Tại Tp.HCM hiện dịch bệnh sốt xuất huyết tăng nhanh, vậy làm sao để phụ huynh phòng ngừa tốt hơn cho con em mình, PV Người Đưa Tin có cuộc trao đổi với ThS.BS Lê Phan Kim Thoa, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Tp.HCM.
Hiểm họa từ dịch sốt xuất huyết tăng nhanh
Thưa bác sĩ, hình dịch bệnh sốt xuất huyết đang gia tăng nhanh tại Tp.HCM và các tỉnh phía Nam, vậy để hạn chế tối đa, các phụ huynh cần làm gì?
Để biết chính xác có phải trẻ sốt xuất huyết hay không, trẻ cần được thăm khám và làm xét nghiệm. Ngoài xác định được bệnh, xét nghiệm máu còn giúp tiên lượng bệnh nhân nặng hay nhẹ. Do đó, dù người bệnh nghi ngờ mình bị bệnh gì, khi trẻ sốt cao khó hạ hay đã qua 48 tiếng mà trẻ vẫn còn sốt thì nên đi khám ngay.
Sau khi virus xâm nhập vào cơ thể qua muỗi đốt, trẻ sẽ trải qua thời gian ủ bệnh kéo dài từ 3-13 ngày tùy thuộc vào thể trạng, sức đề kháng của trẻ. Trong thời gian ủ bệnh, gần như không xuất hiện triệu chứng hoặc nếu có triệu chứng cũng không rõ ràng.
Ở giai đoạn khởi phát, trẻ sẽ sốt cao đột ngột, liên tục kèm nhức đầu, đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt, một số trẻ có chán ăn, buồn nôn.
Giai đoạn nguy hiểm, thường vào ngày thứ 3-7 của bệnh, trẻ có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt. Biến chứng thường xảy ra trong giai đoạn này: trẻ đau bụng nhiều và liên tục hoặc tăng cảm giác đau nhất là ở vùng gan.
Trẻ dễ bị xuất huyết da và niêm mạc như chảy máu cam, chảy máu chân răng, ói ra máu, đi cầu ra máu… Trẻ có cảm giác buồn nôn hay nôn ói, nặng hơn trẻ có biểu hiện vật vã, lừ đừ, li bì. Nếu vượt qua được giai đoạn nguy hiểm, trẻ sẽ vào giai đoạn phục hồi, trẻ khỏe dần lên, bắt đầu thèm ăn và đi tiểu nhiều hơn.
Phụ huynh đưa trẻ khám bệnh tại Bệnh viện Nhi đồng 1, Tp.HCM.
Khi trẻ mắc sốt xuất huyết, phụ huynh cần chăm sóc thế nào để trẻ nhanh khỏi bệnh, thưa bác sĩ?
Tôi cho rằng phụ huynh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ về việc điều trị tại nhà hay cần nhập viện điều trị. Đa số các trường hợp sốt xuất huyết, trẻ có thể được điều trị tại nhà, chỉ cần tuân thủ lời khuyên của bác sĩ về việc theo dõi và tái khám.
Trẻ bị sốt xuất huyết cần hạn chế vận động mạnh có thể gây chấn thương, đặc biệt trong những ngày có thể xảy ra biến chứng như ngày thứ 3 đến thứ 7 của bệnh.
Một điều khó khăn khi chăm sóc trẻ sốt xuất huyết là bệnh nhi ăn uống kém, nên phụ huynh chú ý chia bữa ăn thành các cữ nhỏ, đặc biệt phải uống đủ nước. Nên cho bé ăn lỏng, dễ tiêu hóa, phù hợp khẩu vị.
Cần chú ý tránh cho bé ăn hay uống các loại thực phẩm có màu đen hoặc đỏ vì nếu bé ói, sẽ khó phân biệt được đó là máu hay đó là màu do thực phẩm bé dùng. Điều này cũng gây khó khăn cho bác sĩ trong chẩn đoán bệnh.
Khi bệnh trở nặng, phụ huynh cần xử trí thế nào, thưa bác sĩ?
