Cả Nga và Ukraine dường như đang chuẩn bị cho một trận chiến lớn nhằm vào thành phố cảng công nghiệp chiến lược phía Nam Kherson, nơi Tổng thống Vladimir Putin gần đây đã tuyên bố sáp nhập vào Liên bang Nga và đang trong tình trạng thiết quân luật.
Các cuộc giao tranh và sơ tán đã được ghi nhận ở khu vực Kherson. Với dân số khoảng 284.000 người trước xung đột, Kherson là một trong những khu vực đô thị đầu tiên mà người Nga giành được ngay từ đầu chiến dịch của họ ở Ukraine, và nó vẫn là thành phố lớn nhất mà quân đội của Moscow nắm giữ. Đây là mục tiêu hàng đầu của cả 2 bên vì có các ngành công nghiệp chủ chốt và một cảng biển quan trọng về mặt chiến lược trên Biển Đen.
Các quan chức do Nga bổ nhiệm ở vùng Kherson đã bắt đầu đưa dân thường sang lãnh thổ Nga, với lý do lo ngại về một cuộc phản công của Ukraine. Người đứng đầu chính quyền thành phố do Moscow bổ nhiệm, Vladimir Saldo, hôm 20/10 đã nói về kế hoạch sơ tán tới 60.000 người qua sông Dnipro.
Hình ảnh người dân dùng thuyền rời khỏi thành phố đã được truyền hình nhà nước Nga phát sóng. Các nhà chức trách Nga cho biết khoảng 15.000 người hiện đã được “sơ tán”.
Văn phòng Tổng thống Volodymyr Zelenskyy hôm 20/10 cho biết rằng các lực lượng Ukraine đã tiến hành 15 cuộc tấn công vào các thành trì quân sự của Nga trong khu vực Kherson.
Về phần mình, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga cho biết, các lực lượng của Điện Kremlin đã đẩy lùi các nỗ lực tiến công của Ukraine bằng xe tăng tại các làng thuộc vùng Kherson, gồm Sukhanove, Nova Kamianka và Chervonyi Yar.
Ông Vladimir Leontyev, một quan chức do Nga bổ nhiệm trong khu vực, hôm 20/10 cho biết, các lực lượng Ukraine đã tiến hành 5 cuộc tấn công tên lửa nhằm vào đập Kakhovka và nhà máy thủy điện cách thành phố Kherson khoảng 70 km (44 dặm). Ông nói trên truyền hình Nga rằng nếu các cơ sở này bị phá hủy, nguồn cấp nước ngọt cho bán đảo Crimea sẽ bị gián đoạn.
Tổng thống Zelenskyy phản bác rằng người Nga đã cài mìn ở con đập và nhà máy điện, với kế hoạch cho nổ tung chúng. Nhà lãnh đạo Ukraine gọi đây là hành động khủng bố để giải phóng 18 triệu m3 nước và làm ngập lụt Kherson và hàng chục khu vực ở vùng hạ lưu với hàng trăm nghìn người đang sinh sống. Ông nói với Hội đồng châu Âu rằng Nga sau đó sẽ đổ lỗi cho Ukraine.
Trong bài phát biểu video hàng đêm hôm 20/10, ông Zelenskyy cho biết nếu mạng lưới kênh dài 400 km được xây dựng từ thời Liên Xô bị vỡ, nó sẽ gây ra “một thảm họa trên quy mô lớn”.
“Nếu con đập bị phá hủy… kênh đào Bắc Crimea sẽ biến mất”, ông cảnh báo.
Chỉ huy quân sự mới của Nga tại Ukraine trong tuần này đã thừa nhận mối đe dọa từ cuộc phản công của Ukraine đối với Kherson. Bộ phận tình báo của Bộ Quốc phòng Anh hôm 20/10 giải thích rằng điều đó có nghĩa là “các nhà chức trách Nga đang nghiêm túc cân nhắc việc rút các lực lượng của họ khỏi khu vực phía tây sông Dnipro”.
Trước đó, hôm 19/10, các quan chức quân đội Ukraine nói với Al Jazeera rằng họ đã chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới để tái chiếm trung tâm thành phố Kherson, nhưng cuộc phản công của họ đã bị chậm lại trong những ngày gần đây do một số lý do.
