Mới đây, người đứng đầu Philippines ra tuyên bố, nước này đang muốn mối quan hệ đồng minh thương mại với Trung Quốc và hạn chế những cuộc tập trận với lực lượng Mỹ bởi đây là điều mà Bắc Kinh không hề mong muốn.
Ông Duterte cũng từng gây bất ngờ khi dùng ngôn từ khiếm nhã với đại sứ Mỹ tại Philippines và Tổng thống Mỹ Obama. Thêm vào đó những hành động cho thấy nước này đang muốn “ngả” vào Nga, Trung Quốc đang ngày càng khiến truyền thông quốc tế tin quan hệ Mỹ - Philippines đang rạn nứt.
Binh sỹ Philippines và lính Mỹ tham gia cuộc tập trận tại Fort Magsaysay trong năm 2015
South China Morning Post dẫn lời Song Lauro Baja, cựu đại diện thường trực của Philippines tại Liên Hiệp Quốc, ông Baja đưa ra nghi ngờ về việc ông Duterte sẽ từ bỏ hoàn toàn liên minh của nước này với Mỹ.
“Tôi không nghĩ vậy. Tôi nghĩ ông ấy khôn ngoan hơn thế, ông ấy nên biết mặt nào bánh mì được phết bơ”, ông Baja nói. Theo chuyên gia ngoại giao này, Tổng thống Duterte đang sử dụng mối quan hệ “gần gũi” hơn với Trung Quốc và Nga như một “trò chơi mặc cả” với Mỹ. “Các lực lượng vũ trang Philippines phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ về thiết bị quân sự và hỗ trợ. Họ đã thiếp lập những mạng lưới với Mỹ mà họ không có với Trung Quốc hoặc Nga”, ông Baja nhận định.
Teodoro Locsin, Jr., người mới được bổ nhiệm làm đại diện thường trú của Philippines ở Liên Hợp Quốc cũng cho rằng: “Mỹ không bận tâm nhiều đến những ngôn từ gay gắt vì người Mỹ không luôn nghiên cứu kỹ vấn đề”. Mỹ đã phản ứng một cách nhẹ nhàng với các tuyên bố của ông Duterte bằng cách nói rằng “Mỹ không phản đối nếu ông Duterte muốn thúc đẩy quan hệ ngoại giao với Nga và Trung Quốc”, Locsin lưu ý.
Một nhà phân tích thị trường chứng khoán nhận xét rằng ông Duterte đang “chơi” một ván cờ thông minh. Bằng cách khiến Washington bực tức, Manila có thể thuyết phục Bắc Kinh cung cấp cho họ các dự án cơ sở hạ tầng như đường sắt ở phía nam. “Sau đó, ông Duterte sẽ quay trở lại với Mỹ và hỏi rằng, bạn sẽ cung cấp được gì cho tôi?. Ông Duterte không thay đổi quan điểm, ông ấy chỉ đang chơi một bán bài mới với Mỹ”, các nhà phân tích đưa ra giả thuyết.
Tuy nhiên, luật sư Rodel Rodis, người sở hữu hai quốc tịch Philippines và Mỹ, coi các động thái của ông Duterte là “rất đáng lo ngại vì trục xoay về Trung Quốc của Philippines đang trở nên rất rõ ràng”.
Song bất chấp những phát ngôn gây tranh cãi của Tổng thống Philippines, nước này và Mỹ đã có cuộc tập trận diễn ra từ ngày 4-12/10 trên các đảo Luzon và Palawan của Philippines.
Đại sứ quán Mỹ ở Manila cho biết ý tưởng mời các binh sĩ Mỹ tham gia cuộc tập trận bắn đạn thật lần này do quân đội Philippines đề xướng và phía Mỹ rất hoan nghênh. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines ngày 4/10 cũng khẳng định mối quan hệ với quân đội Mỹ “không thay đổi”.
Đại sứ quán Mỹ tại Manila cũng cho biết giới chức Philippines không thông báo chính thức về các tuyên bố của ông Duterte. “Chúng tôi sẽ tiếp tục tập trung vào mối quan hệ với Philippines và làm những công việc hai bên cùng quan tâm”, Molly Koscina, phát ngôn viên đại sứ quán Mỹ nói.
Phương Anh
