Môi trường gia đình đóng vai trò thiết yếu trong quá trình trưởng thành của trẻ. Một bầu không khí gia đình tích cực không chỉ tạo nền tảng vững chắc cho sức khỏe tinh thần mà còn hỗ trợ sự phát triển bền vững của trẻ. Ngược lại, những kiểu gia đình không phù hợp có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng trong giáo dục và phát triển của trẻ.
Dưới đây là 2 kiểu gia đình điển hình dễ hủy hoại con cái, cha mẹ cần chú ý:
1. Gia đình đặt con cái ở vị trí trung tâm
Ở nhiều gia đình, đứa trẻ trở thành trung tâm của cả nhà, mọi hoạt động, sinh hoạt đều xoay quanh con. Cha mẹ, ông bà hết mực chiều chuộng, cái gì con muốn cũng đáp ứng, thậm chí sẵn sàng hy sinh cả sự nghiệp và cuộc sống riêng chỉ để làm hài lòng con.
Tuy nhiên, chính sự coi trọng quá mức này lại mang đến hàng loạt vấn đề nghiêm trọng cho con cái.
- Trẻ dễ trở nên ích kỷ, chỉ biết nghĩ cho bản thân
Khi trẻ em luôn được nâng niu và chiều chuộng, chúng có xu hướng hình thành thói quen cho rằng mọi thứ xung quanh đều phải phục vụ cho mình. Điều này dẫn đến việc trẻ không chú ý đến cảm xúc của người khác.
Ví dụ, trong những cơm gia đình, không ít trẻ giành hết món ăn yêu thích, chẳng mảy may nghĩ đến ai khác.
Một khảo sát cũng cho thấy hơn 70% trẻ được nuông chiều quá mức có biểu hiện ích kỷ ở nhiều mức độ khác nhau.
- Thiếu tính tự lập và trách nhiệm
Khi cha mẹ bao bọc, làm thay tất cả, trẻ gần như không có cơ hội rèn luyện kỹ năng sống cơ bản. Đến lúc bước ra thế giới, thiếu vắng sự che chở của gia đình, trẻ bối rối, vụng về, thậm chí không biết xoay xở. Điển hình như nhiều bạn tân sinh viên vào đại học vẫn không biết giặt quần áo, dọn dẹp phòng ốc, cuộc sống bừa bộn.
Gia đình là nơi mỗi thành viên đều bình đẳng, không ai nên được đặt lên quá cao, kể cả con cái. Cha mẹ hãy để trẻ tham gia việc nhà, học cách quan tâm và chia sẻ trách nhiệm cùng gia đình. Hơn nữa, cha mẹ cũng cần có cuộc sống, sự nghiệp và sở thích riêng, để làm gương cho con về một người trưởng thành độc lập, tự tin.
Ảnh minh họa.
2. Gia đình có cha mẹ “tự vạch mặt” nhau
Trong nhiều gia đình, khi bàn chuyện dạy dỗ con cái, cha và mẹ không thống nhất quan điểm, thậm chí còn chỉ trích, phủ nhận lẫn nhau trước mặt con. Hành động này không chỉ khiến trẻ bối rối, không biết nghe theo ai, mà còn phá vỡ sự hài hòa của gia đình, tạo ra những vết thương tâm lý khó lành cho con.
- Giá trị quan của trẻ trở nên hỗn loạn
Khi cha mẹ đưa ra những chuẩn mực giáo dục trái ngược nhau, trẻ sẽ không biết nghe theo lời ai.
Ví dụ:
Cha dạy con phải trung thực, giữ chữ tín nhưng mẹ lại hướng dẫn con nói dối cho qua chuyện để đạt lợi ích nhỏ. Sự trái ngược này khiến trẻ không phân biệt được đúng sai, lâu dần dễ hình thành nhân sinh quan lệch lạc.
- Quyền uy của cha mẹ giảm sút
Việc cha mẹ thường xuyên có những mâu thuẫn trước mặt con sẽ khiến trẻ cảm thấy cả hai đều thiếu sự tin cậy, từ đó không nghe lời. Nghiêm trọng hơn, trẻ còn có thể lợi dụng mâu thuẫn này để bao biện cho lỗi lầm của mình, tìm cớ thoái thác trách nhiệm.
Chính vì thế, cha mẹ cần thống nhất quan điểm trước khi dạy con. Nếu có bất đồng, hãy trao đổi riêng thay vì cãi nhau trước mặt trẻ. Khi một bên đang giáo dục con, người còn lại nên đồng tình và phối hợp để giữ vững uy quyền.
Phan Hằng - Aboluowang
