Một đề xuất rất khó hiểu
Hiện nay bộ Tài chính đang đề xuất trao quyền khởi tố, điều tra cho UBCKNN về khởi tố tội phạm liên quan đến một số tội danh quy định trong Bộ luật Hình sự ở lĩnh vực chứng khoán, ý kiến của bà như thế nào về đề xuất này?
Theo tôi, bản thân cơ quan có thẩm quyền về khởi tố và điều tra đã được quy định rõ trong Bộ luật Tố tụng Hình sự. Không thể có chuyện, cơ quan nào muốn có quyền khởi tố cũng được. Việc bộ Tài chính kiến nghị như trên chưa hợp lý. Rõ ràng, có thể đây là ý kiến chủ quan của một cá nhân nào đó. Tuy nhiên, nếu là của Bộ thì đến giờ tôi vẫn không hiểu được lý do vì sao Bộ lại đề xuất điều này. Hiện nay, tôi chưa "nắm" được bất cứ một tài liệu nào nói về quyền khởi tố của UBCKNN. Vì vậy, tôi hoàn toàn bất ngờ về thông tin trên.
Nhiều người cho rằng, nếu đề xuất này được chấp thuận thì sẽ nảy sinh ra nhiều vấn đề, tức là nhiều văn bản luật hiện nay sẽ phải thay đổi cho phù hợp và phát sinh nhiều vấn đề khác nữa?
Nếu UBCKNN có quyền khởi tố, thì việc thay đổi nhiều văn bản luật cho phù hợp là đương nhiên, bởi bất cứ một thay đổi nào liên quan đến quyền khởi tố cũng đồng nghĩa bắt buộc phải sửa đổi nhiều văn bản luật liên quan cho phù hợp. Tuy nhiên, trong trường hợp này, tôi cho rằng không thể xảy ra. Bộ Tài chính đề xuất hay không là quyền của họ, nhưng có được chấp thuận hay không là một chuyện khác. Việc trao quyền khởi tố cho UBCKNN theo tôi không thể xảy ra. Bởi, quyền khởi tố không phải cơ quan nào muốn cũng được.
Bà Lê Thị Thu Ba, phó trưởng ban Thường trực Ban chỉ đạo cải cách Tư pháp TƯ.
Theo thông tin chúng tôi nắm được, bản thân bộ Tài chính khi đề xuất vấn đề này cho rằng, hiện nay tội phạm chứng khoán đang có dấu hiệu bùng phát, ảnh hưởng rất lớn đến an ninh quốc gia. Do đó, trao quyền cho UBCKNN, một cơ quan có chuyên môn sâu về lĩnh vực này là hoàn toàn hợp lý. Bà đánh giá như thế nào về lập luận trên?
Muốn được trao quyền, bất cứ cơ quan nào cũng phải chứng minh thuyết phục về lý do của mình và phù hợp với thực tế khách quan. Hiện chưa có tài liệu nào đề cập đến vấn đề này. Trong lập luận phải thuyết phục, rõ ràng, nêu rõ nguyên nhân cụ thể chứ không thể nói chung chung. Tôi cho rằng, với bất cứ lý do nào thì vẫn khó để chứng minh được việc cấp thiết phải trao quyền khởi tố cho UBCKNN. Đến cơ quan Thanh tra Nhà nước, Kiểm toán nhà nước vẫn không được giao quyền khởi tố thì UBCKNN càng không thể. Theo tôi, việc phát hiện tội phạm không hạn chế ai phát hiện, kể cả cơ quan Thanh tra, Kiểm toán, UBCKNN, nhà đầu tư, nhân dân. Khi phát hiện ra dấu hiệu tội phạm, họ chuyển hồ sơ lên cơ quan có thẩm quyền đó là bộ Công an, viện Kiểm sát. Trên thực tế, UBCKNN khi phát hiện ra sai phạm, họ gửi hồ sơ lên bộ Công an, viện Kiểm sát. Vấn đề điều tra phải là cơ quan điều tra có thẩm quyền, đủ chuyên môn và năng lực.
Trái ngược với chủ trương chung
Cơ quan như Biên phòng, Hải Quan vẫn được trao quyền khởi tố, vì thế, việc trao quyền khởi tố cho UBCKNN là điều không có gì bất thường, vậy theo bà, ý kiến đó liệu có đúng trong trường hợp này?
Đúng là chúng ta có trao quyền khởi tố cho bộ đội Biên phòng, Hải quan nhưng quyền đó được quy định rất hạn chế. Sở dĩ, bộ đội Biên phòng và Hải quan có quyền này vì họ đóng ở những địa bàn vùng biên cương, hải đảo, cửa khẩu những nơi xa trung tâm. Thực tiễn yêu cầu đặt ra, nhiều trường hợp cần thiết phải xử lý ngay để giải quyết kịp thời vụ việc. Tuy nhiên, với UBCKNN thì hoàn toàn khác. Những vấn đề phát sinh trong lĩnh vực chứng khoán nằm sâu trong nội địa và vì thế có cơ quan điều tra, không nhất thiết phải có thêm một cơ quan tố tụng nữa, mà vẫn bảo đảm được tính chất kịp thời.
Quan điểm của bà như thế nào nếu đề xuất này được thông qua?
Như tôi đã phân tích từ đầu, việc bộ Tài chính đề xuất là việc của Bộ. Còn chấp nhận hay không còn là vấn đề khác. Quan điểm của tôi là không thể giao cho UBCKNN quyền khởi tố, vì điều tra cần có nghiệp vụ, không có nghiệp vụ điều tra sẽ dẫn tới vi phạm quy trình tố tụng và đến lúc đó ai sẽ chịu trách nhiệm. Hơn nữa, Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách Tư pháp đã chủ trương tổ chức cơ quan tố tụng theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Giờ mở rộng, có nghĩa đi ngược lại với chủ trương chung. Cá nhân tôi không tán thành với đề xuất này.
Theo bà, làm thế nào để quản lý tốt hơn thị trường chứng khoán, tránh tình trạng không phát hiện kịp thời hoặc bỏ lọt tội phạm?
Tôi cho rằng, UBCKNN cần có sự phối hợp nhịp nhàng với các cơ quan có thẩm quyền về tố tụng, điều tra. Khi có dấu hiệu hoặc hồ sơ phạm tội phải báo cáo kịp thời để cơ quan điều tra biết. UBCKNN cần làm tốt vấn đề quản lý và phát hiện tội phạm trong lĩnh vực này. Còn quyền khởi tố, điều tra thuộc về bộ Công an và viện Kiểm sát.
Trân trọng cảm ơn bà!
Trinh Phúc - Trần Quyết
