Tổng thống Robert Mugabe và phu nhân Grace.
"Huynh đệ tương tàn"
Sau 37 năm nắm quyền, “triều đại” của Tổng thống Robert Mugabe ở Zimbabwe có thể sắp kết thúc. Mặc dù khẳng định không thực hiện một cuộc đảo chính, các tướng lĩnh quân sự nước này thực tế đã nắm quyền kiểm soát quyền lực Nhà nước.
Tuyên bố của Tướng Constantino Chiwenga về việc ông Mugabe bị quản thúc nhưng không đảo chính là lời cảnh báo cho thấy, quân đội đang để ngỏ một đường lui cho nhà lãnh đạo này, trước khi phải dùng đến “biện pháp quyết liệt”.
Hành động của phe quân sự bắt nguồn từ quyết định cách chức Phó Tổng thống Emmerson Mnangagwa gây tranh cãi vào cuối tuần qua, người vốn được coi là ứng cử viên hàng đầu sau khi vị Tổng thống 93 tuổi nghỉ hưu.
Ông Mnangagwa có mối quan hệ chặt chẽ với một số thành viên của quân đội và đó là lý do dẫn đến cuộc đối đầu giữa Tổng thống Mugabe và các tướng lĩnh.
Cựu Phó Tổng thống Mnangagwa và Tổng thống Mugabe từng có mối quan hệ rất tốt đẹp. Ông Mnangagwa được coi là nhân vật tận tụy phục vụ ông Mugabe một thời gian rất dài.
Ông Mnangagwa từng là Trợ lý đặc biệt trong suốt cuộc chiến tranh giải phóng Zimbabwe, do ông Mugabe dẫn đầu vào những năm 1970. Cho đến sau này, ông giữ các chức vụ Bộ trưởng và Phó Tổng thống nước Zimbabwe độc lập.
Trước khi bị cách chức, ông Mnangagwa là một trong hai Bộ trưởng duy nhất còn lại từ nội các của ông Mugabe kể từ năm 1980.
Mnangagwa là “cánh tay chấp pháp” của Tổng thống Mugabe, chuyên thực hiện những nhiệm vụ khó khăn, đầu tiên là dưới vai trò Bộ trưởng An ninh quốc gia, sau đó là Bộ trưởng Tư pháp.
Trong đảng cầm quyền Zanu-PF, ông Mnangagwa cũng có một thời gian dài chịu trách nhiệm về tài chính trong đảng. Với những năm tháng gắn bó sâu sắc như vậy, đã có rất nhiều người ngạc nhiên khi ông bị sa thải vào tuần trước.
“Anh hùng khó qua ải mỹ nhân”
Cựu Phó Tổng thống Zimbabwe Mnangagwa là người trợ lý tận tụy của ông Mugabe.
Tờ Al Jazeera mô tả, cũng giống như trong cuộc sống hàng ngày, một lần nữa tình bạn giữa hai người đàn ông tan vỡ vì một người phụ nữ.
Người vợ trẻ của Tổng thống Mugabe - bà Grace lâu nay đã không giấu giếm tham vọng trở thành nhà lãnh đạo mới của Zimbabwe.
Điều này khiến cho vị đệ nhất phu nhân rơi vào thế xung đột trực tiếp với Mnangagwa, người đã “khép cánh” chờ đợi trong một thời gian dài, hy vọng một ngày ông sẽ là người được "ông chủ" gửi gắm quyền điều hành đất nước.
Về phần mình, Tổng thống Mugabe có lẽ đã rất khó xử khi phải lựa chọn hoặc vợ, hoặc người đàn em trung thành lâu năm.
Cuối cùng như những gì đã diễn ra, ông lựa chọn người vợ và ngay lập tức dẫn tới một cuộc xung đột với cấp dưới.
Có thể mọi chuyện đã khác nếu ông Mugabe không làm giọt nước tràn ly bằng việc cách chức ông Mnangagwa không thương tiếc.
Trớ trêu thay, một phút thiếu kiềm chế đang khiến cho sự nghiệp chính trị đỉnh cao lâu năm của vị Tổng thống 93 tuổi đến hồi chấm dứt.
Tướng lĩnh quân sự hàng đầu Chiwenga đã chọn đối đầu với ông Mugabe. Cơ hội chuyển giao quyền lực cho người vợ của ông cũng trở thành hư không.
Ngậm bồ hòn làm ngọt
Hành động can thiệp vào chính trị dân sự của quân đội là điều bị cấm bởi hiến pháp Zimbabwe. Tuy nhiên, việc can thiệp quân sự mà tướng Chiwenga dẫn đầu không phải là mới và ông Mugabe có lẽ sẽ phải ngậm bồ hòn làm ngọt.
Trong quá khứ, chính sự can thiệp kiểu này từng giúp nhà lãnh đạo 93 tuổi không ít lần.
Hồi năm 2002, các tướng lĩnh quân đội đã sử dụng vị thế của mình hỗ trợ Tổng thống Mugabe trước đối thủ Morgan Tsvangirai. Điều này được lặp lại trong cuộc bầu cử tiếp theo.
Chiến thắng của Tsvangirai năm 2008 cũng bị quân đội can thiệp giúp cho vị Tổng thống Zimbabwe tiếp tục giữ lại chiếc ghế quyền lực.
Vì vậy, sự trớ trêu là khi Mugabe từng được sự ủng hộ của quân đội để cứu vãn sự nghiệp chính trị, nhưng giờ đây, ông trên bờ vực bị chính lực lượng năm xưa tước bỏ điều đó.
Tương lai nào chờ đợi Tổng thống 93 tuổi?
Viễn cảnh nào sẽ tìm đến nhà lãnh đạo 93 tuổi? Có ý kiến cho rằng, sẽ có cuộc đàm phán nhằm giúp Mugabe bước xuống chiếc ghế quyền lực của mình trong danh dự.
Còn với phu nhân Grace, giới phân tích đánh giá, nếu bà được tha, tất cả chỉ xuất phát từ sự nể trọng ông Mugabe từ phía quân đội.
Nhưng những gì xảy ra với bà nếu như sự nghiệp chính trị của Tổng thống Mugabe kết thúc sẽ là điều khó đoán. Bà đã có quá nhiều kẻ thù trong suốt sự nghiệp chính trị ngắn ngủi của mình.
Đối với phe chiến thắng, thách thức mà họ phải đối mặt rất nhiều, bao gồm:Khôi phục lại trật tự hiến pháp, tạo ra môi trường tự do, dân chủ, hàn gắn quan hệ với các quốc gia phương Tây. Và trên tất cả, tập trung cứu vãn nền kinh tế.
