Lãnh đạo cánh tả Brazil Luiz Inácio Lula da Silva (thường được biết đến là Lula) đã giành được nhiệm kỳ Tổng thống thứ ba, đánh dấu sự trở lại của nhà lãnh đạo đầu tiên xuất thân tầng lớp lao động của đất nước Nam Mỹ.
Người ta gọi sự trở lại này của ông Lula da Silva là “phi thường” 12 năm sau khi ông rời nhiệm sở và sự nghiệp chính trị của ông gần như đã kết thúc trong tù.
Vị chính trị gia kỳ cựu coi chiến thắng sít sao của mình trước đương kim Tổng thống cực hữu Jair Bolsonaro hôm 30/10 là một “sự phục sinh”.
Đối với nhiều cử tri, ông Lula da Silva là hiện thân cho quá khứ thịnh vượng hơn của Brazil.
Ông Lula từng được cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama gọi là “chính trị gia nổi tiếng nhất trên Trái đất”.
Ông Lula da Silva nắm tay vợ mình, bà Rosangela "Janja" da Silva, khi phát biểu trước những người ủng hộ sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống, ở Sao Paulo, Brazil, ngày 30/10/2022. Ảnh: Getty Images
Kỷ nguyên “thủy triều hồng”
Ông Lula da Silva giành chiến thắng trong cuộc đua Tổng thống vào tháng 10/2002, trở thành Tổng thống đầu tiên của tầng lớp lao động Brazil.
Ông đã phục vụ hai nhiệm kỳ Tổng thống liên tiếp. Lúc đó Hiến pháp Brazil chỉ cho phép tối đa 2 nhiệm kỳ cho vị trí này.
Trong thời gian cầm quyền, ông đã nhận được sự khen ngợi của quốc tế vì đã tham gia với thế giới thông qua chính sách đối ngoại đầy tham vọng của Brazil và thiết lập quan hệ chặt chẽ với các nhà lãnh đạo cánh tả khác trong khu vực trong kỷ nguyên “thủy triều hồng” - thời kỳ mà nhiều quốc gia Mỹ Latinh chuyển hướng sang cánh tả.
Các chính sách đối nội của ông như chương trình phúc lợi Bolsa Familia – một chương trình hỗ trợ hộ gia đình rộng lớn – đã giúp xóa đói giảm nghèo và thúc đẩy các cơ hội kinh tế cho người dân Brazil.
Vào thời điểm tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ này, đồng Real (BRL) của Brazil mạnh lên so với đồng USD.
Cũng trong thời gian ông Lula lãnh đạo, các nhà chức trách đã kiên quyết ngăn chặn nạn phá rừng ở Amazon.
Ông Lula da Silva được nhìn thấy khi rời Trụ sở Cảnh sát Liên bang, nơi ông đang thụ án vì cáo buộc tham nhũng và rửa tiền, ở Curitiba, Bang Parana, Brazil, ngày 8/11/2019. Ảnh: Al Jazeera
Bê bối tham nhũng
Ông Lula da Silva rời nhiệm sở vào năm 2010 với tư cách là một “anh hùng cổ xanh”, người đã dẫn dắt một đợt bùng nổ kinh tế dựa trên hàng hóa giúp đưa 30 triệu người Brazil thoát khỏi đói nghèo và trong phút chốc đã đưa Brazil trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới.
Vào cuối nhiệm kỳ của mình, tỉ lệ ủng hộ mà ông Lula giành được ở mức cao chưa từng có, với 87%.
Nhưng sau đó ông đã sa lầy vào một vụ bê bối tham nhũng lớn và ông bị bỏ tù vào năm 2018, năm mà ông Bolsonaro đắc cử Tổng thống.
Ban đầu ông Lula bị kết án 12 năm tù, sau đó được giảm xuống còn 8 năm 10 tháng với tội nhận hối lộ 1,2 triệu USD từ các công ty xây dựng để đổi lấy các hợp đồng đại chúng.
Các công tố viên liên bang đã cáo buộc Lula cầm đầu một âm mưu tham nhũng kéo dài đã bị phanh phui trong một cuộc điều tra về các khoản lại quả xung quanh Petrobras.
Các luật sư của Lula nói trong một tuyên bố qua email rằng ông vô tội và họ sẽ kháng cáo.
