Vừa qua ngày 27/ 9/2018 của Bộ trưởng bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện đã ký ban hành Quyết định số 3609/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Theo đó, Việt Nam có thêm 6 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Các di sản văn hóa phi vật thể được công nhận nêu trên thuộc loại hình: Lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng. Đó là các di sản:
Lễ hội Nàng Hai (Cầu Trăng) của người Tày Ngạn (xã Vô Điếm, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang)
Lễ hội Cầu trăng là nét văn hóa độc đáo, đặc sắc của tộc người Ngạn. Lễ hội diễn ra vào ngày 15 tháng 01 âm lịch (Rằm tháng Giêng); toàn thể con, cháu cùng đến đền thờ cầu trăng, cầu cho mưa thuận gió hoà, cây cối xanh tốt, con cháu ngoan khoẻ mạnh, người già khoẻ trường thọ.
Đặc biệt trong bài ca cúng tế thần mặt trăng có bài “Mổ Lùng Hai” hay còn gọi là (Nàng Hai) với nội dung là mời thần mặt trăng xuống trần gian để bà con được trình bày về những việc đã làm trong năm, những diễn biến của thiên nhiên đối với đời sống lao động sản xuất của họ, đồng thời bày tỏ tâm tư nguyện vọng với “Nàng Hai” cầu xin cho mưa thuận, gió hòa; xua đuổi thú giữ phá phách, nhốt chặt những con sâu, con bọ có hại, xin tiếp những hạt giống tốt để mùa màng trong năm tới tiếp tục được bội thu; người người xin tránh được những tai ương bệnh tật, giải trừ được những nỗi oan ức, uẩn khúc trong cộng đồng.
Đồng thời thông qua các bài ca nghi lễ - Nghệ nhân thay mặt nhân dân trong thôn hỏi Nàng Hai về những biến cố trong năm tới có thể xảy ra để cùng nhau biết trước có biện pháp đề phòng, đảm bảo cuộc sống. Thần Mặt trăng xuống trần gian theo lời mời của nghệ nhân và nhập vào Nàng Chổi (còn gọi là Nhù Quét) để nghe sự dãi bày. Khi thần mặt trăng nhập vào Nàng Hai trên giàn cúng, nếu gia đình nhà ai trong thôn có hiện tượng bị mất trộm, mất cắp lớn mà muốn tìm lại thì Nàng Chổi sẽ chỉ hướng và giúp tìm lại được...
Lễ hội đền Thanh Liệt (Làng Thanh Liệt, xã Hưng Lam, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An)
Lễ hội đền Thanh Liệt hay còn gọi Lễ hội rước Hến là một hoạt động văn hóa tín ngưỡng có từ lâu đời, là một đặc sản lễ hội dân gian giàu bản sắc văn hóa mang đậm dấu ấn của cư dân miền sông nước khu vực hạ nguồn của dòng sông Lam. Lễ hội được tổ chức hàng năm đúng ngày mồng 6 tháng 2 âm lịch, nhân dân vạn chài làng Thanh Liệt ở khắp nơi trên mọi miền đất nước lại trở về quê hương để vui hội làng.
Lễ hội làng Thượng Liệt (xã Đồng Tân, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình)
Làng Thượng Liệt có tên Nôm là làng Giắng, nay thuộc xã Đồng Tân, huyện Đông Hưng. Hàng năm lễ hội được mở vào ngày 5 tháng Giêng.
Mấy thập niên qua, lễ hội được mở từ ngày 10 tháng Giêng gắn với tục giáo cờ giáo quạt, tương truyền đó là điệu múa do Công chúa Quí Minh, con gái vua Trần Nhân Tông sáng tạo ra để dân làng vui xuân. Khi bà qua đời, dân làng mở hội tế lễ bà và tục múa được xem là một nghi thức lễ thánh
Danh sách di sản Quyết định 3609/QĐ-BVHTTDL
Lễ hội đền Độc Cước (thành phố Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa)
Là lễ hội truyền thống với phong tục cầu Thánh- Thần- Trời- Đất phù hộ cho quốc thịnh dân an, cầu cho nhân dân gặp nhiều thuận lợi trong lao động sản xuất, may mắn, bình yên trong cuộc sống. Lễ hội Cầu phúc đền Độc Cước Sầm Sơn bắt đầu với nghi lễ rước kiệu rồi tập trung về sân đền Độc Cước. Tại đây diễn ra lễ cầu phúc, lễ tế tôn ty - là những bài tế truyền thống đầy uy nghiêm, trang trọng biểu hiện tấm lòng thành kính đối với bậc tiền nhân, đồng thời thể hiện ước mong của người dân Sầm Sơn trong năm mới.
Lễ hội đình Thọ Vực (xã Hồng Lạc, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang)
lễ hội Đình Thọ Vực được tổ chức vào ngày mùng 7 - 8 tháng Giêng âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách thập phương đến dâng hương, tưởng nhớ công lao các vị công thần có công với đất nước, cầu cho năm mới nhiều may mắn, mùa màng bội thu.
Sau phần lễ là phần hội với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, tạo không khí vui tươi phấn khởi trong những ngày đầu xuân mới. Lễ hội Đình Thọ Vực được duy trì và tổ chức hàng năm đã góp phần tích cực lưu giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc.
Lễ cúng rừng của người Phù Lá (xã Nà Xỉn, huyện Xí Mần, tỉnh Hà Giang)
Trong Quyết định 3609/QĐ-BVHTTDL cũng nêu rõ: Chủ tịch UBND các cấp nơi có di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lần này, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn phải thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di sản văn hóa phi vật thể theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
Như vậy tính đến nay, Việt Nam đã có hơn 260 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia được công nhận.
Quốc Tiệp (Tổng hợp)
