UNESCO vinh danh Nghệ thuật Xòe Thái là di sản văn hoá của nhân loại

Theo đó, sự kiện do UBND tỉnh Yên Bái phối hợp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao và các tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Sơn La tổ chức. Nhân dịp này, tỉnh Yên Bái khai mạc Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò, khám phá danh thắng quốc gia đặc biệt ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2022.

Tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước gửi lời chào trân trọng, lời thăm hỏi chân tình, lời chúc mừng tốt đẹp nhất đến các cấp ủy, chính quyền, nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên về niềm vinh dự, tự hào khi Nghệ thuật Xòe Thái được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

"Tôn vinh Nghệ thuật Xòe Thái là tôn vinh những giá trị cao đẹp của văn hóa nghệ thuật, của tinh thần đoàn kết, của lòng nhân ái, của tinh thần lạc quan, của tư duy bảo tồn và phát triển; của nét sống hòa hợp với thiên nhiên, của tinh thần trách nhiệm lịch sử không chỉ của các dân tộc Tây Bắc mà của tất cả những người dân Việt Nam. Lời ca: “Không xòe không vui. Không xòe cây ngô không ra bắp. Không xòe cây lúa không trổ bông. Không xòe trai gái không thành đôi” ngân vang giữa rừng hoa Ban, hoa Mận, hoa Đào vùng Tây Bắc, bên dòng sông Mã, sông Chảy, Mường Hung đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong những ngày vui của mỗi gia đình hay những ngày lễ lớn của bản làng, của dân tộc...”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng khẳng định, văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực, nguồn lực quan trọng để phát triển đất nước. Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn xác định phát triển văn hóa ngang tầm với kinh tế, chính trị, xã hội. Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa có ý nghĩa đặc biệt, góp phần phát triển, làm gia tăng giá trị du lịch và trách nhiệm với văn hóa của nhân loại, qua đó gìn giữ truyền thống lịch sử, vun đắp tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, góp phần củng cố khối Đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Để tiếp tục tạo sức sống mới, sự lan tỏa và truyền cảm hứng mạnh mẽ giá trị của nghệ thuật Xòe Thái, Thủ tướng đề nghị: “Chính quyền, nhân dân và cộng đồng người Thái ở các tỉnh Tây Bắc, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp triển khai nghiêm túc, hiệu quả “Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Xòe Thái” theo đúng cam kết với UNESCO. Chúng ta hãy làm bằng tâm huyết, bằng trái tim, bằng tấm lòng, bằng niềm tự hào, bằng nội lực để những lời ca, âm nhạc của các điệu xòe khăn, xòe nón, xòe quạt, xòe sạp, xòe gậy, xòe hoa... tiếp tục được nuôi dưỡng, phát triển và lan tỏa ra cộng đồng các dân tộc anh em và trên thế giới".

Theo bà Lê Thị Thanh Bình - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái, để được UNESCO ghi danh, nghệ thuật xòe Thái đã trải qua một hành trình dài, bền bỉ với trách nhiệm và sự nỗ lực của các cấp lãnh đạo, các nhà văn hóa, nghệ nhân và cả cộng đồng người Thái. Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại là sự kiện quan trọng, giúp cho tỉnh Yên Bái có cơ hội quảng bá giá trị văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc tỉnh Yên Bái nói chung và của đồng bào dân tộc Thái nói riêng. Người dân Yên Bái đang rất vui mừng và phấn khởi, đặc biệt là những nghệ nhân như ông Lò Văn Biến, bà Hoàng Thị Văn... những người luôn tận tâm với việc bảo tồn và trao truyền giá trị văn hóa tốt đẹp cho thế hệ trẻ.

Cũng theo bà Bình, hưởng ứng sự kiện Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, UBND tỉnh Yên Bái tổ chức Chương trình nghệ thuật mang tên Xòe Thái - Tinh hoa miền di sản.

"Đây là một không gian nghệ thuật đặc sắc với những câu chuyện tái hiện lại cội nguồn của đồng bào Thái với những nét văn hóa độc đáo, tinh túy nhất trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng người Thái ở Tây Bắc Việt Nam. Chương trình gồm 3 chương. Chương 1: Thiên di lập bản lập mường; Chương 2: Miền di sản; Chương 3 nói về tinh hoa nghệ thuật Xòe. Chương 3 là màn trình diễn nghệ thuật  Xòe Thái với sự tham gia của 2.022  là nghệ nhân, nghệ sĩ, diễn viên nghệ thuật chuyên nghiệp và quần chúng, được thể hiện qua những hình tượng mang ý nghĩa văn hóa và nhân văn sâu sắc" bà Bình cho biết thêm.

Xòe được thực hành tại các bản của người Thái chủ yếu ở 4 tỉnh Yên Bái, Sơn La, Lai Châu và Điện Biên. Trung tâm của Xòe có thể được coi ở Mường Lò (Yên Bái), Mường So (Lai Châu), Mường Lay và TP. Điện Biên Phủ (Điện Biên), Thuận Châu (Sơn La).

Từ năm 2016, tỉnh Yên Bái, Điện Biên, Sơn La, Lai Châu đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan xây dựng hồ sơ Nghệ thuật Xòe Thái đệ trình UNESCO đưa vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ngày 15/12/2021, tại phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ Di sản Văn hoá phi vật thể lần thứ 16 của UNESCO diễn ra tại Thủ đô Paris (Pháp), Di sản Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Các hoạt động trong khuôn khổ Lễ đón nhận và Lễ hội diễn ra từ ngày 22 đến 29/9/2022; cùng với đó, các địa phương trên địa bàn Yên Bái đã và sẽ tiếp tục tổ chức nhiều hoạt động, sự kiện văn hoá, du lịch hưởng ứng diễn ra từ tháng 8 đến hết tháng 12/2022.

Buổi lễ đã diễn ra Chương trình nghệ thuật Xòe Thái – Tinh hoa miền di sản với sự tham gia của trên 3.000 nghệ sĩ, diễn viên, nghệ nhân, trong đó, màn đại xoè diễn ra với quy mô 2.022 người.