“Trong hơn 3 năm, Lula là đối tượng của một cuộc điều tra có động cơ chính trị”, các luật sư cho biết. “Không có bằng chứng đáng tin cậy về các cáo buộc được đưa ra, và bằng chứng áp đảo về sự vô tội của Lula bị phớt lờ một cách trắng trợn”.
Ông Lula da Silva ăn mừng chiến thắng khi nhận tin đắc cử Tổng thống Brazil, ngày 27/10/2002. Ảnh tư liệu AFP trên Getty Images
Ông Lula đã phải ngồi tù hơn 18 tháng trước khi được trả tự do vào ngày 8/11/2019, trong khi chờ kháng cáo.
Các cáo buộc chống lại Lula đã bị bãi bỏ vào năm 2021 theo một phán quyết của Tòa án Liên bang Tối cao. Phán quyết cho rằng thẩm phán trong vụ án trước đó đã có thành kiến với ông.
Xuất thân khiêm tốn
Ông Luiz Inacio Lula da Silva sinh ngày 27/10/1945 trong một gia đình nông dân nghèo khó, mù chữ, đông con (là con thứ bảy trong số tám người con) ở bang Pernambuco, vùng đông bắc Brazil khô cằn.
Khi Lula lên 7, gia đình ông tham gia làn sóng di cư đến trung tâm công nghiệp lớn nhất và giàu có nhất đất nước là São Paulo để tìm việc làm.
Cho đến năm 10 tuổi, Lula vẫn không biết chữ. Ông làm nghề đánh giày và bán đậu phộng trước khi trở thành thợ rèn vào năm 14 tuổi. Năm 19 tuổi, ông bị mất một ngón tay trong một tai nạn lao động khi đang làm việc tại một nhà máy sản xuất phụ tùng ô tô.
Mối quan tâm của ông đối với chính trị bắt đầu từ những ngày còn làm việc trong nhà máy. Ông nhanh chóng vươn lên trở thành người đứng đầu công đoàn nhà máy và dẫn dắt một số cuộc đình công lớn vào những năm 1970 nhằm thách thức chế độ độc tài quân sự lúc bấy giờ.
Năm 1980, Lula đồng sáng lập Đảng Công nhân Brazil (PT), trở thành ứng cử viên của đảng này cho chức Tổng thống 9 năm sau đó. Ông từng nói: “Trên đời này chưa bao giờ giai cấp công nhân có được thứ gì nếu không có đấu tranh, không có sự kiên trì và không có ý chí chiến đấu đến cùng”.
Ông Lula da Silva, lúc đó là Chủ tịch Danh dự của Đảng Công nhân Brazil (PT), phát biểu trong một cuộc biểu tình ở Brasilia, Brazil, ngày 26/8/1999. Ảnh tư liệu AP đăng trên The Hill
Ông đã thua trong 3 cuộc tranh cử Tổng thống từ năm 1989 đến năm 1998, cuối cùng thành công vào năm 2002 và tái đắc cử 4 năm sau đó.
Cuộc chạy đua năm nay là chiến dịch tranh cử Tổng thống lần thứ sáu của ông Lula da Silva. Ông Lula da Silva sẽ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Brazil với nhiệm kỳ 4 năm lần thứ 3 vào ngày 1/1/2023 tới.
Đời sống riêng
Năm 2011, Lula được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vòm họng, và ông đã trải qua quá trình hóa trị thành công, vượt qua bạo bệnh.
Người vợ đầu tiên của ông Lula là bà Maria de Lourdes da Silva đã chết khi sinh hạ đứa con đầu lòng của 2 người. Lúc đó ông Lula mới ở tuổi đôi mươi.
Năm 1974, ông tái hôn với bà Marisa Letícia Lula da Silva – một phụ nữ góa chồng – và có với nhau 4 người con. Bà Marisa Letícia Lula da Silva là Đệ nhất Phu nhân Brazil trong giai đoạn ông Lula là Tổng thống (2003-2010). Năm 2017, bà qua đời ở tuổi 66 do đột quỵ.
Hồi tháng 5/2022, ông tái hôn với bà Rosângela Lula da Silva (thường được gọi là Janja), một nhà xã hội học. Lula cho biết, ông lại đang “yêu như thể ở tuổi 20” với người vợ mới kém ông 21 tuổi.
Minh Đức (Theo TRT World, ABC News)