Sốt xuất huyết nặng có thể xảy ra từ ngày thứ 3 trở đi, đặc biệt, bệnh dễ trở nặng khi trẻ giảm sốt trong giai đoạn này; do đó phụ huynh cần chú ý theo dõi sát nhiệt độ. Sốt xuất huyết thường đi kèm với tổn thương gan, phần lớn trường hợp nhập viện đều ghi nhận men gan tăng.
Để tránh ảnh hưởng đến chức năng gan, phụ huynh nên hạ sốt bằng lau mát, chỉ nên hạ sốt khi bé trên 39 độ, uống thuốc hạ sốt theo đúng liều bác sĩ cho, phụ huynh không tự động tăng liều hạ sốt.
Cần chú ý chọn thuốc hạ sốt nhóm Paracetamol, không tự ý dùng thuốc hạ sốt khác mà không có ý kiến của bác sĩ vì có thể gây ra các biến chứng nặng như tổn thương gan não hay xuất huyết nặng.
Phụ huynh cần chú ý một số dấu hiệu cảnh báo trẻ đang nguy hiểm cần đưa đến bệnh viện ngay: bé ngủ nhiều, lừ đừ, không chơi, bứt rứt khó chịu, ói nhiều, không ăn uống được, quấy khóc liên tục; các bé lớn than đau bụng hoặc bé ói; bé uống nước không được; bé bị chảy máu chân răng, chảy máu cam, đi cầu ra máu hay phân đen, tiểu ra máu; bé tiêu ít hoặc thở bất thường.
Không nên tự ý cho bé đi truyền dịch ở các sơ sở y tế ngoài bệnh viện vì khi sử dụng dịch truyền cho trẻ sốt xuất huyết, bác sĩ cần phải dựa trên xét nghiệm, thăm khám và đánh giá giai đoạn bệnh của trẻ để chọn lựa loại dịch truyền cũng như tốc độ và thời gian truyền dịch. Truyền dịch quá sớm hay quá trễ đều có hại cho trẻ.
Bệnh nhân được bác sĩ Lê Phan Kim Thoa thăm khám tại bệnh viện.
Bác sĩ có thể chia sẻ thêm, trước tình hình hình dịch sốt xuất huyết tăng cao, cách phòng tránh tốt nhất là gì?
Hiện tại, sốt xuất huyết vẫn là gánh nặng đối với các nước nhiệt đới. Đây là căn bệnh xảy ra hàng năm theo mùa, nhưng nhiều người thường lơ là. Khi bùng phát dịch, đột biến số ca nhiễm, số ca tử vong thì người dân mới phòng ngừa.
Sốt xuất huyết có 4 tuýp gây bệnh được ký hiệu là D1, D2, D3, D4. Cả 4 tuýp gây bệnh này đều gặp ở Việt Nam và luân phiên gây dịch. Miễn dịch được tạo thành sau khi mắc bệnh chỉ có tính đặc hiệu đối với từng tuýp, do đó nếu không biết cách phòng ngừa, mỗi người có thể trải qua 4 lần bị bệnh trong đời bởi 4 tuýp khác nhau.
Hiện tại, sốt xuất huyết chưa có vắc-xin phòng ngừa, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vẫn là nguy cơ tiềm ẩn. Biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất là diệt muỗi và hạn chế môi trường sinh sống của muỗi. Phát hiện bệnh sớm, đến bệnh viện đúng lúc để giảm thiểu số ca tử vong.
Để hạn chế môi trường sinh sống của muối, những chỗ nước đọng trong nhà phải dọn dẹp sạch sẽ, bình chứa nước cần có nắp đậy, cần loại bỏ các vật phế thải như vỏ xe, bát bể có thể đọng nước. Có thể phòng ngừa không để muỗi đốt bằng cách mặc áo tay dài, ngủ mùng, giăng lưới ở cửa sổ.
Đặc điểm của muỗi gây bệnh sốt xuất huyết là muỗi hoạt động vào ban ngày, nên phụ huynh cần có thói quen giăng mùng ngay cả khi ngủ trưa. Đặc biệt, muỗi gây bệnh sốt xuất huyết chích nhiều nhất lúc sáng sớm và chiều tối nên phụ huynh phải để ý thời điểm để bảo vệ trẻ, hạn chế trẻ đi đến những chỗ có khả năng bị muỗi chích.
Xin cảm ơn bác sĩ đã chia sẻ!
