Những vai diễn để đời
Nói về nghiệp diễn, bất cứ một diễn viên nào cũng có mong muốn chính đáng là có một vai diễn ghi dấu trong lòng khán giả. Nhắc đến Tiến Hợi, khán giả nghĩ ngay đến những tác phẩm nổi tiếng mà anh đã tham gia như: Đêm trắng, Hẹn gặp lại Sài Gòn, Hà Nội mùa đông năm 1946. Trong đó, hình tượng của lãnh tụ Hồ Chí Minh được nghệ sĩ thể hiện rất thành công.
Với Tiến Hợi, vinh dự đảm nhận vai diễn Bác Hồ là bước ngoặt trọng đại trong cuộc đời anh. Anh tâm sự: "Đây là vinh dự của người diễn viên nhưng có muôn vàn khó khăn phải vượt qua. Thể hiện hình tượng một lãnh tụ thuộc tầm vĩ mô là áp lực vô cùng lớn với tôi. Phải diễn làm sao để khán giả, mọi người xung quanh và ngay cả chính bản thân mình bị thuyết phục là câu hỏi luôn thường trực trong tôi".
Nghệ sĩ Tiến Hợi thời trẻ.
Dù đã nhiều năm trôi qua nhưng những ký ức vẫn sống động trong trí nhớ của Tiến Hợi như mới hôm qua. Năm 1987, đoàn Nghệ thuật Quân khu II quyết định dàn dựng vở kịch Đêm trắng (tác giả Lưu Quang Hà, đạo diễn Doãn Hoàng Giang). Tiến Hợi được giao nhiệm vụ thể hiện hình tượng Hồ Chí Minh. Đây là trọng trách nặng nề với nghệ sĩ bởi lúc đó, tuổi nghề anh không nhiều, kinh nghiệm diễn xuất cũng chưa được dày dặn.
Một chàng thanh niên 28 tuổi nhập vai Bác Hồ khi đã gần 60, phải thể hiện như thế nào để ra chất nhân vật? Tiến Hợi mất hơn hai tháng để tìm lời giải cho câu hỏi hóc búa ấy. Trong nhiều ngày đêm, anh bỏ công nghiên cứu xem tư liệu, trò chuyện với những người sống gần Bác, xem băng thu để nghe giọng, nghiên cứu phong thái, tác phong đi lại, cảm biểu của Bác. Từ đó, anh sáng tạo, kết hợp hài hòa giữa ngoại hình, giọng nói và hóa trang để diễn.
Vở kịch Đêm trắng đã diễn hơn 300 đêm phục vụ đồng bào cả nước, bộ đội chiến sĩ và đạt thành công trên cả mong đợi. Trong các đêm diễn khi thấy Bác Hồ xuất hiện, khán giả đứng dậy vỗ tay nồng nhiệt. Suốt quá trình diễn, người xem đều xúc động. Hình tượng Bác sống tình cảm, đời thường, dung dị, mộc mạc hiện lên rất chân thực. Nhất là tính kiên quyết khi Bác buộc phải ký lệnh xử bắn tay đại tá cục trưởng Cục quân nhu. Đây là vai diễn lịch sử đã đưa tên tuổi của Tiến Hợi đến với đông đảo khán giả.
Sau thành công của Đêm trắng, Tiến Hợi được mời tham gia đóng phim Hẹn gặp lại Sài Gòn của đạo diễn Long Vân mời tham gia đóng vai Nguyễn Tất Thành . Đây là lần đầu anh tham gia diễn xuất trong phim truyện nhựa. Nếu ở Đêm trắng, Tiến Hợi còn trẻ lại vào vai Bác lúc có tuổi, thì trong Hẹn gặp lại Sài Gòn anh đã ở tuổi tam thập lại vào vai bác khi tuổi mới đôi mươi.
Để nhập vai tốt, Tiến Hợi đi nhiều tỉnh thành, vào Huế, Sài Gòn gặp gỡ những cụ già để tìm hiểu về lễ giáo tư tưởng thời kỳ nhà Nguyễn, tìm tư liệu nói về chặng đường hoạt động của Bác, trao đổi với tác giả nhà văn Sơn Tùng. Khi công chiếu, phim nhận được sự đánh giá cao, một lần nữa khẳng định tài năng diễn xuất của Tiến Hợi.
Đến phim Hà Nội mùa đông năm 1946 của đạo diễn NSND Đặng Nhật Minh, thử thách lại tiếp tục đặt ra với Tiến Hợi. Bộ phim lấy bối cảnh năm 1946 khi nước ta đang ở thế "ngàn cân treo sợi tóc". Pháp, Nhật liên tục dùng sức ép đàn áp Việt Minh. Bác phải cân nhắc đánh hay tạm thời rút lui lên chiến khu để bảo tồn lực lượng. Tiến Hợi phải thể hiện đồng thời một bên là sự lịch lãm, kiên quyết, một bên là tính dí dỏm, dung dị, đời thường của Bác. Để vào vai Bác lúc 56 tuổi, trong nhiều tháng anh ăn ngủ ít, phải hút nhiều thuốc và nghiền cà phê để người gầy đi hơn mười cân. Bộ phim khi ra mắt cũng gặt hái được nhiều thành công.
