Những thửa đất nông nghiệp này thuộc trường hợp tách ra từ thửa đất nông nghiệp đã được cấp giấy chứng nhận. Các trường hợp điển hình như hộ gia đình tự tách hộ ra riêng để ở, được thừa kế, được tặng – cho hoặc chuyển nhượng một phần diện tích của thửa đất…
Các biến động quyền sử dụng đất này diễn ra tại thời điểm Tp.HCM không có quy định về diện tích tối thiểu được tách thửa, phần lớn là trước thời điểm Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực.
Việc này dẫn đến các hộ gia đình, cá nhân tự ý tách thửa, tự chuyển mục đích (xây dựng nhà ở) và buôn bán đất bằng giấy tay cho người khác không đúng quy định.
Trường hợp của ông L.V.B. (ngụ huyện Bình Chánh) là một ví dụ. Chia sẻ với VietNamNet, ông B. cho biết ông có gần 1.700m2 đất nông nghiệp tại xã Vĩnh Lộc B. Mảnh đất này là nơi gia đình ông sinh sống từ trước năm 1990, đã được cấp giấy chứng nhận.
Đến năm 2003, ông B. tách 200m2 từ thửa đất của gia đình cho anh H (con trai trưởng) để ra riêng. Sau đó anh H. xây nhà và sinh sống ổn định đến năm 2019. Lúc này, vì cần tiền kinh doanh, anh H. đã chuyển nhượng nhà đất cho người khác bằng giấy viết tay.
“Người mua này nhiều lần làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận để bán được giá hơn nhưng chính quyền không giải quyết vì nhiều lý do như đất nông nghiệp không được xây nhà, mua bán bằng giấy viết tay không hợp lệ hoặc không đủ diện tích tối thiểu tách thửa. Người mua nhiều lần đề nghị con trai tôi khai gian thời điểm mua bán để hợp thức hoá giấy tờ, rất phiền phức”, ông B. nói.
Theo Luật Đất đai năm 2013, việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã được quy định “bắt buộc bằng hình thức hợp đồng có công chứng, chứng thực”. Tuy nhiên, các trường hợp nêu trên đều giao dịch, chuyển quyền bằng giấy viết tay, không loại trừ giả tạo giấy tay, xác lập thời điểm mua bán không trung thực, là không đúng quy định. Ngoài ra, các trường hợp này còn tự ý chuyển mục đích sử dụng đất mà không lập thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất hoặc không đăng ký biến động theo quy định.
Về quy định tách thửa, UBND Tp.HCM ban hành nhiều quyết định quy định diện tích tối thiểu khi tách thửa, theo đó diện tích tách thửa đối với đất nông nghiệp khác phải bảo đảm tối thiểu từ 500 m2, đối với đất nông nghiệp để sản xuất nông nghiệp là 1.000 m2, đất trên 2.000 m2 phải lập dự án.
Trường hợp thửa đất thuộc khu vực không phù hợp quy hoạch sản xuất nông nghiệp và thuộc khu vực phải thu hồi theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được duyệt và công bố thì không được tách thửa.
Nếu thửa đất thuộc khu vực không phù hợp để sản xuất nông nghiệp và không thuộc khu vực phải thu hồi theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được duyệt và công bố thì người dân được thực hiện các quyền theo quy định.
Tuy nhiên, thực trạng cho thấy, nhiều trường hợp người dân chuyển quyền sử dụng đất bằng giấy viết tay không phù hợp quy định hoặc chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp có diện tích rất nhỏ.
Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) thành phố cho rằng việc cấp giấy chứng nhận cho các trường hợp nêu trên sẽ căn cứ theo Nghị định 43/2014 của Chính phủ hay Luật Đất đai 2013 và chỉ được thực hiện sau khi cơ quan quản lý đất đai tại địa phương đã giải quyết xong việc xử lý vi phạm chuyển mục đích sử dụng đất trái phép và phải bảo đảm đất sử dụng đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và phù hợp với quy định của pháp luật về xây dựng.
Để có cơ sở pháp lý rõ ràng hơn, Sở TN-MT Tp.HCM kiến nghị Bộ TN-MT xem xét, hướng dẫn xác định thẩm quyền giải quyết cấp giấy chứng nhận. Trên cơ sở ý kiến của bộ, Sở TN-MT thành phố sẽ tham mưu UBND Tp.HCM chỉ đạo thống nhất thực hiện trên địa bàn thành phố.
Minh Hoa (t/h theo VietNamNet, Người Lao Động)
