho biết không tìm thấy dấu vết chất nổ trên các mảnh vỡ UAV được tìm thấy tại các khu định cư Czesniki, Czosnowka, Krzywowierzba-Kolonia, Wielki Lan và Wohyn ở Lublin.
Hiện tại, vật thể gây hư hại một ngôi nhà ở khu định cư Wyryki vẫn chưa được xác định. Các thủ tục điều tra cũng đang được tiếp tục tại khu định cư Zablocie-Kolonia, nơi một UAV cũng được tìm thấy.
Theo Bộ Quốc phòng Ba Lan, các mảnh vỡ UAV xâm phạm không phận Ba Lan vừa qua đã được tìm thấy tại 12 địa điểm trên cả nước.
Vụ UAV xâm nhập không phận Ba Lan rạng sáng 10/9/2025 khiến Warsaw kích hoạt Điều 4 của NATO để triệu tập một cuộc họp với các đồng minh và thảo luận về tình hình. Ảnh: NY Times
Phản ứng trước vụ việc, theo hãng thông tấn TASS, Bộ Quốc phòng Nga hôm 10/9 cho biết, Nga đã tấn công các doanh nghiệp quân sự của Ukraine tại các vùng Ivano-Frankovsk, Khmelnitsky, Zhitomir, cũng như tại Vinnitsia và Lviv, không có kế hoạch tấn công mục tiêu ở Ba Lan.
Bộ này cũng lưu ý rằng tầm hoạt động của các UAV được sử dụng trong cuộc tấn công vào các mục tiêu quân sự ở Ukraine, mà theo Warsaw được cho là đã vượt qua biên giới Ba Lan, không vượt quá 700 km.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov từ chối bình luận chi tiết, chỉ nói rằng các cáo buộc từ EU và NATO về "hành động khiêu khích của Nga" là "chuyện thường ngày".
Bộ Ngoại giao Nga cũng khẳng định các thông tin từ Bộ Quốc phòng Nga đã "phản bác hoàn toàn" câu chuyện của Ba Lan về việc vi phạm không phận có chủ ý, đồng thời bày tỏ sẵn sàng tham vấn với Ba Lan để làm rõ tình hình.
Belarus, một đồng minh thân cận của Nga, cho rằng các UAV có thể đã "đi lạc" do tác động của các biện pháp tác chiến điện tử.
Các đồng minh NATO, bao gồm Canada, Pháp, Đức và Anh, đã lên án mạnh mẽ vụ việc. Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey cho biết dù còn nhiều thông tin trái chiều, và vẫn chưa có đánh giá chắc chắn nào về nguyên nhân đằng sau các cuộc tấn công bằng UAV, hay ý định thực sự của chúng, nhưng rõ ràng "chúng đều xâm phạm không phận chủ quyền của Ba Lan và NATO".
Ngoại trưởng Ba Lan Radosław Sikorski khẳng định không có nghi ngờ gì về việc xâm nhập này là cố ý, gọi đây là "cuộc tấn công chưa từng có" vào NATO và Liên minh châu Âu (EU).
EU kêu gọi tăng cường áp lực lên Moscow, bao gồm các biện pháp trừng phạt đối với các "hạm đội bóng tối" chuyên chở dầu của Nga và các quốc gia mua dầu Nga. Nhà ngoại giao hàng đầu EU Kaja Kallas nhấn mạnh việc cần thiết phải tăng chi phí cho Moscow, tăng cường hỗ trợ Ukraine và đầu tư vào quốc phòng châu Âu.
Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra phản ứng mơ hồ hơn, chỉ viết trên Truth Social: "Chuyện gì đang xảy ra với việc Nga vi phạm không phận Ba Lan bằng UAV? Bắt đầu rồi đây!".
Minh Đức (Theo TASS, NY Times, Foreign Policy)
