Cụ thể, về chỉ số đánh giá chất lượng không khí tại Hà Nội những ngày qua đo được ở ngưỡng cao, mức có hại cho sức khỏe, tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ diễn ra ngày 4/9, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết để đánh giá toàn diện chất lượng không khí tại một khu vực nhất định cần phải phân tích, đánh giá số liệu quan trắc của nhiều thông số liên tục trong ngày và trong năm.
Đối với thủ đô Hà Nội, kết quả quan trắc cho thấy vấn đề ô nhiễm không khí chủ yếu là bụi. Các thông số khác như SO2, NO2, CO, O3 về cơ bản vẫn nằm trong giới hạn cho phép (trừ một số vị trí cục bộ nằm gần đường giao thông thông số NO2 đã có dấu hiệu ô nhiễm). Do đó, khi đề cập đến chỉ số chất lượng không khí (AQI) cần nêu rõ thông số ô nhiễm là thông số nào.
Ảnh minh họa.
Theo Tổng Cục Môi trường, thông thường, các tháng mùa Hè là mùa mưa, chất lượng không khí tốt nhất trong năm. Tuy nhiên trong thời gian này vẫn có những thời điểm điều kiện khí tượng bất thường làm cho nồng độ bụi tăng cao. Trong ngày 26/8, nồng độ bụi PM 2.5 tăng cao đột biến, chỉ số chất lượng không khí ở mức kém tại các trạm quan trắc không khí tại Hà Nội.
Chỉ số AQI ngày 26/8 cao nhất là 145 ppm tại trạm Hàng Đậu, thấp nhất là 102 ppm tại trạm Tân Mai. Thời điểm nồng độ bụi PM 2.5 lên cao nhất là đêm và rạng sáng ngày 26/8, có thể do thời gian này tương đối lặng gió, làm hạn chế việc luân chuyển các chất ô nhiễm lên tầng cao.
Để lý giải chính xác điều kiện khí tượng nào gây ra hiện tượng nồng độ bụi tăng cao đột biến cần có các nghiên cứu chuyên sâu đặc biệt là ứng dụng các mô hình chất lượng không khí. Nhiều nghiên cứu tại Hà Nội đã chỉ ra hiện tượng nghịch nhiệt là một trong các nguyên nhân chính làm cho nồng độ các chất ô nhiễm (đặc biệt là bụi PM 2.5) tăng cao đột biến.
Nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, một số biện pháp đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường khuyến cáo áp dụng như tăng cường phương tiện giao thông công cộng, nghiên cứu giải pháp hạn chế phương tiện giao thông cá nhân đi vào nội thành; khuyến khích sản xuất, sử dụng các phương tiện giao thông thân thiện môi trường.
Giảm thiểu nguồn thải tĩnh (công nghiệp) trong khu vực đô thị: Di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp trong nội thành ra các khu công nghiệp ở ngoại thành; giảm thiểu nguồn thải từ hoạt động xây dựng; giảm thiểu nguồn thải từ mặt đường phố: tăng cường vệ sinh mặt đường, sử dụng xe hút bụi, tưới nước.
Tăng cường công tác thanh kiểm tra các đối tượng gây ô nhiễm không khí đặc biệt là các phương tiện giao thông: nghiên cứu giải pháp đăng kiểm đối với xe máy; nâng cao năng lực quan trắc, đầu tư đồng bộ hệ thống trang thiết bị và các phần mềm mô hình hóa chất lượng không khí; tăng cường công tác tuyên truyền, công bố thông tin về chất lượng không khí cho cộng đồng.
Nghiên cứu của Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho thấy, nghịch nhiệt là một hiện tượng của khí quyển xảy ra khi nhiệt độ của lớp khí quyển trên cao lớn hơn nhiệt độ của lớp khí quyển phía dưới. Nghịch nhiệt xảy ra hầu như ở tất cả các thời điểm khác nhau của năm, thường xảy ra với tần suất cao vào mùa Đông khi không khí ổn định, đêm kéo dài và có không khí lạnh tràn về.
Khi xảy ra hiện tượng nghịch nhiệt, lớp nghịch nhiệt đóng vai trò như một “chiếc mũ” và dừng quá trình xáo trộn trong bầu khí quyển, khiến cho các chất ô nhiễm bị giữ lại trong môi trường không khí. Quá trình này làm nồng độ các chất ô nhiễm tăng cao khiến chất lượng môi trường không khí tại lớp gần bề mặt đất bị suy giảm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Tại các nước đang phát triển, nhiều nghiên cứu đã chứng minh, sức khỏe con người bị ảnh hưởng do tiếp xúc với môi trường không khí ô nhiễm trong những ngày xảy ra hiện tượng nghịch nhiệt ngày càng tăng trong những năm gần đây. Nghịch nhiệt cũng làm gia tăng bệnh hô hấp cấp.
Hoàng Mai
