Phát triển mạng lưới giao thông công cộng
Ngày 23/9, UBND Tp.HCM tổ chức Hội thảo "Nâng cao năng lực triển khai định hướng giao thông công cộng (TOD) và lễ ký kết Bản ghi nhớ hợp tác giữa UBND TP.HCM với Bộ Ngoại giao và Phát triển, Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ai-len".
Tại hội thảo trên, ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND Tp.HCM, cho hay: Tp.HCM đang ở thời điểm bản lề của quá trình phát triển khi vừa hợp nhất thêm 2 địa phương, không gian đã mở rộng hơn 6.700km2 và dân số tới 14 triệu người.
Ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND Tp.HCM, phát biểu tại Hội thảo (ảnh HK).
Thành phố xác định mục tiêu trở thành siêu đô thị tầm khu vực, trung tâm tài chính, thương mại, logistics, công nghiệp công nghệ cao và du lịch biển quy mô khu vực, đóng vai trò then chốt trong mạng lưới kinh tế và sáng tạo quốc gia và khu vực.
Bên cạnh đó, hiện Tp.HCM đang có lợi thế khi mang đủ 5 loại hình giao thông (đường bộ, đường sắt, hàng không, đường biển và đường thủy). Việc này đang từng bước khẳng định vị thế quan trọng của Thành phố.
Theo lãnh đạo UBND Tp.HCM, Thành phố xác định mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng là chiến lược chủ chốt để xây dựng một siêu đô thị kết nối, thông minh và bền vững.
"Thành phố đang tập trung hoàn thiện hệ thống metro, với mục tiêu đến năm 2035 đưa vào vận hành 355km đường sắt đô thị theo Nghị quyết 188 của Quốc hội.
Đồng thời, việc ban hành Nghị quyết 38 về phát triển các khu TOD là bước đi quan trọng nhằm giải quyết bài toán giao thông, thúc đẩy giao thương và nâng cao chất lượng sống", ông Cường nói.
Lãnh đạo Tp.HCM kỳ vọng sự đồng hành của các đối tác quốc tế sẽ góp phần hiện thực hóa tầm nhìn "siêu kết nối" của Thành phố trong tương lai gần.
Giải pháp thúc đẩy giao thông công cộng
Ông Võ Tuấn Thành, Ban Quản lý phát triển đô thị Tp.HCM, cho biết, Tp.HCM đang thường xuyên ùn tắc ở các trục vào trung tâm, cửa ngõ cảng, khu công nghiệp và các nút giao lớn, đặc biệt vào giờ cao điểm. Mật độ phương tiện cá nhân cao, xe máy vẫn chiếm chủ đạo, ô tô tăng nhanh gây áp lực lớn lên hạ tầng.
Bên cạnh đó, giao thông công cộng chưa hấp dẫn, xe buýt nhiều nhưng chậm, thiếu ổn định; metro chậm tiến độ, thiếu kết nối "last-mile" - đô thị bền vững, nơi giao thông thuận lợi và môi trường sống chất lượng hỗ trợ lẫn nhau; không gian đi bộ, xe đạp yếu, vỉa hè bị lấn chiếm, giao thông nhẹ không an toàn. Việc quản lý đỗ xe và giao nhận hàng hóa còn bất cập, gây cản trở giao thông...
Mạng lưới giao thông đô thị của Tp.HCM đang được tập trung phát triển.
Tp.HCM đặt mục tiêu hình thành mạng lưới đường sắt đô thị và vùng làm trục xương sống giao thông, thúc đẩy tái cấu trúc đô thị theo mô hình TOD. Việc triển khai TOD sẽ ưu tiên các tuyến đường sắt đã đầu tư, có nhu cầu cao, khả năng liên kết vùng và các khu đất công hoặc đất thuê sắp hết hạn.
Theo báo cáo của cơ quan chức năng tại hội thảo, Tp.HCM định hướng phát triển TOD tại các khu vực có tiềm năng thu hồi giá trị đất cao (LVC) để tái đầu tư cho hạ tầng metro.
Kế hoạch triển khai theo 3 giai đoạn, gồm 5 năm đầu (từ 2025), 10 - 15 năm tiếp theo và 15-20 năm tiếp theo (hoàn thành hệ thống mạng lưới đường sắt).
Cụ thể, giai đoạn 2025–2030 (5 năm đầu) sẽ tập trung tuyến metro số 1 (đã xây dựng), metro số 2 (chuẩn bị khởi công), tuyến nối dài metro 2 (Bến Thành – Thủ Thiêm – Long Thành), và Vành đai 3.
Giai đoạn này, Thành phố sẽ vừa triển khai vừa học hỏi kinh nghiệm, mở rộng TOD về Bình Dương (cũ) để kết nối với sân bay Long Thành.
Tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên là một trong những tiền đề cho sự phát triển giao thông công cộng tại Tp.HCM.
Trong giai đoạn 2030 – 2045 (10 – 15 năm tiếp theo), phát triển các tuyến metro 3, 4, 6 (để khép kín metro tạo điều kiện lưu thông nội đô); tuyến metro 2 nối dài đến Bình Dương cũ và tuyến metro Vũng Tàu cũ đến Long Thành, tạo mạng lưới kết nối Tp.HCM (mới) với các địa phương lân cận.
Các khu vực phát triển TOD dọc tuyến metro số 2 Bến Thành - Tham Lương. Ở giai đoạn sau 2045 (trên 15 năm), thành phố sẽ hoàn thiện các tuyến metro số 5, 7, 8, 9, 10… hướng tới mạng lưới đường sắt đô thị hoàn chỉnh, khép kín, thuận tiện cho người dân toàn Tp.HCM mở rộng.
Theo ông Võ Tuấn Thành, Ban Quản lý phát triển đô thị Tp.HCM; Trọng tâm trong 5 năm đầu tiên, Tp.HCM sẽ tập trung nghiên cứu và phát triển TOD tại 3 tuyến chính: metro 1, metro 2 và Vành đai 3, với 11 vị trí trọng điểm như khu C30, khu vực quanh ga Phước Long, nông trường Dừa, khu 29ha phường Long Bình, khu số 8 Tân Hiệp, khu xung quanh ga Tân Kiên…
Sau đó sẽ bổ sung thêm các khu vực như Depot Tham Lương (metro 2) nhằm hình thành hệ sinh thái đô thị gắn với giao thông công cộng".
Trình bày tại Hội thảo, các chuyên gia nhận định, về năng lực, Tp.HCM có một số nền tảng đáng ghi nhận: hạ tầng metro đang hình thành, đội ngũ nhân lực bắt đầu được đào tạo, học hỏi kinh nghiệm quốc tế và nguồn lực tài chính tư nhân dồi dào.
Tuy nhiên, để mô hình TOD được triển khai rộng khắp, thành phố cần giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề như: lập quy hoạch chi tiết kết nối đô thị - nhà ga; công tác giải phóng mặt bằng kịp tiến độ; xây dựng cơ chế tài chính minh bạch theo mô hình chia sẻ giá trị đất đai (LVC); thu hút đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP); ràng buộc trách nhiệm phát triển nhà ở xã hội trong các khu TOD.
Đặc biệt, cần thành lập một cơ quan chuyên trách quản lý và điều phối phát triển TOD, có thể là Ban Quản lý Phát triển đô thị thành phố.
Phùng Sơn
