Trước khi Luật mới có hiệu lực (từ 1/7/2025) chế độ BHXH một lần vẫn được thực hiện theo quy định tại Luật BHXH 2014.
Với những người tham gia BHXH từ 1/7/2025, theo Luật BHXH mới vẫn có quyền nhận BHXH một lần trong các trường hợp: Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng bảo hiểm; ra nước ngoài để định cư; đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS; có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, người khuyết tật đặc biệt nặng.
Ngoài ra, người lao động có thời gian đóng trước ngày luật này có hiệu lực thi hành, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng chưa đủ 20 năm.
Người lao động là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ nghĩa vụ công an nhân dân; dân quân thường trực…. khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.
Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đã chấm dứt tham gia BHXH mà có đề nghị thì cũng được hưởng chế độ một lần.
Luật BHXH mới cũng quy định, nếu người lao động bảo lưu để hưởng lương hưu thay vì hưởng BHXH một lần sẽ có cơ hội hưởng trợ cấp hằng tháng sớm trước 75 tuổi, trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng đó có cơ hội hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đóng; được tiếp cận các quyền lợi, chính sách khác như tín dụng.
Thời gian qua, vì nhiều lý do, số người làm thủ tục hưởng chế độ hiểm xã hội một lần có xu hướng gia tăng.
Thực tế, việc làm này có thể giúp người lao động giải quyết được những khó khăn tài chính trước mắt, song cũng để lại hệ lụy lâu dài vì ngay sau khi hưởng BHXH một lần, toàn bộ thời gian đã đóng BHXH trước đây không được bảo lưu.
Khi về già, người lao động sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro như: Không có lương hưu, không được hưởng BHXH, bảo hiểm y tế khi ốm đau, bệnh tật, không được hưởng chế độ tử tuất, mai táng phí khi qua đời…
Đặc biệt, việc nhận BHXH một lần cũng khiến người lao động khá thiệt thòi khi số tiền nhận BHXH một lần ít hơn nhiều so với số tiền đã đóng BHXH. Ngoài ra, thời gian đóng BHXH của người lao động đã được tính hưởng BHXH một lần thì không được tính vào thời gian làm cơ sở để tính hưởng các chế độ BHXH khác.
Minh Hoa (t/h)