Được nhiều từ nghề diễn
Tiến Hợi bảo rằng, anh thấy mình trưởng thành rất nhiều qua từng vai diễn. Anh bảo mình được rất nhiều: Quần chúng khán giả biết đến, sự va chạm học hỏi để đúc kết những kinh nghiệm sống, làm việc đúng mực hơn. Đặc biệt là khi thể hiện hình tượng Hồ Chí Minh, anh học được cách sống và nhân cách của Bác.
Đó là những lần diễn vở Đêm trắng. Hơn 300 buổi diễn dù sân khấu trong rạp hay ngoài trời khán giả đều rất đông. Bảy, tám nghìn người quây xung quanh sân khấu, có khi trèo lên cả nóc ô tô để ngồi xem. Họ đam mê nghệ thuật bất chấp mưa gió. Nhiều đêm diễn khán giả khóc rưng rức vì xúc động. Có buổi diễn ở Việt Trì, Phú Thọ, khi đang diễn một cụ già đứng dậy giơ tay phát biểu xin gặp Bác. Khán giả cười ồ đề nghị cụ ngồi xuống để xem. Cụ được đưa ra cánh gà chờ buổi diễn kết thúc. Khi gặp Tiến Hợi, cụ lạy như vái sống. Anh vội bảo: "Cháu chỉ là diễn viên thôi không phải Bác Hồ".
Nghệ sĩ ưu tú Tiến Hợi chụp ảnh kỷ niệm sau vở diễn Đêm trắng.
Rồi một cảnh quay tại Huế trong phim Hẹn gặp lại Sài gòn. Khi đó, quay cảnh biểu tình trên cầu Tràng Tiền. Đoàn làm phim phải huy động 5.000 quần chúng tham gia đóng phim. Mọi người chờ quay quá lâu nên rất lộn xộn, không ai nghe ai. Để ổn định tình hình, Tiến Hợi phải đứng trên cần trục đưa lên cao. Anh cầm loa nói động viên mọi người, nhắc họ tập trung nghe theo sự chỉ đạo của đoàn để quay được những đoạn phim hoành tráng.
Anh phát biểu xong thì tiếng vỗ tay reo hò vang dội bao trùm cả khu vực cầu Tràng Tiền và các tuyến đường phố lân cận. Khi anh hỏi: "Đồng bào hãy quyết tâm tập trung để quay phim, đồng bào có đồng ý không?", thì tất cả đều đồng loạt hô to đồng ý. Tình cảm quý mến của khán giả dành cho nghệ sĩ khiến anh mãi không thể quên.
Thành công với nhiều vai diễn về Bác, lúc già cũng như lúc trẻ, trên sân khấu cũng như trên màn ảnh, nên Tiến Hợi khiến cho các nhà làm phim rất đau đầu khi có ý định mời anh nhận vai. Hình tượng Bác Hồ mà anh thể hiện quá ngọt nên các đạo diễn không khỏi băn khoăn. Đã in sâu trong lòng khán giả với những vai diễn về Bác, Tiến Hợi không đóng những vai phản diện. Anh tâm sự rằng là một nghệ sĩ, anh muốn hy sinh để giữ một cái gì đó trọn vẹn.
Tiến Hợi quan niệm, phẩm chất quan trọng của người diễn viên là tố chất và nhân cách. Người nghệ sĩ phải luôn có tinh thần cầu thị, trau dồi bản thân. Là nghệ sĩ tên tuổi, nhưng anh lại thấy mình là người rất bình thường, không đẳng cấp. Khi đã lên sân khấu, Tiến Hợi cống hiến và sáng tạo hết mình. Anh có sở thích là xem phim, kịch để chiêm nghiệm và học hỏi, nhiều khi mê phim nên thức đến 1 - 2h sáng. Không tự thỏa mãn, trong thâm tâm nghệ sĩ Tiến Hợi luôn đòi hỏi mình phải không ngừng cố gắng. Sắp tới, anh sẽ tham gia một bộ phim truyền hình dài tập với thể loại là nhân vật chính diện.
| Vinh dự lớn lao Điều vô giá nhất có được trong nghiệp diễn là những tình cảm yêu mến mà khán giả dành cho anh. Mọi người đều nhận ra Tiến Hợi dù ở bất cứ nơi đâu: Trong quán ăn, quán cà phê, ở ngoài đường và luôn thể hiện sự quý trọng, ngưỡng mộ đối với tài năng của nghệ sĩ. Khi anh đi các tỉnh, học sinh, sinh viên đến xin chữ ký anh luôn dành cho họ những tình cảm tốt đẹp. Anh tâm sự: "Bản thân người diễn viên khi được khán giả nhớ và nghĩ đến mình, dành cho mình những nhận xét tốt là vinh dự lớn lao". |
Thanh Loan
