Chặng đường chèo lái của đại gia xứ Huế
Ngày 2/12, Sở Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM (HoSE) cho biết đã tiếp nhận hồ sơ đăng ký niêm yết 149 triệu cổ phiếu của CTCP Tôn Đông Á (UpCOM: GDA), tương ứng vốn điều lệ khoảng 1.491 tỷ đồng. Hiện cổ phiếu GDA đang giao dịch trên UPCoM và HSC là đơn vị tư vấn cho đợt niêm yết.
Tôn Đông Á được thành lập ngày 5/11/1998 bởi ông Nguyễn Thanh Trung (sinh năm 1959, quê tại Thừa Thiên Huế) với tên gọi Công ty TNHH Đông Á. Ở giai đoạn đầu, Tôn Đông Á cũng sử dụng công nghệ khá lạc hậu bởi việc mua máy móc thiết bị còn nhiều khó khăn và cần phải có nguồn vốn đầu tư mạnh.
Tôn Đông Á được thành lập ngày 5/11/1998 bởi ông Nguyễn Thanh Trung (sinh năm 1959).
Sản phẩm đầu tiên của ông Trung ra đời vào giai đoạn những năm 1998 - 1999. Sau đó, công ty dần dần gây dựng cơ ngơi từng bước một. Đến năm 2004, doanh nghiệp đổi tên thành Công ty TNHH Tôn Đông Á. Đặc biệt, năm 2009 được xem là một bước ngoặt lớn của Tôn Đông Á khi chuyển đổi từ hình thức công ty TNHH sang CTCP để phù hợp với tình hình mới.
Sau gần 30 năm, dưới sự chèo lái của ông Nguyễn Thanh Trung, Tôn Đông Á từ một cơ sở sản xuất nhỏ trở thành một trong 3 doanh nghiệp có thị phần tôn mạ lớn nhất Việt Nam cùng với Tập đoàn Hoa Sen và Thép Nam Kim. Sản phẩm chính của công ty là thép cán nguội, tôn kẽm, tôn lạnh, tôn màu, thép hộp mạ kẽm phục vụ cho ngành xây dựng công nghiệp và dân dụng, hạ tầng giao thông, thiết bị gia dụng.
Doanh nghiệp đang quản lý vận hành 2 nhà máy sản xuất tôn mạ ở Khu công nghiệp Sóng Thần 1 và Khu công nghiệp Đồng An 2 cùng tại tỉnh Bình Dương, với tổng công suất tối đa đạt 850.000 tấn/năm.
Hiên tại, đơn vị này cũng hướng đến mở rộng danh mục sản phẩm sang tôn thép chuyên biệt cho thiết bị gia dụng, nội thất và ô tô, đồng thời tập trung phát triển phân khúc cao cấp để tăng giá trị gia tăng.
Trong giai đoạn xa hơn, Tôn Đông Á còn chuẩn bị cho dự án nhà máy thép lá mạ Phú Mỹ với tổng vốn đầu tư dự kiến 7.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 1,2 triệu tấn/năm. Nhà máy dự kiến vận hành thử nghiệm giai đoạn 1 từ năm 2027.
Dự án đặt tại Lô Q1, Đường D3, Khu Công Nghiệp Chuyên Sâu Phú Mỹ 3, Phuờng Phước Hòa, Thành phố Phú Mỹ (tên cũ là Thị xã Phú Mỹ), Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Theo đó, gốn góp của nhà đầu tư là 2.100 tỷ đồng, chiếm tỉ lệ 30% tổng vốn đầu tư. Vốn huy động là 4.900 tỷ đồng, được vay từ các tổ chức tín dụng. Khi đi vào sản xuất ổn định, số lượng lao động việc tại nhà máy sẽ là 298 người, tăng dần qua các năm.
Tôn Đông Á là một trong 3 doanh nghiệp có thị phần tôn mạ lớn nhất Việt Nam.
Ngoài ra, doanh nghiệp này còn có kế hoạch lấn sân sang mảng bất động sản. Trong tài liệu họp ĐHĐCĐ thường niên hồi tháng 6, doanh nghiệp cũng tiết lộ dự định góp vốn trực tiếp, giao công ty con góp vốn đầu tư hoặc thành lập công ty mới để hoạt động trong ngành bất động sản.
Trước đó, năm 2023, Tôn Đông Á đã giao công ty con là Công ty TNHH MTV Tôn Đông Á Đà Nẵng tham gia góp vốn đầu tư dự án bất động sản tại miền Trung, thông qua việc mua lại 95% vốn điều lệ của Công ty TNHH Thương mại đầu tư và Xây dựng tổng hợp SBC Miền Trung - chủ đầu tư Dự án nhà ở Khu đô thị SBC miền Trung, diện tích hơn 5,5 ha.