Lý do đầu tiên là quân đội Nga đã thiết lập được các vị trí phòng thủ kiên cố. Theo một chỉ huy quân đội Ukraine tên là Mykola, đối phương “có tối thiểu 3 tuyến phòng thủ”.
Lý do thứ hai trì hoãn bước phản công của quân Ukraine là tình trạng thiếu trang thiết bị.
“Chúng tôi đang có tinh thần cao, nhưng chúng tôi đang thiếu thiết bị để tiến về phía trước. Vì vậy, chúng tôi đang tích lũy phần cứng từ các đối tác quốc tế của mình và sau đó chúng tôi sẽ tiến lên bởi vì chúng tôi đang cố gắng bảo vệ binh lính của mình”, ông Mykola nói với Al Jazeera. “Không nên đánh giá thấp quân đội Nga”.
Các quan chức từ hơn 50 quốc gia phương Tây đã nhóm họp tại Brussels vào tuần trước và cam kết cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine, đặc biệt là các hệ thống phòng không.
Ở miền Đông, các lực lượng Nga hôm 20/10 đã tấn công các vị trí của Ukraine gần Bilohorivka, một ngôi làng ở vùng Luhansk. Tại vùng Donetsk lân cận, giao tranh bùng phát gần thành phố Bakhmut. Cùng với nhau, 2 khu vực này hợp thành Donbass, nơi phe ly khai thân Nga đã hoạt động từ năm 2014 nhưng không kiểm soát hoàn toàn, và gần đây đã được sáp nhập vào Nga theo sau các cuộc trưng cầu dân ý bị cộng đồng quốc tế lên án.
Các nhà chức trách Ukraine hôm 20/10 cho biết các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái đã gây ra hỏa hoạn ở thành phố Mykolaiv, miền Nam nước này, với 4 máy bay không người lái (drone) bắn trúng một trường học. Một trường học khác ở Komyshuvakha, một ngôi làng ở Zaporizhzhia, cũng đã hứng chịu 4 vụ tấn công bằng drone.
Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine hôm 20/10 cho rằng khả năng cao các lực lượng Nga có thể phát động tấn công từ nước láng giềng Belarus để cắt đứt các tuyến đường cung cấp vũ khí và thiết bị phương Tây cho Ukraine. Ông Oleksei Hromov, một quan chức thuộc Bộ Tổng tham mưu Ukraine, cho biết Nga đang triển khai máy bay và quân đội ở Belarus.
Các hãng truyền thông đều thừa nhận không thể xác minh độc lập các tuyên bố chiến trường.
Mỹ nói quân Iran đang có mặt ở Crimea để hỗ trợ Nga
Mỹ hôm 20/10 cho biết các huấn luyện viên quân sự Iran đã ở Crimea để giúp các lực lượng Nga vận hành UAV do Iran sản xuất để tấn công các mục tiêu ở Ukraine.
“Chúng tôi có thể xác nhận rằng các quân nhân Nga có trụ sở tại Crimea đã điều khiển các UAV của Iran và sử dụng chúng để thực hiện các cuộc không kích trên khắp Ukraine, bao gồm cả các cuộc không kích nhằm vào Kiev trong những ngày gần đây”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói trong cuộc họp báo hàng ngày với các phóng viên, đề cập đến các thiết bị quân sự được gọi là UAV hoặc drone.
“Chúng tôi đánh giá rằng... các quân nhân Iran đã có mặt tại Crimea và hỗ trợ Nga trong các hoạt động này”, ông Price nói, bổ sung thêm rằng “Chúng tôi có thông tin đáng tin cậy”, nhưng không đưa ra bằng chứng.
Không có phản ứng công khai ngay lập tức từ Tehran trước cáo buộc của Mỹ, nhưng Iran đã phủ nhận các UAV/drone đó là do Iran sản xuất. Nga cũng phủ nhận việc sử dụng thiết bị của Iran ở chiến trường Ukraine.
Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Nga không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận của Reuters.
