Tổng thống Ukraine Zelensky đối mặt những thời điểm “mấu chốt”

Chuyến đi tới Washington DC của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Hội nghị Thượng đỉnh EU ở Brussels trong tuần này là những sự kiện quan trọng ảnh hưởng tới nguồn hỗ trợ quân sự mà Kiev có thể nhận được cũng như tương lai lộ trình gia nhập EU của quốc gia Đông Âu.

Tất cả đang diễn ra trong bối cảnh sự mệt mỏi lan rộng sau gần 2 năm của cuộc chiến chưa thấy hồi kết, cuộc phản công quân sự của Ukraine thất bại trong việc chọc thủng phòng tuyến của Nga, và tình trạng bế tắc trên chiến trường khi mùa đông đến.

Chuyến đi tới Washington DC

Trong nỗ lực vào phút chót, Tổng thống Zelensky đang ở thủ đô Washington DC để cố gắng thuyết phục các nhà lập pháp Mỹ tiếp tục tài trợ cho cuộc chiến của Ukraine chống lại Nga. 

Nhà Trắng cho biết Tổng thống Joe Biden sẽ chủ trì cuộc gặp song phương với ông Zelensky vào ngày 12/12 để nhấn mạnh cam kết “không thể lay chuyển” của Washington trong việc hỗ trợ Kiev.

Nhưng thực tế sự ủng hộ dành cho Ukraine trong Quốc hội “xứ cờ hoa” đang bị lung lay rất nhiều. Trên Đồi Capitol, gói viện trợ bổ sung trị giá 60 tỷ USD cho Kiev đang bị treo lơ lửng trong cuộc tranh cãi lưỡng đảng về vấn đề nhập cư. Đảng Cộng hòa tại Hạ viện muốn thắt chặt an ninh biên giới Mỹ-Mexico như một cái giá để “bật đèn xanh” cho yêu cầu của Nhà Trắng về thêm viện trợ cho Ukraine.

Theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel, một viện nghiên cứu của Đức, Chính quyền Biden và Quốc hội Mỹ đã hỗ trợ hơn 75 tỷ USD cho Ukraine, bao gồm hỗ trợ nhân đạo, tài chính và quân sự, khiến Washington trở thành nhà tài trợ lớn nhất cho quân đội của Kiev cho đến nay.

Chuyến công du tới thủ đô Washington DC của ông Zelensky bắt đầu vào ngày 11/12. Nhà lãnh đạo Ukraine, mặc chiếc áo len màu xanh lá cây theo phong cách quân đội đặc trưng của mình, có dòng chữ “Tôi là người Ukraine”, đã đưa ra một thông điệp khẩn cấp mới, bên cạnh Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, tại Đại học Quốc phòng Quốc gia Mỹ.

“Mỗi người trong số các vị có kinh nghiệm chỉ huy đều biết ý nghĩa của việc thay vì tiến về phía trước, các vị chỉ quan sát, chờ áo giáp hoặc trang bị trong khi kẻ thù của các vị cảm thấy hài lòng và chuẩn bị tấn công”, ông Zelensky phát biểu trước đám đông khán giả tại trường đại học do Lầu Năm Góc tài trợ.

“Cho phép tôi nói thẳng: Nếu có ai đó được truyền cảm hứng từ những vấn đề chưa được giải quyết ở Điện Capitol, thì đó chính là Tổng thống Nga Vladimir Putin và bè lũ của ông ta”.

Trong ngày 12/12, ông Zelensky sẽ đến thăm Đồi Capitol, gặp các nhà lãnh đạo Quốc hội của cả 2 đảng, bao gồm cả Chủ tịch Hạ viện đến từ Đảng Cộng hòa Mike Johnson, người trước đó đã nói với các thành viên trong đảng của mình rằng sự thay đổi chính sách ở biên giới phía nam với Mexico sẽ là điểm mấu chốt trước khi thông qua yêu cầu ngân sách bổ sung.

Tổng thống Biden đã mời ông Zelensky đến Nhà Trắng, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby nói với các phóng viên, “để làm rõ lý do tại sao việc tài trợ bổ sung cho Ukraine và Israel lại quan trọng đối với lợi ích an ninh quốc gia của chúng ta vào thời điểm này”.

“Đây chính xác là thời điểm thích hợp để Tổng thống Zelensky có mặt để thảo luận những vấn đề này, vì những gì đang diễn ra ở Ukraine, hoạt động gia tăng mà chúng tôi thấy của các lực lượng vũ trang Nga khi mùa đông đến gần, cũng như những gì đang diễn ra ở Đồi Capitol”, ông Kirby nói.

Cuộc thăm dò gần đây từ Pew Research đã chỉ ra rằng “sự khác biệt giữa các đảng phái về viện trợ của Ukraine đã ngày càng gia tăng” ở Mỹ.

