Úc không sẵn lòng đàm phán về đơn xin gia nhập CPTPP của Trung Quốc

Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc đã đệ trình đơn xin gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) của nước này lên Bộ trưởng Thương mại New Zealand trong một bức thư bằng văn bản, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố ra cuối ngày 16/9.

Được ký kết vào năm 2018, CPTPP là hiệp định thương mại tự do giữa 11 quốc gia, bao gồm Úc, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, Singapore, New Zealand, Peru và Việt Nam.

New Zealand là nơi lưu ký của hiệp định.

Úc cho biết họ sẽ không sẵn lòng đàm phán về việc Trung Quốc xin gia nhập CPTPP, trừ khi Bắc Kinh dỡ bỏ thuế quan trả đũa đối với hàng hóa của Úc, và các nước thành viên khác cũng rất thận trọng trước đơn xin gia nhập của Bắc Kinh.

Tất cả các nước thành viên đã phê chuẩn CPTPP sẽ được phép xem xét đơn của Trung Quốc. Một số quốc gia, chẳng hạn như Malaysia, đã bắt đầu quá trình phê chuẩn nhưng vẫn chưa hoàn thành.

Tư cách thành viên của Trung Quốc sẽ có tác động đáng kể đến thương mại ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương vào thời điểm căng thẳng địa chính trị gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh.

Úc, nước đã phê chuẩn thỏa thuận, cho biết họ cần phải chắc chắn về "hồ sơ tuân thủ" của Trung Quốc đối với thương mại tự do và cởi mở trước khi xem xét đề nghị gia nhập của nước này.

Các thành viên TPP-11 muốn chắc chắn rằng Trung Quốc đã đáp ứng các cam kết thương mại tự do của chính nước này trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại hiện có, Bộ trưởng Thương mại Úc Dan Tehan cho biết trong một tuyên bố hôm 17/9. Ông cho rằng đây là một vấn đề quan trọng cần có sự tham gia của các bộ trưởng.

Trung Quốc và Úc đã không có cuộc gặp nào ở cấp bộ trưởng kể từ tháng 4/2020 khi Úc thúc đẩy một cuộc điều tra quốc tế độc lập về nguồn gốc của virus corona.

Kể từ đó, Trung Quốc đã thực hiện một loạt lệnh cấm không chính thức đối với các sản phẩm của Úc bao gồm than đá, tôm hùm và gỗ tròn, cũng như áp thuế chống bán phá giá đối với rượu vang và lúa mạch của Úc, khiến các sản phẩm này không có khả năng cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc.

Theo tờ South China Morning Post, mới đây, Trung Quốc đã vận động hành lang để tìm kiếm sự ủng hộ của Úc trong việc gia nhập CPTPP.

Nhật Bản, nước đã phê chuẩn CPTPP và chủ trì Hiệp định năm nay, cũng có lập trường thận trọng đối với đơn xin của Trung Quốc.

“Chúng tôi phải đánh giá kỹ lưỡng xem Trung Quốc có sẵn sàng tuân thủ các quy tắc với tiêu chuẩn cực kỳ cao của TPP-11 hay không”, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Katsunobu Kato cho biết hôm 17/9.

Trong gần một năm qua, Bắc Kinh đã bày tỏ mong muốn trở thành một phần của CPTPP.

Scott Kennedy, cố vấn cao cấp về Kinh doanh và Kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho biết trên Twitter: “Theo tôi thấy, để trở thành thành viên CPTPP, Trung Quốc phải tự do hóa, giảm sự thiên vị cho các doanh nghiệp nhà nước, nâng cao tiêu chuẩn lao động và hướng tới phát triển xanh, nhưng Trung Quốc đang đi theo hướng ngược lại, và tư cách thành viên CPTPP sẽ không làm thay đổi điều đó”.

Giáo sư Shumi Akhtar tại Trường Kinh doanh Đại học Sydney, người đã đệ trình đề xuất cho cuộc điều tra của quốc hội Úc về việc mở rộng CPTPP, cho biết Hiệp định đã đặt ra các tiêu chuẩn cao cho thương mại, chẳng hạn như nâng cao mức sống và thúc đẩy tính minh bạch phù hợp với 17 mục tiêu phát triển bền vững (SDG) của Liên Hợp Quốc.

“Các tiêu chuẩn này được đặt ra với lý do rất chính đáng và có rất ít cơ hội để đàm phán, vì nếu làm thế, nó sẽ làm suy yếu mục đích của CPTPP. Nói tóm lại, nếu Trung Quốc không thể tuân thủ tất cả các tiêu chuẩn đặt ra trong CPTPP, nước này sẽ khó trở thành thành viên của Hiệp định”, bà nói.

“Trung Quốc hoàn toàn có khả năng đáp ứng các yêu cầu của CPTPP. Nhiều điều khoản cuối cùng của Hiệp định, mặc dù mang tính đột phá, nhưng không đáp ứng được những tham vọng ban đầu cao cả. Và 20 điều khoản từ văn bản TPP ban đầu đã bị đình chỉ sau khi Mỹ rút lui”, Stephen Olson, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Hinrich Foundation, một tổ chức có trụ sở tại châu Á hoạt động vì thương mại toàn cầu bền vững và cùng có lợi, cho biết.

Wang Huiyao, Chủ tịch Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết các cuộc đàm phán về việc Trung Quốc gia nhập CPTPP có thể là một quá trình lâu dài nhưng cần thiết đối với nước này.

“Trung Quốc đã dành 15 năm đàm phán để gia nhập WTO, và trong quá trình đó, Trung Quốc đã đạt được những thay đổi về ý tưởng và chuyển đổi theo các tiêu chuẩn của WTO, bao gồm cả việc bãi bỏ hàng chục nghìn hiệp ước không tuân thủ”, ông cho biết.

Ông cho biết thêm rằng, Trung Quốc hiện đã trưởng thành hơn so với cách đây 5-6 năm khi nói đến các vấn đề về bảo vệ môi trường, tiêu chuẩn lao động hoặc quyền sở hữu trí tuệ.

Tuy nhiên, Julien Chaisse, Giáo sư thương mại tại Đại học Thành phố Hồng Kông (Trung Quốc) và là cố vấn thương mại, cho rằng quá trình này sẽ rất gian nan đối với bất kỳ nước nào nộp đơn, không chỉ Trung Quốc.

“Việc gia nhập CPTPP rất giống với việc gia nhập WTO vì có sự kết hợp giữa các cuộc đàm phán đa phương và song phương”, ông nhận định.

“Trung Quốc có thể đáp ứng các yêu cầu của CPTPP và các yêu cầu tự do hóa khác nhau. Tôi cũng tin rằng Trung Quốc có thể xử lý thỏa đáng ngay cả các quy tắc liên quan tới doanh nghiệp nhà nước”.

Minh Đức (Theo SCMP)