Ukraine đang “thắt lưng buộc bụng” về tiêu thụ năng lượng
Phóng viên Mohammed Jamjoom của Al Jazeera, đưa tin từ Kiev hôm 20/10, cho biết việc Ukraine tuyên bố hạn chế tiêu thụ năng lượng trên toàn quốc là một động thái nói lên nhiều điều.
“Đây là lần đầu tiên những hạn chế trên toàn quốc như vậy được đưa ra kể từ khi Nga tấn công Ukraine hồi cuối tháng 2”, ông Jamjoom cho biết.
“Việc cấp điện sẽ bị hạn chế trong khoảng thời gian từ 7h đến 23h hàng ngày kể từ 19/10, và có thể xảy ra tình trạng mất điện tạm thời nếu mọi người không tuân thủ các hạn chế này”.
Theo phóng viên của Al Jazeera, nhiều quan chức Ukraine trong suốt 48 giờ qua đã lặp đi lặp lại khuyến cáo rằng công dân phải làm nhiều hơn nữa để chuẩn bị cho mùa đông khắc nghiệt đang cận kề.
“Tất cả những người mà chúng tôi đã trò chuyện ở những vùng lân cận bị mất điện sau các cuộc tấn công bằng tên lửa hoặc máy bay không người lái trong vài ngày qua đều nói với chúng tôi rằng họ lo lắng tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn, nhưng họ đang cố gắng chuẩn bị tốt nhất có thể cho bản thân”.
Trước đó, trong bài phát biểu video hàng đêm của mình hôm 19/10, Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đã kêu gọi người dân Ukraine hạn chế sử dụng năng lượng sau khi cảnh báo các cuộc tấn công của Nga đã làm hư hại 30% các trạm điện của nước này chỉ trong hơn một tuần.
Ông Putin thăm trung tâm huấn luyện tân binh
Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 20/10 đã thị sát một thao trường dành cho các binh sĩ mới được điều động và đích thân bắn thử súng trường SVD.
Điện Kremlin cho biết, trong chuyến đi tới một căn cứ quân sự ở Ryazan, phía đông nam Moscow, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu đã báo cáo với ông Putin về cách các quân nhân được huấn luyện.
Đoạn phim cho thấy có vẻ ông Putin đang nằm thẳng trên mặt đất và bắn từ một khẩu súng trường. Trong khung hình tiếp theo, người ta thấy ông Putin phủi bụi áo khoác, vỗ vai một người lính và chúc anh ta may mắn.
Chuyến thăm diễn ra một ngày sau khi ông Putin tuyên bố thiết quân luật tại 4 khu vực mới gia nhập Liên bang Nga, gồm Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhia.
Tháng trước, ông Putin ban hành lệnh tổng động viên một phần để huy động thêm hàng trăm nghìn quân.
Hôm 20/10, ông Putin cũng yêu cầu cho tất cả các khu vực của Nga làm nhiều hơn nữa để hỗ trợ nhu cầu của quân đội và nhấn mạnh rằng tất cả những người được huy động cần phải được gửi đến mặt trận với trang thiết bị phù hợp.
Ông Biden lo lắng về hỗ trợ dành cho Ukraine
Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 20/10 đã bày tỏ lo ngại về triển vọng hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine trong tương lai nếu Đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát một hoặc cả hai viện của Quốc hội Mỹ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 8/11 tới đây.
“Tôi lo lắng”, ông Biden nói với các phóng viên khi dừng chân tại một cửa hàng bánh sandwich ở Pittsburgh khi được hỏi về ảnh hưởng của viện trợ Ukraine nếu Đảng Cộng hòa giành chiến thắng.
Các chuyên gia cho rằng sự ủng hộ dành cho Ukraine nhìn chung vẫn còn mạnh mẽ trong đa số các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa ở Mỹ. Nhưng một bộ phận của đảng này đang ngày càng phản đối việc viện trợ.
Trong những ngày gần đây, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện, Kevin McCarthy, cho biết ông sẽ “không sẵn sàng viết séc trống” cho Ukraine thêm nữa nếu Đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát Hạ viện từ tay Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ sắp tới.
Minh Đức (Theo Al Jazeera, Reuters, Arab News, The Guardian)