Cuộc khảo sát được công bố vào tuần trước cho thấy 48% đảng viên Đảng Cộng hòa và những người độc lập nghiêng về Đảng Cộng hòa nói rằng Mỹ đang viện trợ quá nhiều cho Ukraine.

Tỉ lệ này “cao hơn đáng kể so với giai đoạn đầu của cuộc chiến”. Chỉ có 16% đảng viên Đảng Dân chủ và những người độc lập nghiêng về Đảng Dân chủ coi mức viện trợ hiện tại của Mỹ là quá mức.

Thời điểm quan trọng ở Brussels

Ở bên kia bờ Đại Tây Dương, châu Âu cũng đang theo dõi. Sự trục trặc ở Mỹ có khả năng sẽ thúc đẩy tiếng nói phản đối tiếp tục ủng hộ Ukraine trong Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt là nhà lãnh đạo Hungary Viktor Orban, người đang chặn khoản viện trợ gần 54 tỷ USD (50 tỷ Euro) cho Ukraine và yêu cầu EU không mở các cuộc đàm phán về tư cách thành viên với Kiev.

Tuần này là thời điểm quan trọng ở Brussels. Bắt đầu từ ngày 11/12, các Ngoại trưởng EU nhóm họp để xác định sự hỗ trợ dành cho Ukraine và xem xét thêm các lệnh trừng phạt đối với Nga. Vào ngày 12/12, quyết định mở rộng mang tính lịch sử sẽ được các Bộ trưởng đem ra bàn trước để tìm sự đồng thuận.

Tuy nhiên, rất có thể sẽ không có gì trong số những điều trên được giải quyết trước khi các nhà lãnh đạo châu Âu tới Brussels dự Hội nghị Thượng đỉnh thường niên vào ngày 14-15/12, ngay trước thềm Giáng sinh và Năm mới. Các quan chức EU đã cảnh báo rằng do chương trình nghị sự quá dày đặc nên Hội nghị Thượng đỉnh có thể sẽ kéo dài đến cuối tuần. 

Mấu chốt của tất cả những quyết định này vẫn là làm sao vượt qua “chướng ngại vật” quen thuộc: Hungary. “Vì sự đoàn kết”, EU nên loại Ukraine khỏi chương trình nghị sự, Thủ tướng Hungary Orban cho biết trong bức thư gửi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, người sẽ chủ trì Hội nghị Thượng đỉnh ngày 14-15/12 tại Brussels.

Nhưng trong khi Hungary là quốc gia thành viên EU duy nhất công khai đặt câu hỏi liệu EU có sẵn sàng chấp nhận Ukraine trong tương lai hay không, thì vẫn có rất nhiều lời phàn nàn đằng sau đó.

Các thành viên khác cũng chia sẻ lo ngại về những hậu quả tiềm ẩn khi kết nạp Kiev vào khối quá nhanh. Có những lo ngại về phản ứng của Nga, nhưng cũng có những nghi ngờ về những biến động to lớn về chính trị và tài chính mà việc mở rộng hơn nữa sẽ kéo theo, chưa kể đến việc phân phối lại nguồn vốn để hỗ trợ các thành viên mới tương đối nghèo.

Ngay trước thềm chuyến thăm tới Washington DC theo kế hoạch, Tổng thống Zelensky hôm 10/12 đã có cuộc trò chuyện chớp nhoáng thẳng thắn với Thủ tướng Orban tại lễ nhậm chức của tân Tổng thống Argentina Javier Milei.

Hai nhà lãnh đạo được nhìn thấy đang trò chuyện ở một góc của Quốc hội Argentina. Một đoạn video dài gần 20 giây cho thấy ông Zelensky giao lưu sôi nổi với ông Orban tại nơi hàng trăm nhà lãnh đạo khác đang tập trung.

“Cuộc trò chuyện thẳng thắn nhất có thể, và tập trung vào các vấn đề châu Âu của chúng tôi”, ông Zelensky nói trong bài phát biểu video trước toàn quốc hàng đêm, đề cập đến cuộc tương tác của ông với nhà lãnh đạo Hungary.

Ông Bertalan Havasi, thư ký báo chí của ông Orban, cho biết cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo Hungary và ông Zelensky đã diễn ra, nhưng không đề cập đến việc liệu có gì thay đổi đối với sự phản đối việc Ukraine gia nhập EU hay không.

“Liên quan đến việc Ukraine gia nhập EU, ông Orban đưa ra tín hiệu rằng các quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu đang liên tục thảo luận về vấn đề này”, ông Havasi cho biết trong một email.

Minh Đức (Theo National News, RFE/RL, Reuters, The Independent)