Hiện tại, Chủ tịch HĐQT Nguyễn Thanh Trung vẫn là cổ đông lớn nhất tại công ty với tỉ lệ sở hữu là 32,6%, cùng vợ ông là bà Nguyễn Thị Ngọc Quỳnh (6,57%), tạo thành cặp vợ chồng nắm giữ hơn 39% vốn điều lệ; các cổ đông lớn khác còn có bà Lê Thị Phương Loan (12,88%) và JFE Shoji Việt Nam (7,44%).
Hành trình trở lại đường đua
Từ năm 2021, Tôn Đông Á đã có ý định IPO và niêm yết lên sàn HoSE, nhưng phải rút hồ sơ vào tháng 4/2023 khi ngành thép suy giảm và kết quả kinh doanh không đáp ứng điều kiện niêm yết.
Doanh nghiệp sau đó đưa cổ phiếu lên UPCoM vào tháng 9/2023 và đến năm 2025 mới chính thức thực hiện chủ trương chuyển sàn.
Cụ thể, năm 2022 Tôn Đông Á lỗ sau thuế 276 tỷ đồng, trái ngược với thực hiện năm 2021 lãi 1.210 tỷ đồng. Công ty cho biết trong năm 2022 giá nguyên vật liệu chính thép biến động giảm liên tục, tình hình biến động kinh tế thế giới đẩy giá nguyên liệu, nhiên liệu tăng cao, dẫn đến chi phí vận chuyển hàng hóa tăng đáng kể.
Tuy nhiên, sau giai đoạn thua lỗ năm 2022, hoạt động kinh doanh của công ty đã cải thiện rõ rệt: lãi sau thuế đạt 284 tỷ đồng năm 2023, tăng lên 342 tỷ đồng năm 2024 và đạt 235 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2025.
Điểm nhấn quan trọng trong quá trình phục hồi của Tôn Đông Á nằm ở chiến lược điều chỉnh thị trường tiêu thụ. Thay vì duy trì sự phụ thuộc vào xuất khẩu như giai đoạn trước, doanh nghiệp đã đẩy mạnh bán hàng trong nước từ đầu năm 2025.
Cụ thể, sản lượng tiêu thụ nội địa quý III/2025 của Tôn Đông Á tăng 60% so với cùng kỳ, đạt hơn 155.000 tấn và chiếm đến 82% tổng sản lượng bán hàng; trong khi xuất khẩu giảm tới 75% do ảnh hưởng của các biện pháp phòng vệ thương mại, dư cung Trung Quốc và nhu cầu suy yếu tại Mỹ – EU.
Quý III, doanh thu Tôn Đông Á đạt 3.680 tỷ đồng, thấp hơn 29% so với mức 5.162 tỷ đồng cùng kỳ. Tuy vậy, lợi nhuận sau thuế tăng tới 58%, lên 85 tỷ đồng so với 53,7 tỷ đồng của quý III/2024. Chi phí bán hàng trong kỳ giảm sâu, từ 280 tỷ đồng của cùng kỳ năm trước xuống còn gần 67 tỷ đồng là yếu tố chính kéo biên lợi nhuận đi lên.
Lũy kế 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu thuần đạt 11.914 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 235 tỷ đồng, giảm lần lượt 22% và 26,5% so với cùng kỳ 2024.
Năm nay, Tôn Đông Á đặt mục tiêu 18.000 tỷ đồng doanh thu và 300 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế. Sau 9 tháng, công ty đã hoàn thành 66% kế hoạch doanh thu và 78% chỉ tiêu lợi nhuận.
Tổng tài sản tính đến 30/9/2025 đạt 11.558 tỷ đồng. Lượng tiền mặt và tiền gửi ngân hàng được duy trì ở mức cao, 3.278 tỷ đồng, chiếm gần 30% tổng tài sản. Đây cũng là nguồn lực then chốt phục vụ dự án nhà máy thép lá mạ Phú Mỹ - dự án có tổng vốn đầu tư dự kiến 7.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 1,2 triệu tấn/năm, dự kiến vận hành thử nghiệm giai đoạn 1 từ năm 2027.
Về cơ cấu nguồn nợ, nợ phải trả của doanh nghiệp ở mức 7.651 tỷ đồng, trong đó nợ vay 6.183 tỷ đồng; tỉ lệ nợ vay/vốn chủ sở hữu xấp xỉ 1,6 lần. Hàng tồn kho tiếp tục là khoản mục lớn, đạt 3.801 tỷ đồng vào cuối quý III/2025.
Với nền tảng tài chính được củng cố, chiến lược dịch chuyển sang thị trường nội địa cùng kế hoạch đầu tư trọng điểm vào dự án 7.000 tỷ tại Phú Mỹ, doanh nghiệp được kỳ vọng bước vào giai đoạn tăng trưởng mới khi chuyển sàn.
